Czym jest ścięgno?
Ścięgno to struktura mocująca mięsień do kości. Jest niezbędne do prawidłowej funkcji mięśnia, czyli stabilizacji stawu oraz wykonywania ruchu w stawie.
Gdzie znajduje się ścięgno Achillesa?
Ścięgno Achillesa to przyczep mięśni łydki do kości stopy (konkretnie do kości piętowej). Utworzony jest przez ścięgno mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia płaszczkowatego. Można go wyczuć jako pasmo przebiegające podskórnie w końcowym fragmencie łydki.
Jak dochodzi do zerwania ścięgna Achillesa?
Ścięgno Achillesa zrywa się przy gwałtownym ruchu zgięcia stopy do dołu, lub przy sile działającej ku górze na zgiętą stopę. Typowo – podczas startu biegu, nagłym zwrocie, czy upadku z wysokości na stopy.
W związku ze swoim mechanizmem, jest to częsty uraz sportowy. Szczególnie popularny wśród osób, które nie są zawodowcami, lub aktywnymi amatorami, lecz uprawiają sport okazjonalnie. W trakcie tych rzadkich incydentów wytężonego wysiłku fizycznego dochodzi do zbyt gwałtownego obciążenia, do którego ścięgno nie jest zaadaptowane i może ulec uszkodzeniu.
Jakie objawy towarzyszą zerwanemu ścięgnu Achillesa?
Pacjenci podczas samego zerwania słyszą i czują puknięcie lub trzask w obrębie pięty. Później rozwija się ból i trudność w chodzeniu oraz zginaniu stopy. Na przebiegu ścięgna można pod skórą wyczuć dołek, odpowiadający miejscu, w którym ścięgno uległo zerwaniu.
Jakie są możliwości leczenia zerwanego ścięgna Achillesa?
Zerwanie ścięgna Achillesa to typowe wskazanie do operacji. Jest to konieczne do przywrócenia jego funkcji (działanie mięśni łydki) oraz zmniejszenia ryzyka ponownego zerwania ścięgna.
Istnieje kilka metod operacyjnych. Większość zabiegów jest wykonywana w znieczuleniu regionalnym (pacjent nie czuje bólu od pasa w dół), w trybie jednodniowym – czyli pacjent może opuścić szpital tego samego dnia, w którym był wykonany zabieg.
Najpopularniejszą metodą operacyjną zerwanego ścięgna Achillesa jest metoda otwarta. Chirurg wykonuje podłużne, kilkunastocentymetrowe cięcie na łydce, odsłaniając ścięgno i jego przerwany fragment. Następnie zszywa ze sobą zerwane fragmenty ścięgna.
Istnieje również metoda miniinwazyjna, w której chirurg wykonuje mniejsze (kilkucentymetrowe), poprzeczne cięcie bezpośrednio nad uszkodzonym fragmentem ścięgna. Technika naprawy jest natomiast taka sama, czyli przyszycie zerwanych fragmentów do siebie.
W przypadku przewlekle zerwanego ścięgna Achillesa mogą rozwinąć się ubytki i przykurcze w jego obrębie. Wtedy może być konieczne wykonanie specjalnych operacji rekonstrukcyjnych z użyciem przeszczepów, w celu odtworzenia długości ścięgna Achillesa. Przeszczep do uzupełnienia ubytku pobiera się z innego ścięgna, lub więzadła w obrębie stopy.
Po operacji, podudzie i stopa umieszczane są w gipsie, aby unieruchomić je w odpowiedniej pozycji. Ma to zapewnić odpowiednie warunki do gojenia się ścięgna, zmniejszając jego napięcie.
Jak wygląda rekonwalescencja po operacji zszycia ścięgna Achillesa?
Po operacji zerwanego ścięgna Achillesa, pacjent będzie odczuwał ból miejsca operowanego. Ból kontrolowany jest przez środki przeciwbólowe, przepisywane przez lekarza prowadzącego. Może również pojawić się obrzęk. Aby mu zapobiec, zaleca się trzymanie kończyny w górze, co zmniejsza ciśnienie w obrębie miejsca operowanego i ułatwia odpływ krwi.
Pierwsza wizyta kontrolna odbywa się po około 10 dniach. W jej trakcie, lekarz prowadzący ocenia postępy gojenia się rany. Jeśli ten proces przebiega prawidłowo, zdejmowane są szwy. Na wizycie kontrolnej zdejmowany jest również gips i zmieniany na specjalne unieruchomienie funkcjonalne – ortezę, którą pacjent musi nosić przez następne kilka tygodni.
Podczas wizyty, lekarz prowadzący instruuje pacjenta o możliwościach obciążania kończyny i zaleca wykonywanie ćwiczeń wzmacniających ścięgno oraz mięśnie łydki. Ma to na celu zapobiegnięcie rozwinięciu przykurczów oraz zmniejszenie ryzyka ponownego zerwania ścięgna. Część z pacjentów będzie wymagała specjalnej rehabilitacji. Decyzję o jej podjęciu wydaje zespół terapeutyczny, po indywidualnym rozpatrzeniu każdego przypadku.
Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.
