Rehabilitacja przed i po zabiegu prostatektomii

Rehabilitacja przed i po prostatektomii, czyli operacyjnym usunięciu gruczołu krokowego jest kluczowym elementem procesu powrotu do zdrowia i pełnej funkcjonalności pacjentów, którzy przeszli przez ten zabieg. W świecie, gdzie raka prostaty diagnozuje się coraz częściej a metody leczenia stają się coraz bardziej zaawansowane równie ważne staje się zrozumienie i wdrażanie skutecznych strategii rehabilitacyjnych mających na celu minimalizację długoterminowych skutków operacji i poprawę jakości życia pacjentów. Ten artykuł ma na celu przedstawienie różnych aspektów rehabilitacji przed i po prostatektomii podkreślając jej znaczenie oraz różnorodność dostępnych metod oraz potencjalne korzyści. Omówimy w nim ważne elementy procesu rehabilitacji  takie  fizjoterapia, prerehabilitacja, czy wsparcie psychologiczne, które są niezbędne dla pełnego odzyskania sił i zdrowia po operacji.

Dlaczego warto zdecydować się na rehabilitację przed prostatektomią?

Jak podkreślają specjaliści jeszcze do niedawna tradycyjne podejście do rehabilitacji mężczyzn po radykalnej prostatektomii skupiało się na interwencjach przeprowadzanych w okresie pooperacyjnym. Aktualnie przechodzi się od tradycyjnego „reaktywnego” modelu opieki do tego „proaktywnego”, który rozpoczyna się w okresie przedoperacyjnym (prehabilitacja) i jest kontynuowany po operacji. Model ten jednocześnie zapewnia pacjentom możliwość bycia aktywnym uczestnikiem leczenia raka prostaty. Prerehabilitacja ma na celu zmniejszenie ryzyka pooperacyjnych upośledzeń czynnościowych pacjenta oraz zwiększenie jego wydolności fizycznej, w tym wydolności wysiłkowej, siły mięśniowej i dobrostanu psychospołecznego.  Jak podkreślają specjaliści programy przed rehabilitacyjne powinny  być indywidualnie opracowywane i wdrażane w celu uwzględnienia i zarządzania czynnikami ryzyka każdego pacjenta i powinny obejmować  ustrukturyzowane ćwiczenia, poradnictwo psychologiczne, żywieniowe i behawioralne. Rehabilitacja przed prostatektomią oprócz tego, że wiąże się z korzystnymi adaptacjami na poziomie poszczególnych mięśni, w układach: sercowo-naczyniowym, oddechowym, mięśniowo-szkieletowym, neurologicznym, metabolicznym i hormonalnym ma również  korzyści psychospołeczne ponieważ pomaga pacjentom  zmniejszyć lęk przed zabiegiem, poprawia ich nastrój i jakość życia oraz pozwala na skrócenie okresu rekonwalescencji.

Ćwiczenia dna miednicy przed prostatektomią

Podstawę rehabilitacji mężczyzn przed zabiegiem prostatektomii powinny stanowić ćwiczenia mające za zadanie minimalizować skutki operacji takie jak nietrzymanie moczu, czy zaburzenia erekcji. W tym przypadku kompleksowe zalecenia prehabilitacyjne obejmują odpowiednio dobrane  ćwiczenia aerobowe, trening oporowy oraz specjalne instrukcje dotyczące ćwiczenia mięśni dna miednicy i programy ćwiczeń ruchowych. Wykazano, że wzmocnienie mięśni dna miednicy przed zabiegiem prostatektomii znacznie poprawia prawidłowe trzymanie moczu jak i erekcję po operacji. Dlatego też rekomenduje się aby wszyscy mężczyźni ćwiczyli mięśnie dna miednicy przed operacją celem utrzymania ich prawidłowej funkcji już po zabiegu. Jedno z przeprowadzonych badań ( Teloken PE, Mulhall JP. Erectile function following prostate cancer treatment: factors predicting recovery) wykazało, że tylko 18% pacjentów, którzy przeszli przedoperacyjną rehabilitację mięśni dna miednicy zgłosiło problemy seksualne po 1 roku od przeprowadzenia prostatektomii w porównaniu z 66% mężczyzn, którzy nie otrzymali przedoperacyjnej rehabilitacji mięśni dna miednicy.

