Kto będzie wykonywał operację?
Dr n. med. Roman Miller
specjalista ortopedii
Absolwent Wydziału lekarskiego Śląskiego Instytutu Medycznego w Katowicach, który ukończył w 1991 r. Pracę zawodową podjął w Oddziale Urazowo-Ortopedycznym Szpitala Miejskiego Nr 1 w Gliwicach, gdzie pod kierunkiem Dr n. med. Mieczysława Baryluka odbył szkolenie specjalizacyjne uzyskując stopień specjalisty II stopnia w 1998 r.
W 2002 r. obronił rozprawę doktorską pt. “Ocena wyników leczenia operacyjnego odległych następstw ropnego zapalenia stawu biodrowego przebytego w okresie noworodkowym i niemowlęcym” pod kierunkiem Prof. dr hab. n. med. Damiana Kusza. Kontynuował pracę zawodową na stanowisku starszego asystenta w gliwickim szpitalu do 2004 r.
Przez 6 lat pracował w Londynie, gdzie odbył zaawansowane szkolenia podspecjalizacyjne (Clinical Fellowship) w zakresie artroskopii stawu biodrowego, artroplastyki pierwotnej i rewizyjnej kończyny dolnej oraz chirurgii miednicy. Szkolenia te odbył w szpitalach: Wellington Hospital oraz St George’s Hospital, pod nadzorem światowych autorytetów w tych dziedzinach (Mr Richard Villar, Mr Martin Bircher, Mr Philip Mitchell oraz Mr Simon Bridle).
W 2009 r. uzyskał stanowisko konsultanta (niezależny specjalista), początkowo w Yeovil Hospital w Somerset a następnie w szpitalu Peninsula NHS Treatment Centre w Plymouth (Devon), w którym jest zatrudniony od 2010 r., gdzie dotąd wykonał samodzielnie ponad 2000 protez stawu biodrowego i kolanowego z poziomem powikłań spełniającym bardzo wymagające kryteria Krajowego Rejestru Stawów w Wielkiej Brytanii (NJR). Obecnie wykonuje ok 350-380 zabiegów artroplastyki rocznie.
Jego zainteresowania zawodowe obejmują szeroki zakres artroplastyki kończyny dolnej (pierwotnej, kompleksowej pierwotnej oraz rewizyjnej stawu biodrowego i kolanowego z uwzględnieniem protezoplastyki jednoprzedziałowej stawu kolanowego), artroskopię stawu biodrowego i kolanowego (leczenie operacyjne uszkodzeń obrąbka stawowego stawu biodrowego, leczenie konfliktu udowo-panewkowego, leczenie uszkodzeń łąkotek).
Zajmuje się leczeniem operacyjnym choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego i kolanowego w szerokim przedziale wiekowym. W przypadkach zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej tych stawów u osób młodych lub po przebytych wcześniej chorobach zniekształcających staw biodrowy i kolanowy (dysplazja, choroba Perthesa, procesy zapalne w wieku dziecięcym, złamania okołostawowe) jest zwolennikiem stosowania implantów spersonalizowanych, wykonywanych w oparciu o badanie tomografii komputerowej i planowanie przestrzenne (współpracuje ze szwajcarską firmą Symbios®, gdzie odbył zaawansowane szkolenie w tej dziedzinie).
Wykonuje również szereg zabiegów w zakresie kończyny górnej oraz stopy i stawu skokowego (uwolnienia nerwów obwodowych, palców strzelających, korekcja deformacji przodostopia).
Jest członkiem Królewskiego Towarzystwa Chirurgicznego (FRCS) w Wielkiej Brytanii i posiada rejestrację specjalistyczną na terenie tego kraju. Jest członkiem Brytyjskiego Towarzystwa Ortopedycznego oraz Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego.
Regularnie uczestniczy w konferencjach poświęconych problemom artroplastyki kończyny dolnej jak również kursach doszkalających w zakresie zaawansowanych technik operacyjnych stawu biodrowego i kolanowego. Jest autorem i współautorem szeregu publikacji naukowych oraz recenzentem Bone and Joint Journal, dla którego pełnił rolę tłumacza przez 7 lat.
Czym jest zwyrodnienie stawu biodrowego?
