Życie po operacji bariatrycznej

Chirurgiczne leczenie otyłości jest skuteczną i długoterminową metodą w walce z nadprogramowymi kilogramami w sytuacji kiedy zawodzą inne formy leczenia. Operacje bariatryczne w większości przypadków polegają na zmianie anatomii przewodu żołądkowo-jelitowego, co w efekcie wpływa na zmianę bilansu energetycznego i metabolizmu tłuszczów, a co za tym idzie na zmniejszenie spożywania i wchłaniania pokarmu. Dodatkowo chirurgiczne leczenie otyłości zmniejsza progres lub eliminuje choroby jej towarzyszące takie jak: cukrzyca typu 2, zespoły metaboliczne czy nadciśnienie tętnicze.  Dzięki leczeniu operacyjnemu pacjenci borykający się z otyłością z pewnością mają szansę na znaczą redukcję  masy ciała warto jednak pamiętać, że zabieg to dopiero początek nowej drogi zarówno pod względem zdrowotnym jak i  żywieniowym, który z pewnością wymaga wprowadzenia zmian do swojego dotychczasowego stylu życia. O tym jak wygląda życie po operacji bariatrycznej, ile wynosi okres rekonwalescencji po takim zabiegu oraz jak  powinna wyglądać codzienna dieta pacjentów będących po chirurgicznym leczeniu otyłości rozmawiamy z prof. Tomaszem Rogulą – Dyrektorem Kliniki Leczenia Otyłości w krakowskim Szpitalu na Klinach.

Dobre przygotowanie do operacji bariartycznej podstawą sukcesu

Celem operacji bariatrycznej jest trwała redukcja masy ciała, dlatego też każdy pacjent powinien zostać objęty kompleksową opieką dietetyka, chirurga, psychologa, pulmunologa oraz kardiologa zarówno w okresie przedoperacyjnym, jak i po zabiegu. Utrata masy ciała przed operacją  jak również zmiana nawyków żywieniowych oraz stylu życia skracają bowiem nie tylko sam czas trwania zabiegu ale minimalizują także  ryzyko krwotoku oraz wystąpienia powikłań pooperacyjnych. Warto zaznaczyć, że operacja powinna być zawsze kontynuacją rozpoczętych przed zabiegiem zmian, w których kluczową rolę odgrywa edukacja żywieniowa oraz skorygowanie dotychczasowych błędów żywieniowych i nawyków wpływających na zwiększanie masy ciała. Istotnym jest także przygotowanie pacjenta do diety po zabiegu oraz  uświadomienie mu jak będzie wyglądało żywienie po operacji i jak ważne jest stosowanie się do restrykcyjnej diety.

Rekonwalescencja po operacji bariatrycznej

W większości przypadków operacje bariatryczne wykonywane są technikami małoiwazyjnymi, które przyspieszają hospitalizację pacjentów i trwa ona zazwyczaj ok. 3-5 dni. W przypadku tych metod szybszy jest również powrót do codziennych aktywności zawodowych i życiowych. Po operacji rekomendowana jest szybka pionizacja chorych, dlatego też po około trzech godzinach  od zabiegu pacjenci już siadają na łóżku, jak również mogą samodzielnie lub przy pomocy personelu pomocniczego przejść do toalety lub wykonać niewielki spacer. Bezpośrednio po operacji bariatrycznej mogą wystąpić dolegliwości bólowe w okolicy jamy brzusznej, które w większości przypadków są niewielkie a w przypadku ich wystąpienia pacjentom przez pierwsze dwie doby podaje się leki przeciwbólowe.

Warto pamiętać, że pełen powrót do aktywności sprzed zabiegu jest kwestią indywidualną i w dużej mierze zależy od stanu zdrowia pacjenta oraz jego stopnia przygotowania się do operacji.

