Śpiączka hipometaboliczna – przyczyny, objawy i leczenie

Śpiączka hipometaboliczna, znana również jako śpiączka w przebiegu ciężkiej niedoczynności tarczycy jest stanem zagrożenia życia, który występuje w wyniku zaawansowanej, nieleczonej lub źle kontrolowanej niedoczynności tarczycy. Należy do najcięższych powikłań chorób tarczycy, zwłaszcza takich jak choroba Hashimoto czy inne formy niedoczynności. W tej sytuacji organizm nie jest w stanie utrzymać podstawowych funkcji metabolicznych, co prowadzi do gwałtownego spowolnienia wszystkich procesów życiowych. Objawy śpiączki hipometabolicznej obejmują głębokie osłabienie, spowolnienie funkcji życiowych, niską temperaturę ciała, wolne tętno a także zmiany w świadomości. Chociaż jest to stan rzadki to  jego pojawienie się wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, w tym podania hormonów tarczycy i leczenia na oddziale szpitalnym.

Przyczyny śpiączki hipometabolicznej

Śpiączka hipometaboliczna występuje najczęściej u osób z zaawansowaną niedoczynnością tarczycy, które nie są odpowiednio leczone lub nie otrzymują terapii. Może być także wywołana przez czynniki zewnętrzne lub stany, które obciążają organizm. Wśród głównych przyczyn wystąpienia tego stanu wyróżnia się przede wszystkim długotrwałą, nieleczoną niedoczynność tarczycy. Do rozwoju śpiączki hipometabolicznej prowadzić mogą również infekcje ponieważ choroby zakaźne mogą osłabić organizm i doprowadzić do jej wystąpienia jak również niskie temperatury, które mogą powodować obniżenie metabolizmu. Ponadto wśród przyczyn wystąpienia śpiączki wymienia się poważne urazy u osób z nieleczoną niedoczynnością tarczycy jak również nadmierne stosowanie leków sedatywnych, które działając uspokajająco mogą przyspieszać rozwój śpiączki. Wśród osób szczególnie narażonych na ten stan znajdują się osoby starsze oraz kobiety, które są bardziej podatne na choroby tarczycy. Śpiączka hipometaboliczna może być także spowodowana powikłaniami innymi schorzeniami autoimmunologicznymi, takimi jak choroba Hashimoto.

Objawy śpiączki hipometabolicznej

Śpiączka hipometaboliczna rozwija się stopniowo a jej objawy są wynikiem znacznego spowolnienia funkcji metabolicznych i niewydolności narządów. Symptomy mogą być subtelne na początku  ale z czasem stają się bardzo groźne. Do najczęstszych objawów należą:

• zmieniona świadomość – pacjenci mogą mieć problemy z koncentracją, stawać się apatyczni, senni a w końcowych fazach przechodzić w śpiączkę.
• spowolniona akcja serca (bradykardia) – serce bije wolniej niż normalnie, co może prowadzić do niewydolności serca.
• hipotermia – znaczne obniżenie temperatury ciała poniżej normy, co jest wynikiem spowolnienia metabolizmu.
• obrzęki – w przebiegu śpiączki mogą występować obrzęki kończyn, twarzy a także płyn może gromadzić się w jamie brzusznej.
• zaburzenia oddychania – u pacjentów rozwijają się problemy z oddychaniem, co może prowadzić do hipowentylacji i niewydolności oddechowej.
• zmniejszona perystaltyka jelit – może prowadzić do ciężkich zaparć lub niedrożności jelit.
• niewydolność nerek – z powodu spowolnienia procesów metabolicznych nerki mogą przestać prawidłowo pracować, co prowadzi do gromadzenia się toksyn we krwi.

Objawy te mogą narastać powoli, przez tygodnie lub miesiące a ich ostateczne nasilenie prowadzi do stanu śpiączki.

Diagnostyka śpiączki hipometabolicznej

Diagnoza śpiączki hipometabolicznej opiera się na stwierdzeniu charakterystycznych objawów klinicznych oraz wyników badań laboratoryjnych. Kluczowe znaczenie ma ocena poziomu hormonów tarczycy (T3 i T4), które są drastycznie obniżone. Wartość TSH, czyli hormonu stymulującego tarczycę  jest zazwyczaj znacząco podwyższona, co wskazuje na niedoczynność tarczycy. Lekarze przeprowadzają również badania krwi w celu oceny funkcji nerek, serca oraz poziomu elektrolitów i gazometrii aby ocenić, jak bardzo obciążony jest organizm. W badaniach stwierdza się charakterystyczny zapis w EKG, który wykazuje na spowolnienie akcji serca. Ważne jest szybkie rozpoznanie stanu i wdrożenie leczenia ponieważ nieleczona śpiączka hipometaboliczna może prowadzić do śmierci.

Leczenie śpiączki hipometabolicznej

Leczenie śpiączki hipometabolicznej musi być natychmiastowe i intensywne, ponieważ jest to stan zagrażający życiu. Pacjenci wymagają hospitalizacji, najczęściej na oddziale intensywnej terapii gdzie można monitorować ich stan i wdrożyć odpowiednie działania.. Podczas leczenia stosuje się dożylne wlewy lewotyroksyny, hydrokortyzon oraz uzupełnianie płynów. Ważne jest wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych oraz zapewnienie wsparcia oddechowego często przez intubację aby udrożnić drogi oddechowe. Chorych nie należy gwałtownie ogrzewać ze względu na ryzyko wstrząsu. W zależności od nasilenia objawów stosuje się dodatkowe leczenie np. leki poprawiające pracę serca, diuretyki wspomagające pracę nerek oraz leki przeciwinfekcyjne, jeśli zakażenie jest przyczyną wystąpienia tego stanu. Intensywna opieka i monitoring są kluczowe podobnie jak leczenie współistniejących schorzeń. Mimo szybkiego podjęcia leczenia, śmiertelność w śpiączce hipometabolicznej pozostaje wysoka, sięgając od 20% do 60%.

Rokowania i powrót do zdrowia w przypadku wystąpienia śpiączki hipometabolicznej

Rokowania w przypadku śpiączki hipometabolicznej zależą od czasu rozpoczęcia leczenia oraz stopnia zaawansowania choroby. Wczesna interwencja znacząco poprawia szanse na przeżycie. Jeśli leczenie zostanie wdrożone szybko, większość pacjentów powraca do zdrowia, choć proces rekonwalescencji może być długotrwały. Warto pamiętać, że nieleczona śpiączka hipometaboliczna prowadzi do niewydolności wielonarządowej i śmierci.