Wodniak jądra – objawy, diagnostyka, leczenie

Wodniak jądra to powszechnie występujące schorzenie polegające na powiększeniu się objętości moszny w wyniku nagromadzenia surowiczej treści pomiędzy błoną otrzewną a błoną ścienną osłonki jądra. Choroba ta może dotyczyć mężczyzn w każdym wieku. U małych dzieci i niemowląt wodniak jądra nie stanowi problemu, natomiast u dorosłych może prowadzić do odczuwania przewlekłego bólu w mosznie i pachwinach, wpływać na jakość współżycia, a w niektórych przypadkach być objawem nowotworu. O tym czym dokładnie jest wodniak jądra, jakie daje objawy, jak się go diagnozuje i leczy rozmawiamy z dr n. med. Jakubem Kłączem – specjalistą urologiem rekonstukcyjnym i seksuologiem z krakowskiego Szpitala na Klinach.

Wodniak jądra – co to jest za choroba?

Wodniak jądra to rodzaj torbieli wypełnionej płynem surowiczym w obrębie osłonki jądra, która prowadzi do powiększenia objętości moszny. Za przyczynę pojawienia się wodniaka jądra podaje się zwiększone wydzielanie płynu surowiczego lub jego nieprawidłowe wchłanianie przez osłonkę jądra. Schorzenie może pojawić się u mężczyzn w każdym wieku, począwszy od okresu niemowlęcego do wieku dorosłego dlatego też rozróżnia się wodniaka jądra wrodzonego (diagnozuje się go bezpośrednio po urodzeniu dziecka) lub nabytego (dotyczy dorosłych mężczyzn ale również nastolatków).

Przyczyny występowania wodniaka jądra

Wodniaki pierwotne jądra diagnozowane u dzieci i niemowląt powstają na skutek nieprawidłowego przebiegu organogenezy w życiu zarodka, w wyniku którego dochodzi do niezarośnięcia się wyrostka pochwowego po zstąpieniu jądra. Wodniaki wtórne, które diagnozowane są u dorosłych mężczyzn lub nastolatków pojawiają się najczęściej na skutek zapalenia jądra lub najądrza, urazu jądra, w przebiegu nowotworu jądra ale również po niektórych operacjach takich jak żylaków powrózka nasiennego czy przepukliny pachwinowej.

Jakie objawy daje wodniak jądra?

Charakterystycznym objawem wodniaka jądra jest najczęściej jednostronne powiększenie się moszny, w niektórych przypadkach wodniaki występują obustronnie. Powiększenie to jest zazwyczaj większych rozmiarów wieczorem z uwagi na fakt, że właśnie o tej porze ilość płynu surowiczego gromadzącego się w osłonce jądra jest zwiększona. Wodniaki jądra w badaniu palpacyjnym z reguły nie dają dolegliwości bólowych, a wyjątek stanowią te pojawiające się w wyniku przebiegu nowotworu lub ostrego zapalenia jądra lub najądrza. W przypadku wodniaka o dużych rozmiarach pacjenci uskarżają się również na problem w poruszaniu się. Co ważne wodniaki jądra nie powodują problemów z mikcją, więc pacjenci bez problemu oddają mocz a czynności tej nie towarzyszy dyskomfort. Wśród objawów wodniaka jądra wymienia się również charakterystyczny objaw „prześwitywania”, który powstaje w wyniku rozpraszania się światła padającego  na zgromadzony płyn w worku mosznowym.

Jak diagnozuje się wodniaka jądra?

Z uwagi na fakt, że wodniak jądra widoczny jest gołym okiem podstawę jego diagnostyki stanowi badanie palpacyjne podczas, którego specjalista może wyczuć charakterystyczną torbiel w mosznie.  Badaniem ostatecznie stawiającym rozpoznanie wodniaka jądra jest badanie ultrasonograficzne moszny, które jednocześnie eliminuje lub potwierdza współwystępowanie innych schorzeń takich jak m.in. nowotwór jądra.

Wodniak jądra u dzieci a u dorosłych

U dzieci wodniak jądra nie stanowi powodu do zmartwień natomiast diagnozowany u dorosłych może świadczyć o poważnych stanach chorobowych takich jak stan zapalny czy nawet nowotwór jądra. Z tego też powodu w przypadku zauważenia powiększenia się worka mosznowego dorośli mężczyźni powinni jak najszybciej skontaktować się ze specjalistą. Warto dodać, że nieleczony wodniak jądra u dorosłych może zwiększać swoje rozmiary powodując problemy z chodzeniem i aktywnością fizyczną, wpływając na współżycie ale również może być przyczyną bezpłodności, a nawet zaniku jądra.

