Czym jest choroba Dupuytrena?
Choroba Dupuytrena, czyli przykurcz rozcięgna dłoniowego jest patologicznym pogrubieniem rozcięgna dłoniowego – mocnego pasma tkanki łącznej włóknistej, którego zadaniem jest ochrona ręki. Nadmierne włóknienie w obrębie tej struktury, powodujące pogrubienie, nie daje dolegliwości bólowych, ale w konsekwencji powoduje trwałe przykurcze dłoni i palców. Bez wdrożenia odpowiedniego leczenia, przykurcz utrwali się, powodując stałe zgięcie palca, lub palców.
Jakie są objawy choroby Dupuytrena?
Objawem choroby Dupuytrena jest pojawienie się guzków o spoistej strukturze – twardych, łatwo wyczuwalnych, często w linii palca czwartego, ale również na palcach i powierzchni dłoniowej ręki. U wielu pacjentów guzki powiększają się i łączą w większe struktury, tworząc zgrubiałe pasma, co w konsekwencji prowadzi do wykluczenia możliwości pełnego wyprostu palca, lub palców. Bagatelizowanie objawów, a następnie ich nasilenia, poprzez niezgłaszanie problemu i brak leczenia, może w konsekwencji prowadzić do trwałego przykurczu – pozostania palców w zgięciu, co może uniemożliwić skuteczną terapię. U chorych występują często dodatkowe objawy, takie jak parestezje (mrowienie, uczucie drętwienia), ograniczenie czucia – są to czynniki alarmujące, które powinny skłaniać do pilnego kontaktu ze specjalistą.
Kto jest szczególnie narażony na chorobę Dupuytrena i jakie są przyczyny jej powstania?
Przyczyna choroby Dupuytrena nie została jednoznacznie ustalona. Prawdopodobnie jest to schorzenie o podłożu genetycznym, ale badana jest również teoria o pochodzeniu urazowym – wielokrotne mikrouszkodzenia, narażenie na duże, regularne obciążenia, często będące elementem pracy zawodowej, mogą wpływać na powstanie choroby. Czynnikiem wyzwalającym, może być również pojedynczy uraz ręki.
Na chorobę Dupuytrena częściej chorują mężczyźni, zwłaszcza w wieku powyżej 50 lat. Istnieje współzależność częstszego występowania choroby u pacjentów z cukrzycą, padaczką oraz nadużywających alkoholu i palących papierosy.
Jak przebiega diagnostyka choroby Dupuytrena?
Diagnostyka choroby Dupuytrena obejmuje wywiad z pacjentem oraz badanie fizykalne. Pacjent przed zgłoszeniem się do lekarza powinien przypomnieć sobie, czy był narażony na urazy, lub wiąże przykurcz z inną przyczyną – np. charakterem wykonywanej pracy oraz, czy w rodzinie wystąpiło podobne schorzenie. W badaniu, specjalista podda ocenie charakter zmian – guzków i pogrubionych pasm tkankowych, a także zbada czucie i zakres ruchu palców oraz, jeśli będzie to konieczne rozszerzy diagnostykę o dodatkowe badania – najczęściej wykonuje się USG, ale celem wykluczenia innych chorób, wykonane mogą zostać badania RTG, lub rezonansu magnetycznego. Lekarz może wykonać także zdjęcia rąk, ze szczególnym uwzględnieniem zmian patologicznych. Są one wykonywane następnie na każdej kolejnej wizycie – aby ocenić ew. progresję zmian – powiększenie się guzków, zgrubienie pasm łącznotkankowych, większy przykurcz.
Czy można leczyć chorobę Dupuytrena zachowawczo – nieoperacyjnie?
Choroba Dupuytrena charakteryzuje się wolną progresją zmian, często rozwija się kilka, lub kilkanaście lat, zanim pacjenci zgłoszą się do lekarza. Wówczas potrzebne jest zazwyczaj leczenie operacyjne, ponieważ przykurcze są już tak duże, że uniemożliwiają wykonywanie czynności w pracy i życiu codziennym.