Dieta po operacji bariatrycznej

W pierwszej dobie po operacji nie wolno spożywać żadnych pokarmów stałych a pacjenci otrzymują wyłącznie kroplówki dożylne. W tym czasie można  pić niewielkie ilości wody pod nadzorem lekarza. Od drugiej do trzeciej doby po zabiegu pacjenci mogą sięgnąć po płyny, ale na zasadzie stopniowego zwiększania ich objętości a do diety włącza się klarowny bulion, wysokobiałkowe preparaty medyczne oraz jogurt naturalny. W tym czasie zalecana jest podaż ok. 1000-1500 ml płynów dziennie jak również rekomenduje się podawać ich ok. 60 ml w ciągu każdej godziny. Podczas jedzenia warto sięgnąć po słomkę ponieważ zbyt duża ilość połkniętego powietrza może być powodem wzdęć lub dyskomfortu w jamie brzusznej. Dieta płynna powinna być kontynuowana przez jeszcze co najmniej tydzień a posiłki można zacząć urozmaicać zmiksowanymi zupami typu krem, dobrze ugotowaną owsianką na chudym mleku lub koktajlami z niewielkim dodatkiem łatwostrawnych owoców. Po upływie około dwóch tygodni od operacji wprowadza się dietę papkowatą w postaci delikatnych serków, bądź twarożków oraz zmielonych potraw na bazie jaj, mięsa, ryb, ugotowanych warzyw i owoców. W tym czasie warto zadbać o regularność posiłków i spożywać je co 3-4 godziny jak również należy pamiętać aby w pierwszej kolejności dostarczyć organizmowi białka (przynajmniej 60g), a dopiero potem  zdrowych tłuszczy, węglowodanów złożonych oraz odpowiedniej porcji warzyw albo owoców. Nie należy zapominać o właściwym nawodnieniu organizmu poprzez codzienne wypijanie ok 1500–1900 ml niegazowanej wody mineralnej, czarnej lub zielonej herbaty czy słabych naparów herbat owocowych.  W pierwszych miesiącach po zabiegu powinno się przestrzegać kaloryczności potraw i zwracać uwagę aby nie przekraczały one 700–900 kcal/dobę. Docelowa dieta a przede wszystkim jej wartość energetyczna powinna być dostosowana do wieku, wzrostu i zalecanej masy ciała pacjenta i z reguły wynosi ona ok. 1000–1200 kcal/dobę niemniej jednak z uwagi na fakt, że każdy pacjent może odznaczać się inną tolerancją wobec poszczególnych produktów jak i ich konsystencji, docelowe wartości zapotrzebowania nie są możliwe do oszacowania na wczesnym etapie tworzenia docelowej diety. Pacjent po operacji bariatrycznej przez przynajmniej rok powinien znajdować się pod stałą kontrolą dietetyka bariatrycznego, który pomoże mu w monitorowaniu postępów zmniejszania masy ciała jak również zadba o prawidłowe nawyki żywieniowe i stan odżywienia jak również pomoże w wyeliminowaniu ewentualnych błędów dietetycznych.

Higiena spożywanych posiłków po operacji bariatrycznej

Po operacji bariatrycznej szczególną dbałość należy przyłożyć do higieny spożywanych posiłków. Warto aby odbywało się ono w spokojnej atmosferze, każdy kęs powinien być długo i dokładnie przeżuty dlatego też czas trwania posiłku powinien wynosić ok. 30 minut z zachowaniem odstępu 1-2 minut pomiędzy poszczególnymi kęsami. Nie powinno się  mówić w trakcie jedzenia, oglądać telewizji czy czytać, ponieważ te aktywności przyczyniają się to do połykania zbędnego powietrza, które w konsekwencji może prowadzić do wzdęć, pustego odbijania, czy nawet wymiotów. Zaleca się picie, ale pomiędzy posiłkami, czyli 30 minut przed posiłkiem lub 30–60 minut po nim  oraz unikanie słodkich napojów gazowanych, soków, alkoholu, a także słodzonej kawy czy herbaty. Polecanymi płynami są natomiast woda niegazowana, słabe herbaty, w tym również te owocowe jak również napary z rumianku lub mięty. Słodycze oraz słone przekąski w menu powinny pojawiać się sporadycznie a ich spożywanie można zastąpić domowymi deserami lub owocami, które powinno się zawsze łączyć z  produktem dostarczającym białka albo/i zdrowych tłuszczy.

