W 2020 r. zachorowalność na rak jelita grubego dotyczyła ok. 20 500 osób w Polsce. Liczba zgonów spowodowanych tym typem nowotworu dotyczy ok. 12 500 osób. W Polsce aktualnie rak jelita grubego jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych u mężczyzn (ok. 7 tys.) i trzecią u kobiet (ok. 5,5 tys.). Jak podkreślają specjaliści w naszym kraju od kilku lat obserwujemy systematyczny wzrost zachorowalności na raka jelita grubego, a dynamika wzrostu zachorowań rok do roku wynosi ok. 4-5%.
Zachorowalność na raka jelita grubego dotyczy głównie osób po 50 roku życia, a szczyt zachorowań przypada na 7. oraz 8. dekadę życia. Zdecydowaną większość zachorowań na raka jelita grubego tj. ok. 90% – stanowi gruczolakorak. Nowotwór jelita grubego powstający w wyniku niekontrolowanego wzrostu komórek nowotworowych najczęściej lokalizuje się w obrębie okrężnicy, zgięcia esiczo-odbytniczego i odbytnicy.
Rak jelita grubego – objawy
U wielu pacjentów rak jelita grubego we wczesnym stadium zaawansowania choroby rozwija się w sposób bezobjawowy. Naszą czujność onkologiczną powinny wyczulić przede wszystkim obecność krwi w/na stolcu, łatwe męczenie się oraz ogólne osłabienie organizmu. Powodem do niepokoju są również powracające bóle podbrzusza, zmiana rytmu wypróżniania, naprzemienne biegunki z zaparciami, uczucie niepełnego wypróżnienia, parcie na stolec z niemożnością oddania stolca, tzw. stolce „ołókowate”, krwawienia po oddaniu stolca oraz niezamierzone chudnięcie.
W zależności od lokalizacji guza specjaliści wymieniają również poniższe, charakterystyczne objawy:
- guzy zlokalizowane w prawej połowie okrężnicy: ogólne osłabienie organizmu, brak łaknienia, krew w stolcu, stolec ciemny lub brunatny, anemia, utrata masy ciała, tępy ból w okolicy prawego podbrzusza, w okolicy pępka lub nadbrzusza, wyczuwalny guz po prawej stronie pod/-śródbrzusza
- guzy zlokalizowane w lewej części okrężnicy i odbytnicy: występowanie zaparć naprzemiennie z biegunkami, zmiana rytmu wypróżnień, stolce „ołówkowate”, wzdęcia, kurczowe bóle brzucha lub o charakterze kolki jelitowej, postępujące objawy niedrożności jelit, takie jak narastające wzdęcia, ból, zaparcia, nudności, wymioty, obecność świeżej (jasnoczerwonej krwi) w/-na stolcu
- rak odbytnicy: świeża krew w/-na stolcu, uczucie niepełnego wypróżnienia, poranna biegunka, bolesne parcie na stolec, kolka jelitowa oraz bóle brzucha i/lub krocza.
Rak jelita grubego – czynniki ryzyka
Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka jelita grubego zalicza się najczęściej uwarunkowania genetyczne, gdyż zachorowania często dotyczą osób, u których w rodzinie występował ten typ nowotworu. Wśród predyspozycji genetycznych wymienia się również występowanie zespołu rodzinnej polipowatości gruczolakowatej, zespołu Lyncha jak również chorobę Leśniowskiego-Crohna. W grupie ryzyka ze względu na czynniki środowiskowe znajdują się natomiast palacze, osoby otyłe, spożywające duże ilości czerwonego mięsa i tłuszczów, a zbyt małą ilości błonnika, nadużywające alkohol oraz te, które nie podejmują systematycznie aktywności fizycznej.