Rehabilitacja urologiczna po zabiegu prostatektomii

Przez wielu urologów rehabilitacja urologiczna po chirurgicznym usunięciu raka prostaty uważana jest za obowiązkowy etap leczenia onkologicznego. Jak podkreślają specjaliści nieleczone zaburzenia mikcji mogą prowadzić do problemów w sferze psychicznej ale również intymnej i zawodowej.  Rehabilitacja urologiczna ma przede wszystkim za zadanie przywrócić sprawność funkcjonalną dlatego tak ważne jest jej podjęcie po ok. 4 tygodniach od zabiegów realizowanych technikami małoinwazyjnymi, w tym z wykorzystaniem robota chirurgicznego. Warto pamiętać, że im dłuższy okres rozpoczęcia rehabilitacji, tym mniejsza jest szansa na skuteczność przywrócenia prawidłowego trzymania moczu. Rehabilitacja urologiczna polega przede wszystkim na treningu trzymania moczu, nauce zachowań mających przeciwdziałać mimowolnemu wyciekowi moczu, ćwiczeniu przepony miednicy i mięśni dna miednicy jak również na ćwiczeniach mających za zadanie poprawić pojemność pęcherza moczowego. W tym celu wykorzystuje się różne rodzaje terapii takie jak m.in. trening siłowy celem wzmocnienia siły mięśniowej, trening sensomotoryczny mający poprawiać koordynację nerwowo-ruchową oraz trening wewnątrzpochodny, którego celem jest odtworzenie odruchu zamykania cewki moczowej podczas kichania, kaszlu, czy wysiłku fizycznego. W przypadku odpowiednio szybko podjętej rehabilitacji urologicznej zmniejszenie epizodów nietrzymania moczu można zaobserwować już po ok. 3 miesiącach terapii. Aby zapewnić optymalny czas regeneracji mięśni i ich unerwienia rehabilitacja urologiczna powinna wynosić ok. 3 miesiące intensywnej fizjoterapii i kolejne 3 miesiące ćwiczeń samodzielnych. Warto pamiętać, że powodzenie terapii zależy przede wszystkim od stopnia nasilenia nietrzymania moczu przed pojęciem leczenia, sposobu w jaki została przeprowadzona operacja ale również od samo zaangażowania pacjenta w tą formę leczenia.

Rehabilitacja seksualna po zabiegu prostatektomii

Rehabilitacja dysfunkcji seksualnych pacjentów po zabiegu prostatektomii wymaga podejścia multidyscyplinarnego ponieważ w niektórych przypadkach przywrócenie sprawności seksualnej może wiązać się z koniecznością wdrożenia leczenia farmakologicznego, fizycznego i behawioralnego.  Trzeba pamiętać, że pooperacyjne zaburzenia w sferze seksualnej uzależnione są od wielu czynników takich jak wiek pacjenta, jego ogólny stan zdrowia, stopień aktywności seksualnej przed zabiegiem, współistniejące problemy zdrowotne ale również od tego czy w trakcie zabiegu istniała możliwość zaoszczędzenia operacji pęczków naczyniowo – ruchowych, które odpowiadają za wzwód. Podstawę rehabilitacji seksualnej u pacjentów po zabiegu prostatektomii stanowi wykonywanie ćwiczeń Kegla, które mają wzmocnić mięśnie dna miednicy. Biorąc pod uwagę fakt, że średni czas powrotu erekcji „do zdrowia” wynosi 6-12 miesięcy rekomenduje się wykonywanie ćwiczeń Kegla w analogicznym okresie. Ponadto rehabilitacja seksualna może obejmować inne opcje leczenia takie leczenie farmakologiczne w postaci „niebieskiej tabletki” oraz  iniekcje doprąciowe do ciał jamistych a w przypadku cięższych dysfunkcji seksualnych zastosowanie zewnętrznego urządzenia do erekcji tzw. pompki podciśnieniowej, czy wszczepienia protezy prącia.

Rehabilitacja  psychologiczna przed i po zabiegu prostatektomii

Rehabilitacja psychologiczna przed i po zabiegu prostatektomii jest kluczowym elementem procesu leczenia i powrotu do pełni zdrowia u pacjentów poddawanych temu zabiegowi. Przed zabiegiem prostatektomii  ważne jest aby pacjent był odpowiednio przygotowany psychologicznie. Obejmuje to edukację na temat samej procedury, oczekiwań co do procesu rekonwalescencji oraz możliwych skutków ubocznych takich jak problemy z erekcją i nietrzymanie moczu. Wspieranie pacjenta przez terapeutów psychologicznych może pomóc także w radzeniu sobie ze stresem, lękiem i niepewnością związanymi z operacją. Pacjent może odczuwać strach przed operacją obawiając się nie tylko samego zabiegu ale także jego wpływu na jakość życia po operacji. Dlatego też istotne jest aby terapeuta pomógł pacjentowi zrozumieć, że istnieją różne strategie radzenia sobie z emocjami i przeciwdziałania negatywnym myślom. Po zabiegu prostatektomii rehabilitacja psychologiczna odgrywa kluczową rolę w procesie adaptacji do zmian fizycznych jakie mogą wystąpić po zabiegu. Pacjenci często doświadczają trudności emocjonalnych związanych z utratą kontroli nad funkcjami ciała, problemami z erekcją, czy nietrzymaniem moczu. Terapeuci pomagają pacjentom w radzeniu sobie z tymi wyzwaniami poprzez udzielanie wsparcia emocjonalnego, uczenie technik radzenia sobie ze stresem oraz rozwijanie strategii adaptacyjnych. Wsparcie psychologiczne może również pomóc pacjentom w utrzymaniu zdrowego stylu życia takiego jak regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i unikanie używek, co przyczynia się do ogólnego dobrostanu psychicznego i fizycznego.