Na wcześniejszych etapach choroby można zdecydować się na leczenie nieoperacyjne. Lekarz może zdecydować się na wstrzykiwanie leków sterydowych, które mogą ograniczyć siłę przykurczów, przejściowo zahamować postępowanie choroby oraz zmniejszyć dolegliwości bólowe. Rehabilitacja, stosowanie ortez i stabilizatorów nie przynoszą oczekiwanych efektów, dlatego nie poleca się ich wdrażania.
Od 2011 roku stosuje się także metodę, która w Polsce nie jest popularna – tzw. enzymatyczna fasciectomia. Polega ona na iniekcji (wstrzyknięciu) enzymu – kolagenazy do chorobowo zmienionej tkanki. Ma to na celu jej rozpuszczenie i uwolnienie przykurczu. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Pacjent szybko wraca do sprawności, a czas rekonwalescencji jest stosunkowo krótki. Ponadto na ręce nie ma blizny.
Metodą w zakresie leczenia ambulatoryjnego jest również aponeurotomia igłowa. Odbywa się także w znieczuleniu miejscowym i polega na wprowadzeniu przez skórę ostrza, a następnie przekuwaniu i rozrywaniu chorobowo zmienionej tkanki. Zazwyczaj wdraża się takie postępowanie na wczesnych etapach choroby Dupuytrena.
Jakie są metody leczenia operacyjnego choroby Dupuytrena?
Chorobę Dupuytrena leczy się operacyjnie, najczęściej metodami aponeurotomii otwartej, lub faciotomii.
W aponeurotomii otwartej – podobnie jak w przypadku aponeurotomii igłowej, operator nie usuwa chorobowo zmienionej tkanki, ale dokonuje kilkukrotnego przecięcia rozcięgna dłoniowego. Aby zapewnić odpowiednie dojście operacyjne, wykonuje się kilka cięć w znieczuleniu miejscowym. Zarówno aponeurotomia otwarta, jak i aponeurotomia igłowa nie jest leczeniem radykalnym – jest to działanie objawowe i należy spodziewać się nawrotu choroby w przyszłości.
W fasciotomii, która wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, lub ogólnym, pacjent po operacji najczęściej wypisany jest do domu tego samego dnia. Procedura polega na wykonaniu dostępu, a następnie usunięciu pasm zlokalizowanych pod skórą, które są przyczyną przykurczów. Dzięki temu pacjent będzie mógł znów prostować palce. Operator zakłada następnie szwy i opatrunek. Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia zabiegu jest tocząca się infekcja – należy o tym powiadomić lekarza odpowiednio wcześnie przed planowaną operacją.
Jak przebiega rekonwalescencja po zabiegu w związku z leczeniem choroby Dupuytrena?
Hospitalizacja po zabiegu nie trwa długo – jeżeli nie ma żadnych powikłań pooperacyjnych, lub innych okoliczności, które stworzyłyby konieczność obserwacji pacjenta – jest wypisany tego samego dnia. Znaczna dysfunkcja może trwać ok. 2 tygodni, natomiast ograniczona funkcja i dyskomfort mogą utrzymywać się ok. 1,5 miesiąca. Zdjęcie szwów ma miejsce w czasie wizyty kontrolnej, zazwyczaj 2 tygodnie po operacji. W czasie bezpośrednim po zabiegu należy ograniczyć poruszanie ręką i palcami, a następnie rozpocząć ćwiczenia zalecane przez fizjoterapeutę. Lekarz może zalecić także unieruchomienie przy zastosowaniu szyny oraz używanie temblaka w ciągu dnia.
Należy zachować ostrożność podczas kąpieli oraz ograniczyć ich częstość i długość – opatrunek powinien być suchy.
Jeżeli występują dolegliwości bólowe, można stosować doustne leki przeciwzapalne, zgodnie z instrukcją dołączoną do opakowania.
Opatrunki powinny być zmieniane co 2-3 dni.
Wszelkie niepokojące objawy występujące po operacji należy konsultować z lekarzem.
Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.
