Szczepienie na HPV. Skuteczna ochrona przed wirusem brodawczaka ludzkiego
Typy genitalne HPV (Human Papillomavirus, wirusa brodawczaka ludzkiego) przenoszone drogą seksualną stanowią główną przyczynę raka szyjki macicy, który jest czwartym najczęściej występującym nowotworem wśród kobiet na świecie a także są odpowiedzialne za powstawanie brodawek płciowych i brodawczaków krtani. Szczepienie przeciwko HPV jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi w profilaktyce raka szyjki macicy ale także innych nowotworów spowodowanych tym wirusem takich jak rak odbytu, gardła, pochwy i prącia. Szczepienie rekomendowane jest przed rozpoczęciem aktywności seksualnej dlatego zaleca się aby było przeprowadzane w wieku 11-12 lat. Od momentu wprowadzenia szczepionki na HPV przeprowadzono liczne badania naukowe, które potwierdziły jej skuteczność w redukcji infekcji oraz zmian przednowotworowych. W artykule przedstawimy istotne dane dotyczące szczepień na HPV, ich efektywności oraz korzyści zdrowotnych jakie przynoszą.
Czym jest wirus HPV?
HPV to wirus brodawczaka ludzkiego, który przenosi się głównie drogą płciową. Istnieje ponad 200 typów HPV, z których około 40 może zainfekować narządy płciowe. Wiele z tych typów HPV jest łagodnych i często nie daje żadnych objawów, jednak niektóre z nich – szczególnie typy 16 i 18 – są odpowiedzialne za rozwój raka szyjki macicy oraz innych nowotworów. Warto podkreślić, że według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zakażenie HPV jest najczęstszą infekcją przenoszoną drogą płciową na świecie, dotykającą zarówno kobiety jak i mężczyzn. Wczesne badania kliniczne dotyczące szczepionek na HPV podkreślają wysoką częstość zakażeń tym wirusem w ciągu życia, dochodząc do 85% u kobiet i 91% u mężczyzn, którzy mieli choć jednego partnera seksualnego. Dane te podkreślają powszechność HPV i potrzebę stosowania szczepionek w celu ograniczenia ryzyka zakażenia.
Skuteczność szczepionki na HPV
Badania naukowe na temat szczepionek na HPV, takie jak Gardasil (Silgard) oraz Cervarix, wykazały ich wysoką skuteczność w zapobieganiu infekcji wirusami HPV o wysokim ryzyku, szczególnie typami 16 i 18. W badaniach przeprowadzonych przez New England Journal of Medicine, stwierdzono, że szczepienie zmniejsza ryzyko zakażenia tymi typami wirusa o ponad 90% u osób, które otrzymały pełen cykl szczepienia przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Ponadto, badania kliniczne wykazały, że szczepienia HPV mogą zapobiec rozwojowi zmian przedrakowych szyjki macicy, co zmniejsza ryzyko rozwoju raka. W krajach, w których szczepienie przeciwko HPV jest powszechne, odnotowano znaczący spadek liczby infekcji HPV oraz zmian przedrakowych. Na przykład w Australii, która prowadzi szeroko zakrojoną kampanię szczepień, liczba przypadków raka szyjki macicy spadła o 50% w ciągu kilku lat od wprowadzenia szczepień.
Kto powinien się zaszczepić?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) zalecają szczepienie zarówno dziewcząt, jak i chłopców najlepiej przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, kiedy organizm nie miał jeszcze kontaktu z wirusem HPV. Zwykle szczepionkę podaje się w wieku 11–12 lat, jednak osoby dorosłe, które nie były wcześniej szczepione mogą również skorzystać z tego rodzaju ochrony. Według badań opublikowanych w czasopiśmie Lancet, szczepionka jest skuteczna także u młodych dorosłych, choć jej efektywność jest największa, gdy podana zostaje przed pierwszym kontaktem z wirusem.
Badania potwierdzające skuteczność
Wielu naukowców na całym świecie przeprowadziło badania dotyczące skuteczności szczepionek przeciwko HPV. Według badań opublikowanych w 2018 roku w czasopiśmie Journal of Infectious Diseases, programy szczepień w takich krajach jak Szwecja, Dania, Anglia, Kanada i Australia wykazały znaczący spadek liczby zakażeń HPV u młodych osób zaszczepionych. W badaniu przeprowadzonym w Szwecji zaobserwowano, że szczepienie dziewcząt przed 17. rokiem życia zmniejszyło ryzyko rozwoju raka szyjki macicy aż o 88%. Co więcej, w Australii wprowadzono programy szczepień populacyjnych, które przyniosły rewelacyjne wyniki – odnotowano spadek częstości zmian przednowotworowych o 77%.
Bezpieczeństwo szczepionki na HPV
Bezpieczeństwo szczepionek na HPV było przedmiotem wielu badań klinicznych oraz obserwacji po wprowadzeniu ich na rynek. Dane zebrane przez Centers for Disease Control and Prevention (CDC) oraz American Cancer Society wykazały, że szczepionka jest bezpieczna i dobrze tolerowana przez pacjentów. Najczęściej występującymi działaniami niepożądanymi są reakcje miejscowe w miejscu wkłucia, takie jak zaczerwienienie, ból lub obrzęk. Rzadziej występują objawy grypopodobne, ból głowy lub zmęczenie. Nie ma jednak dowodów na to, by szczepionka na HPV była związana z poważnymi efektami ubocznymi, co potwierdziły badania opublikowane w PLOS Medicine w 2020 roku. Warto również podkreślić, że pomimo obaw związanych z bezpieczeństwem szczepionki, liczne badania i analizy potwierdzają, że korzyści zdrowotne wynikające z jej stosowania znacznie przewyższają jakiekolwiek potencjalne ryzyko.
Przeciwskazania do szczepienia na HPV
Szczepienie przeciwko HPV nie jest zalecane dla osób z silną alergią na składniki szczepionki oraz dla kobiet w ciąży. Również u osób, które miały reakcję alergiczną po pierwszej dawce nie powinno się kontynuować szczepienia. Obecność łagodnych infekcji takich jak przeziębienie czy lekka gorączka, nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem ale zaleca się odroczenie szczepienia aby uniknąć pomyłki objawów infekcji z reakcją na szczepionkę. Szczepienie powinno być wznowione po ustąpieniu objawów chorobowych.
Korzyści zdrowotne wynikające ze szczepienia
Szczepienie przeciwko HPV to jedno z najskuteczniejszych narzędzi zapobiegania nowotworom związanym z wirusem brodawczaka ludzkiego. Oprócz raka szyjki macicy, wirus HPV odpowiada także za rozwój innych nowotworów takich jak rak odbytu, sromu, pochwy, gardła czy prącia. Szacuje się, że szczepienia mogą zapobiec ponad 90% przypadków tych nowotworów. Badania przeprowadzone przez American Cancer Society wskazują, że w samych Stanach Zjednoczonych szczepienia mogą zapobiec około 30 tysięcy przypadków raka rocznie. W Europie liczba ta wynosi około 50 tysięcy, co podkreśla wagę powszechnego dostępu do szczepionki i edukacji na temat jej korzyści.