Zaburzenia ze strony układu pokarmowego po operacji bariatrycznej

Chirurgiczne leczenie otyłości to nic innego jak interwencja chirurgiczna, której zadaniem jest  zmiana anatomii przewodu żołądkowo-jelitowego, która w konsekwencji prowadzi do utraty masy ciała. Brak zastosowania się do zaleceń dietetycznych po operacji może mieć nieprzyjemne skutki ze strony układu pokarmowego takie jak  zaburzenia żołądkowo-jelitowe (wzdęcia i biegunki), w szczególności w przypadku  spożywania jednorazowo zbyt dużej porcji jedzenia lub pokarmów bogatych w węglowodany proste takich jak słodycze, mocno słodzone napoje, czy duże ilości owoców. Zbyt obfite posiłki mogą również prowadzić do nudności i  wymiotów, które są szczególnie niebezpieczne dla pacjentów po operacjach bariatrycznych ponieważ mogą prowadzić do  odwodnienia organizmu, jak również przyczynić się do pogłębiania deficytów żywieniowych. U osób będących po chirurgicznym leczeniu otyłości po zjedzeniu zbyt dużej ilości potraw słodkich, tłustych lub smażonych często pojawia się tzw. zespół poposiłkowy (ang. dumping syndrome), który jest zespołem reakcji następujących na skutek szybkiego wchłaniania glukozy z jelit. Zespół poposiłkowy występuje zazwyczaj ok. 30–60 minut po posiłku i najczęściej manifestuje się bólami brzucha, pustym odbijaniem,  biegunką oraz wymiotami, którym towarzyszy tachykardia z jednoczesnym obniżeniem ciśnienia tętniczego. U niektórych pacjentów może on się pojawić dopiero po 1-3 godzinach po posiłku w postaci hipoglikemii oraz uczucia osłabienia i dezorientacji, którym często towarzyszą  także pocenie się, palpitacje a nawet drgawki.

Obowiązkowa suplementacja mineralno – witaminowa po operacji bariatrycznej

Ze względu na ograniczenie wchłaniania substancji odżywczych, a co za tym idzie ryzyko powstania niedoborów tych składników pacjentom, w szczególności tym będącym po zabiegach gastric bypass zaleca się suplementację mineralno-witaminową. Szczególnie rekomenduje się suplementację wapnia (1200–1500 mg/dobę), witaminy B12 (500 mg/dobę doustnie), witaminy D3 (1000–2000 j.m./dobę), kwasu foliowego  (400 mg/dobę) oraz żelaza elementarnego (65–80 mg/dobę).

Aktywność ruchowa po operacji bariatrycznej

Aktywność fizyczna po operacji bariatrycznej jest bardzo ważnym elementem rekonwalescencji, który pomaga w szybkim powrocie do zdrowia oraz w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Ruch najlepiej zacząć już parę dni po operacji, stopniowo zwiększając wysiłek w miarę swoich możliwości. Do 6 tygodni od operacji najlepiej sprawdzają się regularne spacery. Po tym czasie można pomyśleć nad poważniejszymi ćwiczeniami takimi jak nordic walking, pływanie, czy jazda na rowerze. Wbrew pozorom po większości operacji bariatrycznych (z wyjątkiem zabiegu założenia opaski żołądkowej) nie ma przeciwwskazań do rozpoczęcia aktywności fizycznej oraz uprawiania sportów, dlatego warto zadbać o regularną aktywność ruchową gdzie 45 minut 3 razy w tygodniu, to bezwzględne minimum.