Rodzaje mięśniaków macicy 

Mięśniaki macicy są niezłośliwymi nowotworami rozwijającymi się w ścianach macicy. Chociaż słowo „nowotwór” może budzić niepokój, warto wiedzieć, że mięśniaki to w większości przypadków łagodne i niegroźne guzy, które bardzo rzadko (bo tylko w ok. 0,4 – 1% przypadków) przekształcają się w nowotwór złośliwy. W rzeczywistości wiele kobiet ma mięśniaki – zgodnie z szacunkami cierpi na nie ok. 20 – 50% populacji kobiet. Wiele z nich nie zdaje sobie z tego sprawy, gdyż często rozwijają się one bezobjawowo. Często po wykryciu mięśniaków wymagają one jedynie regularnej kontroli u ginekologa ale jeżeli stanowią przyczynę bólu, bardzo obfitych miesiączek, przedłużającego się krwawienia menstruacyjnego lub gdy nadmiernie się rozrosną konieczne może być leczenie zabiegowe. Warto jednak podkreślić, że regularne wizyty u ginekologa są kluczem do monitorowania i zarządzania ewentualnymi komplikacjami związanymi z tymi guzami. Jeśli jesteś ciekawa czym dokładnie są mięśniaki, dlaczego się pojawiają i jakie są ich rodzaje zachęcamy do przeczytania tego artykułu.

Czym są mięśniaki macicy?

Mięśniaki macicy to łagodne guzy nowotworowe wywodzące się z  mięśniowej tkanki macicy. Ich wielkość, forma oraz umiejscowienie mogą być różnorodne. Mogą się one rozwijać w głąb jamy macicy, na jej zewnętrznym obszarze lub wewnątrz jej ścian. Kobieta może posiadać pojedynczy mięśniak albo ich skupiska o zróżnicowanej wielkości. Mięśniak może przez długi czas pozostawać niewielki, a następnie dynamicznie zwiększać swoje rozmiary lub powiększać się stopniowo przez długie lata. Mięśniaki są spotykane głównie u kobiet między 30. a 50. rokiem życia, lecz mogą pojawiać się zarówno u młodszych, jak i u starszych pań. Choć dokładne przyczyny powstawania mięśniaków macicy są przedmiotem badań, istnieje kilka czynników, które mogą sprzyjać ich rozwijaniu. Zalicza się do nich dziedziczenie genetyczne – warto zatem zorientować się, czy w rodzinie u mamy lub babci występowały podobne przypadłości, nieprawidłowości w gospodarce hormonalnej czy czynniki środowiskowe. Statystyki wskazują, że mięśniaki są częściej diagnozowane u kobiet z otyłością oraz nadciśnieniem tętniczym jak również u kobiet, u których menopauza wystąpiła w późnym wieku jak i u tych, które wcześnie zaczęły miesiączkować (przed dziesiątym rokiem życia).

Mięśniaki macicy – objawy

Wiele kobiet z mięśniakami nie ma żadnych objawów. Ich pojawienie zależy od lokalizacji mięśniaka, jego rozmiaru jak i ich liczby. Jeżeli  pojawiają się objawy mięśniaków to obejmują one głównie:

• Obfite krwawienia miesiączkowe
• Długie miesiączki trwające dłużej niż tydzień
• Ucisk, dolegliwości bólowe, dyskomfort w obrębie miednicy lub podbrzusza
• Dolegliwości ze strony układu moczowego takie jak częste oddawanie moczu, czy trudności z opróżnianiem pęcherza
• Zaparcia
• Ból pleców w okolicy lędźwiowej
• Bóle podczas stosunku (dyspareunia)
• Problemy z zajściem w ciążę
• Powiększenie się obwodu brzucha

Mięśniaki macicy – rodzaje mięśniaków

Ściana macicy składa się z trzech  głównych warstw: jej najbardziej wewnętrzną część stanowi błona śluzowa (endometrium), centralną i najgrubszą warstwą jest  błona mięśniowa (myometrium) a zewnętrzną powłoką jest błona surowicza (perimetrium). W zależności od położenia mięśniaka w obrębie tych warstw macicy, klasyfikuje się je na trzy podstawowe typy:

Mięśniaki podśluzówkowe

Mięśniaki podśluzówkowe (submukozalne) położone są bezpośrednio pod błoną śluzową macicy, co prowadzi do ich uwypuklania się do jamy macicy.