Wbrew pozorom zwyrodnienie stawu biodrowego nie jest schorzeniem, które dotyka wyłącznie osoby starsze albowiem pierwsze objawy tej choroby mogą być odczuwane nawet u osób po 45. roku życia, a czasem jeszcze wcześniej. Jeżeli choroba nie jest właściwie leczona to wraz z upływem czasu dolegliwości jej towarzyszące nasilają się i powodują u pacjentów ból, który umiejscawia się głównie w pachwinie, biodrze i pośladku, pojawiają się zaburzenia chodu w postaci utykania i kołysania się na jedną stronę podczas chodzenia, jak również sztywność i ograniczenia w zakresie ruchu, które są najbardziej uciążliwe rano. Dodatkowo pacjenci zgłaszają się do lekarza z takimi objawami jak przeskakiwanie i trzaskanie w biodrze , jak również uskarżają się na osłabienie siły mięśni uda i pośladka po stronie zwyrodnienia. Wszystkie te dolegliwości wynikają z osłabienia możliwości regeneracyjnych chrząstki stawowej, która na wskutek oddziaływania różnych czynników ulega ścieńczeniu i traci swoją elastyczność oraz przede wszystkim przestaje pełnić rolę amortyzatora. W wyniku tego dochodzi do ocierania powierzchni głowy i panewki stawu biodrowego oraz wytworzenia się wtórnego stanu zapalnego w stawie oraz wokół niego , prowadząc do ograniczenia ruchomości.
Przyczyny powstawania choroby zwyrodnieniowej biodra
Zwyrodnienie stawów biodrowych może mieć zarówno charakter pierwotny ,gdzie za chorobę odpowiadają głównie procesy naturalnego zużycia, jak i wtórny. Wśród przyczyn wtórnych, które są odpowiedzialne za narastanie zmian zwyrodnieniowych wymienia się m.in. wrodzone wady stawu biodrowego (dysplazaje), zapalenie stawu biodrowego wywołane przez np. reumatoidalne zapalenie stawów czy dnę moczanową, ostre urazy stawu biodrowego takie jak złamania i zwichnięcia prowadzące do zaburzenia warunków anatomicznych biodra. Dodatkowo znaczenie mają również przeciążenia, które występują na skutek charakteru wykonywanej pracy czy też nadwagi lub otyłości pacjenta.
Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej biodra
Do postawienia diagnozy w większości przypadków wystarczają szczegółowy wywiad lekarski połączony z badaniem oraz zdjęcie rentgenowskie, na podstawie, którego oceniane są objawy zwyrodnienia takie jak m.in. zagęszczenie tkanki kostnej, wyrośla kostne (osteofity) na brzegach panewki czy zwężenie szpary stawowej wskutek utraty grubości chrząstki. W niektórych przypadkach lekarz ortopeda zleca również wykonanie rezonansu magnetycznego biodra, które pozwala mu szczegółowo ocenić ewentualne uszkodzenia obrąbka oraz chrząstki stawu biodrowego.
Kiedy niezbędna okazuje się endoproteza stawu biodrowego?
Wskazaniem do wykonania endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest krytyczne i nieodwracalne uszkodzenie stawu, które powoduje dolegliwości bólowe o charakterze stałym i spoczynkowym , znaczenie ograniczające zakres ruchomości . Dolegliwości te nie reagują na leczenie innymi metodami terapeutycznymi. Zabieg endoprotezoplastyki jest w tych przypadkach jedynym efektywnym rozwiązaniem . Dodatkowymi wskazaniami do zabiegu są choroby reumatoidalne, następstwa złamań w okolicy stawu biodrowego, złamania szyjki kości udowej, wczesne postaci martwicy jałowej kości jak również choroby nowotworowe.
Czym jest endoproteza stawu biodrowego?
Endoproteza to inaczej sztuczny staw, który w postaci implantu zastępuje nasz naturalny. Zabieg endoprotezoplastyki polega więc na usunięciu zdegradowanych i zużytych elementów stawu biodrowego i zastąpieniu ich sztucznymi częściami. Endoprotezy zbudowane są z metali obojętnych dla organizmu pacjenta takich jak tytan, które minimalizują ryzyko odrzucenia implantu. Endoproteza składa się z trzpienia, który wprowadzany jest do kanału szpikowego kości udowej i to na nim osadzona jest kulista głowa, która umożliwia wykonywanie ruchów. Dodatkowo w skład endoprotezy wchodzi komponent panewkowy w postaci wydrążonej półkuli, który implantowana jest w miejsce naturalnej, kostnej chorej panewki stawu biodrowego i to pomiędzy nią a głową dochodzi do ruchu.
Jakie rodzaje endoprotez biodra wyróżniamy?
