Czym jest cieśń nadgarstka?
Cieśń nadgarstka jest neuropatią uciskową nerwu pośrodkowego. Neuropatie uciskowe to grupa schorzeń polegających na zaburzeniu funkcji nerwu. Spowodowane są uciskiem przez sąsiadujące struktury bądź obrzękiem nerwu. Nerw pośrodkowy znajduje się w kanale nadgarstka – przestrzeni ograniczonej przez kości nadgarstka oraz więzadła. Przez kanał nadgarstka przebiegają nerwy i ścięgna umożliwiające prawidłową czynność ręki. Nerw pośrodkowy najczęściej zostaje uciśnięty przez obrzęknięta błonę maziową – strukturę otaczającą ścięgna. W wywołaniu neuropatii mogą brać udział również inne struktury (przemieszczone fragmenty kości po złamaniach, guzki w chorobach reumatycznych, guzki dnawe w dnie moczanowej, ganglion).
Kogo dotyczy problem cieśni nadgarstka?
Problem cieśni nadgarstka dotyka od 0,5% do 1% społeczeństwa. Częściej występuje u kobiet, szczególnie w trakcie ciąży. Otyłość jest innym, ważnym czynnikiem ryzyka. Może występować jako izolowana jednostka chorobowa, ale może również stanowić manifestacje innych chorób (reumatoidalnego zapalenia stawów, niedoczynności tarczycy, przewlekłej choroby nerek).
W jaki sposób powstaje cieśń nadgarstka?
Cieśń nadgarstka najczęściej związana z długotrwałym narażeniem na wibracje, wykonywaniem powtarzalnych czynności rękami (np. kolarstwo, gra w tenisa, gra na instrumentach muzycznych). Cieśń nadgarstka może być również związana z czynnikami genetycznymi (mała przestrzeń kanału nadgarstka) – wtedy występuje dziedzicznie.
Jakie objawy towarzyszą cieśni nadgarstka?
Typowo pacjenci skarżą się na ból w okolicy nadgarstka, parestezje (poczucie przeszywającego prądu), zaburzenia czucia, drętwienie, osłabienie siły mięśniowej. Typowo dotyczy pierwszych trzech palców i połowy czwartego (kciuk, palec wskazujący, środkowy i połowa serdecznego). Objawy występują zarówno w dzień jak i w nocy.
Jak wygląda proces diagnozowania cieśni nadgarstka?
W diagnostyce zespołu cieśni nadgarstka kluczową rolę pełni badanie lekarskie. Podczas konsultacji lekarz wykona swoiste dla tej jednostki chorobowej testy, mające sprowokować wystąpienie objawów:
- Ucisk nad kanałem nadgarstka (test Durkinsa)
- Opukiwanie okolicy kanału nadgarstka (test Tinela)
- Zgięcie rąk w nadgarstkach i utrzymanie takiej pozycji przez kilkadziesiąt sekund (test Phalena)
Dodatkowo oceni czucie w obrębie ręki (przy zamkniętych oczach pacjenta).
Do ustalenia rozpoznania wystarczy wywiad i badanie pacjenta. W przypadku wątpliwości diagnostycznych może zostać zlecone badanie EMG (elektromiografia). Jest to badanie pozwalające ocenić elektryczną aktywność pojedynczych włókien mięśniowych.
Jakie są możliwości leczenia cieśni nadgarstka?
Podstawą leczenia cieśni nadgarstka jest leczenie operacyjne. Polega na przecięciu więzadła poprzecznego nadgarstka, które stanowi górne ograniczenie kanału nadgarstka. Powoduje to zwiększenie przestrzeni kanału nadgarstka i zwolnienie ucisku nerwu pośrodkowego. Na stole operacyjnym pacjent układany jest w pozycji leżącej. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu regionalnym (pacjent nie czuje od barku w dół). Chirurg wykonuje podłużne nacięcie skóry (ok. 5 cm) na wysokości nadgarstka w linii czwartego palca. Następnie po przecięciu tkanki podskórnej odsłania więzadło poprzeczne nadgarstka. Następnie przecina je, co pozwala na dekompresję nerwu pośrodkowego. Rana zeszywana jest standardowymi szwami.
Jak wygląda rekonwalescencja po takim zabiegu?
Hospitalizacja trwa jeden dzień. W przypadku przebiegu bez komplikacji pacjent może opuścić szpital tego samego dnia. Opatrunek złożony jest z grubej warstwy bandaży. Pierwsza wizyta kontrolna odbywa się po 2-3 tygodniach. Na niej zdejmowane są szwy oraz opatrunek gipsowy. W czasie prowadzącym do tej wizyty pacjent powinien wykonywać regularne ruchy palcami i utrzymywać rękę w górze, aby zapobiec postępującemu usztywnieniu stawów oraz zapobiec narastaniu obrzęku. Miejsce operowane może sprawiać dolegliwości bólowe. Są one łagodzone przez doustne środki przeciwbólowe przepisywane przez lekarza prowadzącego. Po zdjęciu opatrunku gipsowego rozpoczyna się proces rehabilitacji. Fizjoterapeuta pracuje z pacjentem ucząc go odpowiednich ćwiczeń ręki zwiększających jej mobilność. Te ćwiczenia przyspieszają gojenie oraz powrót prawidłowej czynności ręki. Czas rekonwalescencji i pełnego powrotu do aktywności może wahać się od kilku tygodni do kilku miesięcy. Pełna siła chwytu wraca zazwyczaj po około 2 miesiącach.
Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.
