Jak zbudowany jest kręgosłup? Jakie są jego funkcje?
Kręgosłup człowieka utworzony jest przez 24 kręgi i 2 kości, które powstały ze zrośnięcia kręgów: kość krzyżowa i kość guziczna (razem 26 kości). Dzieli się na 5 odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i guziczny. Kręgi są kośćmi składającymi się z dwóch głównych części – trzonu i łuku oraz wyrastających z nich wypustek (nazywanych wyrostkami). Między trzonem i łukiem kręgu znajduje się otwór kręgowy. Otwory kręgowe kolejnych kręgów tworzą kanał kręgowy, w którym znajduje się rdzeń kręgowy. Z rdzenia odchodzą korzenie nerwowe, które opuszczają kanał przez otwory międzykręgowe.
Wyrostki kręgów stanowią przyczep mięśni, więzadeł (struktur łączących kości) oraz umożliwiają połączenie z innymi kręgami. Takie połączenie nazywamy stawem międzykręgowym.
Między kręgami znajdują się krążki międzykręgowe.
Stawy i krążki są niezbędne do prawidłowej funkcji kręgosłupa, a przez to całego ciała, np. w aspekcie utrzymania postury.
Umożliwiają ruch kręgów względem siebie, a więc ruch ruchy tułowia oraz szyi.
Dodatkowo ze względu na swoją budowę krążki międzykręgowe absorbują część energii działającej na kręgosłup, zmniejszając obciążenie kręgów.
Kręgosłup człowieka pełni funkcje podporową, umożliwiającą zachowanie dwunożnej postawy ciała, ale również ochronną – osłania jedną z najważniejszych struktur w naszym organizmie – rdzeń kręgowy oraz odchodzące od niego korzenie nerwowe.
Czym jest złamanie kompresyjne kręgu?
Złamanie kompresyjne kręgu w przebiegu osteoporozy to złamanie niskoenergetyczne, w którym dochodzi do przerwania ciągłości kości pod wpływem energii, która w normalnych warunkach nie wywołałaby złamania. Złamania kompresyjne kręgów są typowymi powikłaniami osteoporozy. Osteoporoza to choroba, w której kości tracą swoją wytrzymałość mechaniczną. Zmniejsza się ich masa przez co stają się bardziej podatne na złamania. Wynika to z utraty tkanki kostnej co określamy jako zmniejszenie gęstości mineralnej kości.
Czym jest wertebroplastyka?
Wertebroplastyka jest minimalnie inwazyjną procedurą, wykorzystywaną w leczeniu bolesnych złamań kompresyjnych kręgów.
W wertebroplastyce specjalny materiał – cement ortopedyczny – wprowadzany jest do trzonu kręgu, który uległ złamaniu kompresyjnemu.
Jaki jest cel wertebroplastyki?
Po złamaniu kręgu powstają wolne fragmenty kostne. Te fragmenty mogą ocierać się o siebie, część z nich może się przemieścić do kanału kręgowego oraz otworów międzykręgowych, uciskając korzenie nerwowe i rdzeń kręgowy. Pacjent odczuwa w wyniku tego ból. Cement kostny umożliwia zespolenie fragmentów kostnych, jak również ich stabilizację, co zmniejsza dolegliwości bólowe.
Jakie są wskazania do wykonania wertebroplastyki?
Wertebroplastyka jest zalecana, jeśli leczenie nieinwazyjne nie przyniosło efektu – pacjent wciąż odczuwa ból. Typowe zalecenia dla chorych ze złamaniem kompresyjnym kręgu to odpoczynek, środki przeciwbólowe oraz specjalnie dopasowany gorset.
Gorset ortopedyczny ma na celu ustabilizowanie kręgosłupa, a w efekcie ograniczenie przemieszczania się odłamanych fragmentów kostnych. U części pacjentów umożliwia to zmniejszenie dolegliwości bólowych i zapewnia warunki do odpowiedniego wygojenia się złamania.
Jak wygląda zabieg wertebroplastyki?
Do wykonania zabiegu wertebroplastyki chirurgowi potrzebna jest specjalna strzykawka z igłą pustą w środku, cement ortopedyczny oraz fluoroskop. Fluoroskop to specjalny aparat rentgenowski umożliwiający przetwarzanie zdjęć rentgenowskich w dłuższe sekwencje (przypominające film).
Na stole operacyjnym pacjent leży na brzuchu. Podłączany jest do przyrządów monitorujących podstawowe parametry życiowe. W trakcie zabiegu zespół anestezjologiczny kontroluje ciśnienie tętnicze krwi, tętno, liczbę oddechów, poziom wysycenia tlenem krwi.
Wertebroplastyka przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym. Wykonuje się je w formie zastrzyku. Pacjent nie odczuwa bólu w miejscach w których został wstrzyknięty lek.
Kiedy znieczulenie zacznie działać, chirurg wykonuje małe nacięcie skóry, umożliwiające swobodne przejście igły. Następnie przebija igłą skórę, tkankę podskórną i mięśnie. Każdy ruch jest monitorowany dzięki fluoroskopii. Zatrzymuje się na wysokości trzonu odpowiedniego kręgu. Kiedy wprowadzi igłę do trzonu kręgu, wstrzykuje w niego cement.
Po podaniu cementu igła jest wyciągana.
Cement podawany jest w formie płynnej, a po kilkunastu minutach przybiera swoją ostateczną formę – twardnieje. Zastygnięty cement przypomina twardością zdrową kość.
Rana skóry nie wymaga szycia, zakładany jest jedynie opatrunek.
Jak wygląda rekonwalescencja po zabiegu wertebroplastyki?
Zabieg wertebroplastyki jest zabiegiem minimalnie inwazyjnym, z niewielkim naruszeniem tkanek pacjenta. Po zabiegu wertebroplastyki pacjent może być tego samego dnia wypisany ze szpitala. Po powrocie do domu może wykonywać codzienne czynności, ale powinien unikać dźwigania ciężkich przedmiotów, przez 6 tygodni po operacji. Ma to na celu odciążenie złamanego kręgu i umożliwienie pełnego wygojenia złamania.
W pierwszych dniach po zabiegu, może pojawić się ból miejsca wkłucia. Nie jest on niepokojący. W jego zmniejszaniu skuteczne są zimne okłady oraz środki przeciwbólowe.
W celu profilaktyki kolejnych złamań kompresyjnych, może być włączona terapia osteoporozy. Jej leczenie jest zależne od czynników, które ją wywołały. Najczęściej polega na zażywaniu leków zwiększających wytrzymałość (gęstość mineralną) kości. Decyzja odnośnie podjęcia leczenia osteoporozy zależy od lekarza prowadzącego, po zebraniu odpowiedniego wywiadu oraz wykonaniu badań dodatkowych.
Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.