Czy wodniak jądra jest niebezpieczny?

Powstawanie wodniaka jądra u dorosłego mężczyzny może wynikać z przebiegu nowotworu jądra. W tym przypadku konieczne jest jak najszybsze przeprowadzenie operacji, która pozwala na zatrzymanie rozwoju choroby oraz jego konsekwencji takich jak niepłodność. Wodniak jądra może pojawić się również podczas zapalenia jądra jak najądrza i również w takiej sytuacji każdorazowo jego pojawienie się powinno skonsultować się ze specjalistą celem zapobiegania skutkom rozwoju tych chorób.

Czy wodniak jądra może się wchłonąć?

W większości przypadków u dzieci dochodzi do samoistnego wchłonięcia się wodniaka jądra, a operacje przeprowadza się jedynie w sytuacji kiedy wodniak sam nie znika do momentu ukończenia przez dziecko 2 lat.  Inaczej sytuacja wygląda u dorosłych mężczyzn albowiem nabyte wodniaki jądra same nie zanikają. Co więcej w większości przypadków mają one tendencję do powiększenia się dlatego jedynym skutecznym sposobem usunięcia wodniaka jądra jest zabieg chirurgiczny.

Jak leczyć wodniaka jądra?

Postawę leczenia wodniaka jądra stanowi zabieg operacyjny. Wyjątkiem są wodniaki u małych dzieci, które poddaje się jedynie obserwacji a operację wykonuje się u małych pacjentów w sytuacji kiedy wodniak jądra nie wchłonie się samoistnie do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia. U dorosłych operacje wodniaka jądra przeprowadza się dwoma metodami Winkelmanna i Bergmanna. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i trwa ok. godziny. Operacyjne usuwanie wodniaka jądra przeprowadza się z dostępu pachwinowego lub mosznowego, a ich celem jest odprowadzenie płynu z jamy wodniaka.  W przypadku metody Bergmanna w trakcie zabiegu dodatkowo usuwa się również nadmiar osłonek, które pokrywają wodniaka jądra. Metoda ta stosowana jest głównie w przypadku wodniaków dużych rozmiarów. Po operacyjnym usunięciu wodniaka jądra pacjenci przez okres 2-4 tygodni po zabiegu powinni unikać intensywnej aktywności fizycznej oraz powinien nosić obcisłą bieliznę celem szybszego wchłonięcia się obrzęku worka mosznowego.

Możliwe powikłania po operacji wodniaka jądra

Operacja wodniaka jądra  wiąże się z minimalnym ryzykiem wystąpienia niektórych powikłań wśród, których najczęściej wymienia się możliwość wystąpienia zapalenia jądra, pojawienie się krwiaka w mosznie czy też bardzo rzadko ryzyko nawrotu wodniaka jądra lub krwawienie występujące ponownego zabiegu. Warto pamiętać, że po operacji utrzymuje się niewielki obrzęk worka mosznowego, co jest zjawiskiem normalnym, które samoistnie zanika w okresie ok. 1 – 2 tygodni od zabiegu. W przypadku  pojawienia się nasilonych dolegliwości bólowych, wysięku ropnego z rany lub krwawienia, zaczerwienienia miejsca pooperacyjnego, czy gorączki konieczne jest skonsultowanie tych objawów z lekarzem.

Jakie mogą być konsekwencje nieleczonego wodniaka jądra?

Trzeba pamiętać, że wodniaki jądra u dorosłych mają tendencję do powiększania swoich rozmiarów, co może prowadzić do pojawienia się dolegliwości bólowych wskutek ucisku jądra, które nasilają się podczas chodzenia ale również wykonywania innej aktywności fizycznej, czy uprawiania sportu. Wodniak o dużych rozmiarach może utrudniać chodzenie, a utrzymujący się przez długi okres  ucisk na jądro, może prowadzić do niepłodności poprzez zwiększenie temperatury w mosznie. Wodniak może być również objawem innych poważniejszych chorób takich jak nowotwór jądra czy stan zapalny jądra lub najądrza, dlatego w przypadku zauważenia charakterystycznych objawów koniecznie należy je skonsultować z lekarzem celem szybkiego postawienia odpowiedniej diagnozy.