• Lokalizacja: znajdują się pod najbardziej wewnętrzną warstwą macicy, czyli błoną śluzową
• Symptomy: mogą powodować obfite, przedłużające się krwawienia menstruacyjne, a czasem krwawienia pomiędzy miesiączkami. Mogą one również być przyczyną dolegliwości bólowych w obrębie miednicy i podbrzusza
• Wpływ na płodność: ze względu na lokalizację mogą wpływać na zdolność kobiety do poczęcia lub utrzymania ciąży jak również mogą przeszkadzać w implantacji zarodka
• Diagnostyka: mięśniaki te można zidentyfikować za pomocą badania ginekologicznego, ultrasonografii przezbrzusznej lub przezpochwowej. Czasami konieczne są bardziej zaawansowane badania obrazowe, takie jak MRI, aby dokładnie określić ich rozmiar i położenie
• Rozmiar: mięśniaki podśluzówkowe mogą osiągać różne rozmiary i często są diagnozowane w przypadku rutynowego badania ginekologicznego lub w przypadku wystąpienia objawów
• Leczenie: w zależności od wielkości, lokalizacji i objawów, leczenie mięśniaków podśluzówkowych może obejmować leki hormonalne, procedury embolizacji tętnic macicznych, a w niektórych przypadkach chirurgiczne usunięcie guza.

Mięśniaki śródścienne

Mięśniaki śródścienne (intramuralne) są umiejscowione w warstwie mięśniowej ściany macicy i stanowią najczęstszy typ mięśniaków.

• Lokalizacja: jak sama nazwa wskazuje, te guzy rozwijają się w środkowej warstwie macicy – myometrium
• Rozmiar: mogą osiągnąć różne rozmiary – od bardzo małych, niewidocznych gołym okiem, po duże formacje, które zwiększają objętość macicy
• Symptomy: chociaż wiele mięśniaków śródściennych nie powoduje objawów, niektóre kobiety mogą doświadczać cięższych i bolesnych miesiączek, bólów w miednicy, uczucia ciężkości oraz problemów z oddawaniem moczu i wypróżnianiem się. Mięśniaki te mogą również wpływać na płodność i ciążę.
• Diagnostyka: mięśniaki te można zidentyfikować za pomocą badania ginekologicznego, ultrasonografii przezbrzusznej lub przezpochwowej. Czasami konieczne są bardziej zaawansowane badania obrazowe, takie jak MRI, aby dokładnie określić ich rozmiar i położenie.
• Leczenie: wybór leczenia mięśniaków śródściennych zależy od wielu czynników, takich jak wielkość mięśniaka, objawy, wiek pacjentki oraz indywidualne preferencje. Możliwe opcje leczenia to leki hormonalne, procedury chirurgiczne (np. miomektomia) czy embolizacja tętnic macicznych.

Mięśniaki podsurowicówkowe

Mięśniaki podsurowicówkowe rozwijają się na zewnętrznej powierzchni macicy, czyli w kierunku jamy otrzewnej. Mogą rosnąć zarówno do wnętrza jamy otrzewnej, jak i na zewnątrz, często pozostając połączone z macicą za pomocą cienkiego trzonu.

• Lokalizacja: Położone są na zewnętrznej powierzchni macicy, często uwypuklając się w kierunku jamy otrzewnej
• Rozmiar: mogą osiągnąć różne rozmiary, ale ze względu na ich zewnętrzne położenie, często rosną do dużych rozmiarów, zanim zostaną wykryte
• Symptomy: zazwyczaj nie powodują typowych objawów związanych z miesiączką, takich jak bolesne czy obfite krwawienia. Mogą jednak powodować ból w miednicy lub dyskomfort, zwłaszcza jeśli osiągną duży rozmiar lub naciskają na sąsiednie narządy, takie jak pęcherz moczowy czy jelita, co powoduje wystąpienie częstszego oddawania moczu czy stolca.
• Diagnostyka: można je wykryć podczas rutynowego badania ginekologicznego, chociaż ultrasonografia przezbrzuszna jest najczęściej stosowaną techniką do identyfikacji i oceny tych guzów
• Leczenie: opcje leczenia mięśniaków podsurowicówkowych zależą od wielkości i położenia guza, a także od wieku pacjentki i jej planów dotyczących przyszłych ciąż. Do możliwych opcji leczenia należą obserwacja, leki hormonalne, miomektomia oraz bardzo rzadko histerektomia w przypadku dużych guzów powodujących ciężkie objawy.

