Tajemnice chorego mózgu. Od Alzheimera po padaczkę
Mózg, będący najbardziej skomplikowanym organem ludzkiego ciała, codziennie przetwarza niezliczoną ilość informacji, zarządza naszymi ruchami, emocjami i pamięcią. Jednak jak każdy inny organ, jest podatny na choroby, które mogą wpływać na jego funkcjonowanie na wiele sposobów. Niektóre z nich rozwijają się powoli, niezauważalnie niszcząc neurony, inne pojawiają się nagle, powodując dramatyczne zmiany w zachowaniu czy zdolnościach poznawczych. W tym artykule przyjrzymy się najczęstszym chorobom mózgu, ich przyczynom oraz częstotliwości ich występowania według badań naukowych.
Udar mózg – cichy zabójca neuronów
Jednym z najpoważniejszych i najczęściej występujących schorzeń mózgu są udary. Każdego roku na całym świecie odnotowuje się ponad 12 milionów przypadków udarów mózgu a według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) udar jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów i główną przyczyną niepełnosprawności u dorosłych. W Polsce rocznie dochodzi do około 80 tysięcy udarów a około 30% pacjentów umiera w pierwszym miesiącu od wystąpienia incydentu.
Udary dzielą się na dwa główne typy: niedokrwienne, które stanowią około 85% wszystkich przypadków oraz krwotoczne, występujące rzadziej ale mające znacznie cięższy przebieg. Przyczyną udaru niedokrwiennego jest zablokowanie dopływu krwi do mózgu, najczęściej w wyniku zakrzepu lub zwężenia naczyń krwionośnych. Natomiast udar krwotoczny wynika z pęknięcia naczynia mózgowego, prowadząc do wylewu krwi do tkanki mózgowej. W obu przypadkach czas ma kluczowe znaczenie – im szybciej pacjent trafi pod opiekę specjalistów, tym większa szansa na uratowanie jego życia i ograniczenie powikłań.
Choroba Alzheimera – gdy pamięć znika
Neurodegeneracyjne choroby mózgu są coraz częściej diagnozowane w starzejących się społeczeństwach a wśród nich na czoło wysuwa się choroba Alzheimera. Według raportu Alzheimer’s Disease International na całym świecie żyje około 55 milionów osób z demencją, a choroba Alzheimera odpowiada za 60–70% tych przypadków. W Polsce liczba chorych szacowana jest na około 600 tysięcy a prognozy wskazują, że do 2050 roku może ona przekroczyć milion.
Choroba Alzheimera rozwija się stopniowo, prowadząc do stopniowej utraty pamięci, trudności w komunikacji oraz problemów z wykonywaniem codziennych czynności. Badania wykazują, że przyczyną choroby jest gromadzenie się w mózgu złogów beta-amyloidu i białek tau, które prowadzą do stopniowego zaniku neuronów. Pomimo intensywnych badań, obecnie nie istnieje skuteczna terapia zatrzymująca rozwój choroby – leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjentów.
Padaczka – zaburzenia elektryczne w mózgu
Padaczka jest jedną z najczęstszych chorób neurologicznych na świecie, dotykającą około 50 milionów ludzi. Szacuje się, że w Polsce żyje z nią około 400 tysięcy osób a każdego roku diagnozuje się ponad 20 tysięcy nowych przypadków.
Padaczka to schorzenie, które charakteryzuje się nawracającymi napadami wynikającymi z nieprawidłowej aktywności elektrycznej w mózgu. Objawy mogą przybierać różne formy – od krótkich epizodów utraty kontaktu z rzeczywistością po silne drgawki i utratę przytomności. Chociaż w wielu przypadkach przyczyna padaczki pozostaje nieznana, część pacjentów doświadcza napadów w wyniku uszkodzeń mózgu spowodowanych udarem, urazem głowy, nowotworem lub infekcją.
Leczenie padaczki opiera się głównie na stosowaniu leków przeciwpadaczkowych, które w większości przypadków pozwalają na kontrolowanie choroby. W niektórych sytuacjach konieczne jest jednak leczenie operacyjne lub terapia neuromodulacyjna.
Stwardnienie rozsiane – atak układu odpornościowego na mózg
Stwardnienie rozsiane (SM) jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje osłonki mielinowe neuronów, prowadząc do zakłócenia przewodzenia impulsów nerwowych. Na świecie żyje z nią około 2,8 miliona osób a w Polsce liczba ta wynosi około 50 tysięcy. Choroba najczęściej ujawnia się u młodych dorosłych, między 20. a 40. rokiem życia i występuje dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Przebieg SM jest nieprzewidywalny – u niektórych pacjentów objawy rozwijają się stopniowo, podczas gdy u innych występują w postaci rzutów, po których następują okresy remisji. Objawy obejmują zaburzenia czucia, osłabienie mięśni, problemy z koordynacją, zaburzenia widzenia oraz przewlekłe zmęczenie.
Chociaż nie istnieje jeszcze lek całkowicie eliminujący chorobę, nowoczesne terapie immunomodulacyjne pozwalają na spowolnienie jej postępu i poprawę jakości życia pacjentów.
Choroba Parkinsona – drżące ręce i sztywniejące mięśnie
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych schorzeń neurologicznych jest choroba Parkinsona, która dotyka około 10 milionów ludzi na całym świecie. W Polsce żyje z nią około 80 tysięcy osób a liczba ta stale rośnie ze względu na starzenie się społeczeństwa.
Choroba Parkinsona jest związana z postępującą degeneracją neuronów produkujących dopaminę, co prowadzi do charakterystycznych objawów, takich jak drżenie rąk, sztywność mięśni, spowolnienie ruchowe oraz zaburzenia równowagi. W zaawansowanych stadiach choroby pojawiają się także problemy z mową, depresja oraz otępienie.
Obecne terapie, w tym leki zwiększające poziom dopaminy oraz głęboka stymulacja mózgu (DBS), mogą skutecznie łagodzić objawy, choć nie są w stanie zatrzymać postępu choroby.
Jak widać, mózg, choć niezwykle potężny to pozostaje jednocześnie podatny na różne choroby, które mogą znacząco wpłynąć na jakość życia. Wczesna diagnoza, odpowiednie leczenie i profilaktyka są kluczowe w walce z tymi schorzeniami, dlatego warto zwracać uwagę na sygnały ostrzegawcze i regularnie konsultować się ze specjalistami.