Endoprotezy stawu biodrowego możemy podzielić ze względu na sposób związania ich z podłożem kostnym i są to:
- endoprotezy cementowe w przypadku której mocowana jest ona do kości za pomocą tzw. cementu kostnego. W większości przypadków ten rodzaj protezy wykorzystywany jest w zabiegach u osób starszych jak również u pacjentów chorych na osteoporozę lub reumatoidalne zapalenie stawów
- endoprotezy bezcementowe, które implantowane są bezpośrednio do kości i wykorzystywane są w przypadku młodych pacjentów, u których nie doszło do degeneracji podłoża kostnego
- endoprotezy hybrydowe, które stanowią połączenie obu wcześniejszych typów albowiem jeden element protezy, którą najczęściej jest to panewka osadzany jest metodą bezcementową a drugi element implantu metodą cementową
Jak wygląda zabieg endoprotezoplastyki biodra?
Czas operacji wszczepienia endoprotezy biodra uzależniony jest od stopnia deformacji stawu biodrowego i trwa od 1 do 2 godzin. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub zewnątrzoponowym, podczas którego wyłącza się czucie w nogach. Po wykonaniu dojścia operacyjnego ortopeda uwidacznia zmienione chorobowo miejsce i przechodzi do resekcji głowy i szyjki kości udowej, dzięki której powstaje miejsce na sztuczny element stawu. W kolejnym etapie operacji przygotowywana jest loża kostna dla endoprotezy stawu biodrowego i dokonuje się zamocowania endoprotezy. Na początku implantacji wszczepia się sztuczną panewkę do kości biodrowej, a następnie do kanału kości udowej wprowadza się trzpień endoprotezy. Etapem, który kończy zabieg jest rekonstrukcja tkanek miękkich, założenie warstwowego szwu rany operacyjnej, jałowego opatrunku oraz drenów w okolicę rany.
Czy operacja endoprotezy stawu biodrowego stanowi duże ryzyko dla pacjenta?
Prawidłowo przeprowadzony zabieg implantacji endoprotezy stawu biodrowego jest operacją rutynową, o udokumentowanych dobrych wynikach. Jak w przypadku każdej procedury chirurgicznej, może dojść do powikłań pooperacyjnych wśród, których najczęściej wymienia się mechaniczne obluzowania implantów, infekcje w obrębie skóry i tkanek w pobliżu protezy, wystąpienie zakrzepicy żylnej, zmianę długości kończyny, czy zesztywnienie stawu.
Czy wszczepione endoprotezy wymagają wymiany?
Z uwagi na fakt, że współczesne protezy wykonywane są z dobrych jakościowo, długotrwałych materiałów to prawidłowo wszczepiona endoproteza może służyć pacjentowi tak naprawdę przez dziesiątki lat. Należy jednak podkreślić, że endoproteza stawu biodrowego jest sztucznym elementem w naszym ciele, który może po prostu ulec zużyciu w postaci obluzowania, przemieszczenia się, wypadnięcia ze stawu czy pęknięcia. Choć do sytuacji takich dochodzi naprawdę rzadko to jest dobra informacja dla pacjentów albowiem praktycznie każdą nieprawidłowo funkcjonującą endoprotezę można wymienić podczas tzw. rewizyjnej wymiany endoprotezy stawu biodrowego.
Jak wygląda życie pacjenta po zabiegu wszczepienia protezy stawu biodrowego?
Hospitalizacja po zabiegu wynosi ok. 5 – 6 dni. W przypadku każdego pacjenta przez 3-4 dni po zabiegu stosowana jest osłona antybiotykowa jak również profilaktyka przeciwzakrzepowa, którą stosuje się do 30 doby pooperacyjnej. Już na następny dzień od zabiegu pacjent jest pionizowany jak również uczy się chodzić o kulach i umiejętnie obciążać operowaną stronę ciała. Standardowo, następnego dnia po zabiegu , możliwe jest rozpoczęcie chodzenia ze stopniowym obciążaniem operowanej kończyny. Powrót do normalnej sprawności trwa około 3 miesiące. W tym czasie zalecana jest rehabilitacja, a następnie stopniowe wdrażanie aktywności ruchowej takiej jak spacery, jazda na rowerze lub pływanie.
Zabiegi implantacji protezy stawu biodrowego to tak naprawdę operacja ratująca uszkodzą ale bardzo istotną część naszego układu kostnego, która pozwala pacjentom na odzyskanie poprawnej jakości życia, likwidację dolegliwości bólowych jak również powrót do codziennych aktywności życiowych i zawodowych.
Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.