Macica składa się z trzech głównych części: trzonu, cieśni oraz szyjki. Trzon stanowi największą część macicy i to właśnie tam rozwija się większość mięśniaków. W zależności od lokalizacji mięśniaka w poszczególnej części macicy wyróżnia się ich dwa rodzaje:

Mięśniak trzonu macicy

Mięśniak trzonu macicy odnosi się do lokalizacji guza, który rozwija się w głównej, centralnej części macicy, zwaną trzonem.

• Lokalizacja: w głównej, centralnej części macicy zwanej trzonem
• Rozmiar: tak jak inne mięśniaki, guzy w trzonie macicy mogą osiągnąć różne rozmiary, od bardzo małych, często niewykrywalnych bez specjalistycznych badań, do dużych guzów wypełniających cały trzon macicy
• Symptomy: objawy związane z mięśniakami trzonu macicy mogą różnić się w zależności od rozmiaru i dokładnej lokalizacji guza. Mogą one obejmować nieregularne krwawienia miesiączkowe, ból miednicy, uczucie ciężkości oraz problemy z oddawaniem moczu lub wypróżnianiem w przypadku nacisku na sąsiednie narządy
• Diagnostyka: diagnostyka obejmuje rutynowe badanie ginekologiczne, ultrasonografię przezbrzuszną lub przezpochwową oraz, w niektórych przypadkach, bardziej zaawansowane badania obrazowe
• Leczenie: wybór metody leczenia zależy od wieku pacjentki, rozmiaru i lokalizacji mięśniaka, objawów oraz indywidualnych planów pacjentki odnośnie przyszłych ciąż. Możliwości leczenia mogą obejmować obserwację, leczenie farmakologiczne, zabiegi chirurgiczne, takie jak miomektomia, czy nawet histerektomia w przypadku dużych guzów lub jeśli inne metody leczenia okazały się nieskuteczne.

Mięśniaki cieśni i szyjki macicy

Mięśniaki cieśni i szyjki macicy – mięśniaki rozwijające się w cieśni i szyjce macicy są stosunkowo rzadkie w porównaniu z mięśniakami lokalizującymi się w trzonie tego narządu. Cieśń to wąski odcinek macicy łączący jej trzon z szyjką. Szyjka macicy stanowi dolną część macicy, która wchodzi w skład kanału szyjki macicy, prowadzącego do pochwy. Mięśniaki na szyjce macicy, ze względu na swoje umiejscowienie, mogą wychodzić na zewnątrz szyjki macicy do pochwy wówczas mówi się o mięśniaku „rodzącym się”.

• Lokalizacja: w cieśni i dolnej części macicy, zwanej szyjką.
• Rozmiar: zwykle są to mniejsze guzy, ale mogą osiągnąć znaczące rozmiary w przypadku braku leczenia.
• Symptomy: mięśniaki w tej lokalizacji mogą prowadzić do nietypowych krwawień, często po stosunku, bólu podczas stosunku, uczucia ciężkości w dolnej części brzucha oraz, w niektórych przypadkach, problemów z zajściem w ciążę.
• Diagnostyka: rutynowe badanie ginekologiczne, w tym badanie przezpochwowe oraz ultrasonografia mogą pomóc w wykryciu tych guzów. W niektórych przypadkach konieczne może być przeprowadzenie badań dodatkowych, takich jak histeroskopia czy MRI
• Leczenie: ze względu na lokalizację tych mięśniaków, leczenie może być bardziej skomplikowane. Zależy ono od wielkości guza, objawów oraz wieku pacjentki. Małe mięśniaki, które nie powodują objawów, mogą być monitorowane. Jeśli wystąpią objawy lub guz zacznie szybko rosnąć, konieczne może być jego usunięcie chirurgiczne. W zależności od sytuacji lekarz może zastosować leczenie farmakologiczne, myomektomię lub, w skrajnych przypadkach, histerektomię.

Wśród mięśniaków wyróżnia się także mięśniaki uszypułowane oraz mięśniaki międzywięzadłowe.

Mięśniak uszypułowany macicy

Mięśniak uszypułowany macicy – mięśniak uszypułowany macicy to rodzaj mięśniaka, który rośnie na cienkiej „szypułce/ nóżce”, stworzonej z pasma tkanki łącznej, która łączy go ze ścianą macicy. Dzięki tej charakterystycznej budowie jest łatwo rozpoznawalny podczas badań diagnostycznych.

