Kamica górnych dróg moczowych obejmuje wszystkie rodzaje złogów lokalizujących się w układzie kielichowo-miedniczkowym nerek oraz w moczowodach łączących nerki z pęcherzem moczowym. Historycznie leczenie chirurgiczne wymagało wykorzystania dostępów wiążących się z otwarciem powłok jamy brzusznej. Współczesne leczenie wykorzystuje procedury chirurgiczne endoskopowe o znacznie mniejszej inwazyjności. Konkretna technika operacyjna dobierana jest w zależności od rodzaju kamicy, wielkości kamieni oraz ich lokalizacji. Do wstępnego określenia charakteru kamicy i jej lokalizacji współcześnie wykorzystuje się badania obrazowe w tym USG oraz tomografię komputerową układu moczowego bez kontrastu. Po wykonaniu i analizie wyników badań można przeprowadzić kwalifikację do konkretnego typu zabiegu w trakcie konsultacji z lekarzem urologiem.

Do małoinwazyjnych technik wykorzystywanych w leczeniu kamicy górnych dróg moczowych zaliczamy:

  • przezskórna nefrolitotrypsja (PCNL)
  • chirurgia wewnątrznerkowa z użyciem giętkiego ureterorenoskopu (RIRS)
  • kruszenie złogów w moczowodach z wykorzystaniem giętkich lub sztywnych ureterorenoskopów (URSL)

Chirurgiczne leczenie kamicy moczowodowej przeprowadzane jest za pomocą zabiegu URSL, natomiast w leczeniu złogów znajdujących się w nerce wykorzystywane są zabiegi RIRS oraz PCNL. O wyborze metody decyduje lekarz kwalifikujący do zabiegu biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności związane z chorobą, stanem ogólnym pacjenta. Istotne znaczenie mają współistniejące choroby i ich leczenie a także własne doświadczenie lekarza w stosowaniu danej metody.

Przezskórna nefrolitotrypsja (PCNL)

Zabieg stosowany w kamicy nerki, polega na nakłuciu nerki przez nacięcie w skórze okolicy lędźwiowej i wprowadzeniu endoskopu bezpośrednio do nerki. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym. Odmianami tego zabiegu są miniPCNL, microPCNL które wykorzystują mniejsze narzędzia a tym samym powodują mniejszy uraz. Zabieg PCNL stosowany jest z wyboru przy złogach znajdujących się w nerce o wymiarze przekraczającym 20mm, szczególnie w przypadku kamicy odlewowej wypełniającej większość lub cały układ kielichowo miedniczkowy nerki. Dzięki stosunkowo dużej średnicy narzędzia duże kamienie można kruszyć za pomocą bardzo wydajnych technik mechanicznych lub usuwać je w całości za pomocą specjalnych kleszczy. Wadą tego zabiegu jest niewielki urazu kory nerki który może spowodować krwawienie zarówno środ jak i pooperacyjne.

Po zabiegu pacjent spędza w szpitalu około 1-3 dni, a po okresie około 7-14 dni zwykle może wrócić do pracy. W przypadku osób wykonujących pracę fizyczną przerwa od wykonywania zawodu może wynosić około 30 dni.

Chirurgia wewnątrznerkowa z użyciem giętkiego ureterorenoskopu (RIRS)

To najmniej inwazyjna z metod operacyjnego kruszenie kamieni w nerkach polega na wprowadzeniu giętkiego ureterorenoskopu przez cewkę moczową do moczowodu a następnie do nerki. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym. Kamienie kruszy się za pomocą lasera a mniejsze fragmenty można usunąć za pomocą specjalnego koszyka. Wadą tego zabiegu jest stosunkowo niskie tempo kruszenia kamieni co ogranicza jego zastosowanie w większości przypadków do kruszenia pojedynczych złogów nie przekraczających 20mm średnicy. Oczywiście możliwe jest kruszenie większych kamieni lub więcej niż jednego ale istnieje wówczas ryzyko że zabieg trzeba będzie wykonać więcej niż jeden raz. Zdecydowaną przewagą zabiegu RIRS nad zabiegiem PCNL jest znacznie mniejszy uraz a dzięki temu możliwe jest przeprowadzenie zabiegu u osób stosujących leczenie przeciwkrzepliwe, z obustronną kamicą nerek, oraz u osób ze znaczną otyłością. Po zabiegu w moczowodzie pozostawia się specjalny dren który najczęściej usuwany jest w ciągu 7-14 dni po operacji. Pacjent wypisywany jest ze szpitala na następny dzień po zabiegu i już w ciągu kilku dni może wrócić do pracy bez względu na jej charakter.

Ureterorenoskopia giętka lub sztywna URS, endoskopowe kruszenie złogu w moczowodzie URSL

Złogi w górnych drogach moczowych typowo powstają w układzie kielichowo miedniczkowym nerek, następnie kamień przesuwa się wzdłuż moczowodu aby następnie wpaść do pęcherza moczowego skąd dalej może zostać wydalony w trakcie oddawania moczu. Procesowi przesuwania się kamienia przez moczowód często towarzyszą silne dolegliwości bólowe nazywane kolką nerkową. Jeżeli kamień ulegnie zablokowaniu w moczowodzie i nie rokuje samoistnego wydalenia należy go usunąć. Jedną z metod małoinwazyjnego leczenia kamicy moczowodowej jest zabieg URSL polegający na wprowadzeniu sztywnego lub giętkiego ureterorenoskopu przez cewkę moczową do pęcherza moczowego a następnie do moczowodu. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym. Przez kanał roboczy endoskopu można wprowadzić do światła moczowodu narzędzia pozwalające na kruszenie złogów a następnie usunięcie powstałych fragmentów. Po zabiegu w moczowodzie pozostawia się specjalny dren który najczęściej usuwany jest w ciągu 7-14 dni po operacji. Pacjent wypisywany jest ze szpitala na następny dzień po zabiegu i już w ciągu kilku dni może wrócić do pracy bez względu na jej charakter.