• Lokalizacja: może występować zarówno wewnątrz jamy macicy, jak i na jej zewnętrznej powierzchni, zawsze będąc połączonym z macicą za pomocą wąskiej „szypułki”
• Rozmiar: może być mały, ale z czasem rosnąć, osiągając znaczne rozmiary
• Symptomy: wielkość i lokalizacja mięśniaka decydują o tym, czy i jakie objawy będą się pojawiać. Mogą to być krwawienia międzymiesiączkowe, ból w okolicy miednicy, uczucie ciężkości czy dyskomfort. W przypadku większych mięśniaków uszypułowanych mogą pojawić się objawy związane z uciskiem na inne narządy.
• Ryzyko skrętu: szypułka mięśniaka może ulec skręceniu, co prowadzi do bólu i może wymagać natychmiastowego leczenia
• Diagnostyka: ultrasonografia przezbrzuszna i przezpochwowa jest główną metodą diagnostyczną. W niektórych przypadkach może być konieczna histeroskopia lub MRI
• Leczenie: ze względu na ryzyko skrętu szypułki, mięśniaki uszypułowane często są usuwane chirurgicznie, nawet jeśli nie powodują one wyraźnych objawów. Metodą leczenia jest zazwyczaj myomektomia, podczas której usuwany jest jedynie guz, pozostawiając resztę macicy nienaruszoną

Mięśniak międzywięzadłowy macicy

Mięśniak międzywięzadłowy macicy – jest jednym z rzadszych rodzajów mięśniaków, który rozwija się w przestrzeni między bocznymi więzadłami macicy. Ze względu na jego lokalizację może być trudniejszy do zdiagnozowania i leczenia.

• Lokalizacja: mięśniak ten rośnie w przestrzeni między więzadłami szerokimi macicy, często rozciągając się w kierunku sąsiadujących narządów i tkanek
• Rozmiar: może osiągać różne rozmiary, od małych do bardzo dużych, w zależności od stopnia rozwoju
• Symptomy: ze względu na swoją lokalizację, mięśniak międzywięzadłowy może powodować ból i dyskomfort w okolicy miednicy, uczucie ciężkości oraz objawy związane z uciskiem na sąsiadujące narządy, takie jak problemy z oddawaniem moczu lub zaparcia
• Diagnostyka: ze względu na jego położenie, najlepszymi metodami diagnostycznymi są ultrasonografia przezbrzuszna/ przezpochwowa oraz MRI. W niektórych przypadkach może być konieczna laparoskopia diagnostyczna
• Leczenie: ze względu na trudności w dostępie i ryzyko uszkodzenia sąsiadujących narządów, leczenie mięśniaków międzywięzadłowych macicy może wymagać specjalistycznej interwencji chirurgicznej. W zależności od wielkości i lokalizacji guza, lekarz może zalecić myomektomię lub w skrajnych przypadkach histerektomię.

Macica mięśniakowata

Macica mięśniakowata, znana także jako adenomioza, odnosi się do stanu, w którym tkanka endometrialna (błona śluzowa wyściełająca wnętrze macicy) rośnie do tkanki mięśniowej macicy. Chociaż termin „macica mięśniakowata” sugeruje obecność mięśniaków, w rzeczywistości dotyczy to przenikania komórek endometrialnych w głąb macicy.

• Lokalizacja: w przeciwieństwie do mięśniaków, które są odrębnymi guzami rozwijającymi się w macicy, adenomioza polega na niewłaściwym rozprzestrzenianiu się komórek endometrialnych w głąb ściany macicy
• Objawy: kobiety z adenomiozą mogą doświadczać silnych i bolesnych miesiączek, bólu podczas stosunku, uczucia ciężkości w dolnej części brzucha oraz powiększonej macicy
• Diagnostyka: adenomioza jest trudna do zdiagnozowania tylko na podstawie objawów i może wymagać zaawansowanych badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny, aby potwierdzić jej obecność
• Leczenie: w zależności od ciężkości objawów i wieku kobiety leczenie macicy mięśniakowatej może obejmować hormony, leki przeciwbólowe lub w skrajnych przypadkach histerektomię (usunięcie macicy)
• Etiologia: dokładna przyczyna adenomiozy nie jest znana, ale niektóre teorie sugerują, że może być związana z urazami macicy, takimi jak poród czy zabiegi chirurgiczne np. łyżeczkowanie jamy macicy. Hormony, takie jak estrogen, również odgrywają rolę w rozwoju adenomiozy

Chociaż macica mięśniakowata może prowadzić do podobnych objawów jak mięśniaki macicy, są to dwa różne stany związane z tkanką endometrialną i mięśniową macicy.