Rak piersi. Dlaczego warto skorzystać z pomocy psychoonkologa?

Rak piersi to nie tylko choroba kobiecego ciała ale także ogromne wyzwanie dla zdrowia psychicznego. Diagnoza nowotworu jest dla każdej kobiety szokiem a sam proces leczenia wymaga ogromnych zasobów psychicznych. W tym kontekście rola psychoonkologa, specjalisty wspierającego pacjentów onkologicznych w radzeniu sobie z emocjonalnymi i psychicznymi konsekwencjami choroby, staje się niezwykle istotna. Zadaniem specjalisty jest wspieranie pacjentek w ich emocjonalnej walce z rakiem piersi, pomaganie im w radzeniu sobie z lękiem, depresją, stresem oraz zmianami  jakie wprowadza choroba do ich życia. O tym dlaczego psychoonkolog odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia i adaptacji do nowej rzeczywistości u kobiet z rakiem piersi dowiecie się z tego artykułu.

Jakie emocje towarzyszą pacjentkom z rakiem piersi 

Diagnoza raka piersi najczęściej wywołuje u pacjentki silne uczucie lęku. Strach przed nieznanym, obawa o własne życie a także lęk związany z możliwymi konsekwencjami leczenia, takimi jak utrata piersi czy efekty uboczne chemioterapii, stają się codziennością. Psychoonkolog pomaga pacjentkom zrozumieć swoje emocje i oswoić strach. Rozmowa z profesjonalistą daje kobietom przestrzeń do wyrażenia obaw, co w wielu przypadkach łagodzi poczucie niepokoju. Ważnym aspektem pracy psychoonkologa jest edukacja pacjentki na temat jej stanu emocjonalnego. Często kobiety nie zdają sobie sprawy, że reakcje takie jak lęk czy depresja są naturalne w obliczu choroby nowotworowej. Psychoonkolog pomaga zrozumieć te emocje, co umożliwia pacjentce łatwiejsze radzenie sobie z nimi.

Trzeba pamiętać, że każdemu etapowi leczenia raka piersi towarzyszy stres,  począwszy od diagnozy, przez operację, po chemioterapię, radioterapię i rekonwalescencję. Jest to stres zarówno psychiczny jak i fizyczny, wynikający z bólu, zmęczenia oraz niepewności co do przyszłości. Tutaj rolą psychoonkologa jest  nauka technik radzenia sobie ze stresem, które pomagają pacjentce zmniejszyć napięcie emocjonalne, lepiej znosić trudności związane z leczeniem ale również skupić myśli na pozytywnych aspektach, co pomaga im odzyskać kontrolę nad swoim życiem.

Jak często rak piersi prowadzi do depresji?

Depresja i zaburzenia depresyjne są często spotykane w przypadku chorób nowotworowych, lecz przez długi czas mogą pozostawać niezauważone zarówno przez lekarzy jak i przez samych pacjentów. Wczesne symptomy depresji takie jak obniżony nastrój czy rozdrażnienie są często przypisywane skutkom leczenia.  Dlatego kluczowe jest aby rozumieć różnicę między depresją a zwykłym smutkiem czy strachem. Stany lękowe są zazwyczaj krótkotrwałe i nie wpływają znacząco na codzienne funkcjonowanie – osoby doświadczające takich emocji zwykle potrafią radzić sobie z nimi samodzielnie a ich pojawienie się nie powoduje długotrwałych zakłóceń w wykonywaniu przez nich codziennych czynności, utrzymaniu relacji społecznych czy w kontaktach z bliskimi. Dlatego jeżeli objawy takie jak obniżony nastrój, spadek energii, brak zdolności do odczuwania przyjemności, złość, smutek, problemy ze snem i apetytem występują przez okres dłuższy niż dwa tygodnie warto skonsultować się ze specjalistą. Ignorowanie tych objawów i wstyd przed poszukiwaniem pomocy mogą tylko pogorszyć sytuację. Trzeba podkreślić, że depresja może wynikać nie tylko z trudności związanych z chorobą i jej psychicznym obciążeniem ale także być skutkiem leczenia onkologicznego, które wpływa na funkcjonowanie całego układu nerwowego.

Rak piersi to przede wszystkim choroba kobiecego ciała

Rak piersi często wiąże się z poważnymi zmianami w wyglądzie zewnętrznym  takimi jak utrata włosów podczas chemioterapii, przybranie na wadze, obrzęki, blizny po operacji czy przede wszystkim utrata piersi po mastektomii. Dla wielu kobiet zmiany te są źródłem ogromnego cierpienia psychicznego ponieważ wpływają na ich poczucie własnej wartości i kobiecości. Psychoonkolog pomaga pacjentkom przepracować te trudne emocje związane z utratą części swojego ciała oraz zmianami w wyglądzie. Rozmowy ze specjalistą pomagają zrozumieć, że kobiecość nie zależy jedynie od wyglądu fizycznego a wsparcie w procesie akceptacji ciała po leczeniu jest kluczowe dla ich powrotu do zdrowia psychicznego. Wielu specjalistów podkreśla, że akceptacja nie tylko swojej choroby ale również wyglądu odgrywa rolę ochronną. Pomaga chronić przed dystresem, który może wynikać ze zmian w wyglądzie ciała i łagodzi negatywne skutki jakie obraz ciała może mieć na samoocenę. Z kolei posiadanie wysokiej samooceny może przyczyniać się do bardziej pozytywnego postrzegania własnego ciała, co wspiera ogólny dobrostan psychiczny.

Na którym etapie choroby warto sięgnąć po pomoc psychoonkologa?

Warto aby pacjentki z rakiem piersi wiedziały, że wsparcie psychoonkologiczne jest dla nich dostępne na każdym etapie choroby – od pierwszych symptomów, przez diagnozę, leczenie, aż po okres rekonwalescencji. Wielu kobiet nie korzysta z tej formy pomocy, myśląc, że są w stanie samodzielnie poradzić sobie z trudnościami lub odkładając decyzję o skorzystaniu z niej „na później”, kiedy sytuacja stanie się bardziej skomplikowana. Jest to jednak podejście ryzykowne, ponieważ zgromadzone emocje mogą mieć destrukcyjny wpływ na stan psychiczny, prowadząc nawet do depresji. Dlatego istotne jest aby nie zwlekać i skorzystać z fachowej opieki psychoonkologicznej już na początkowych etapach choroby ponieważ odpowiednie wsparcie emocjonalne może znacząco przyczynić się do poprawy jakości życia i efektywności terapii. Rolą psychoonkologów jest nie tylko pomoc w „oswajaniu” lęku ale również przygotowanie pacjentek do różnych etapów leczenia, pomoc w zrozumieniu i zaakceptowaniu choroby ale także dostarczenie cennych wskazówek, jak radzić sobie w konkretnych sytuacjach. Takie wsparcie jest nieocenione ponieważ pomaga pacjentkom lepiej przygotować się mentalnie na wyzwania, które przynosi leczenie nowotworu.

Niektóre kobiety z rakiem piersi, zwłaszcza te w zaawansowanych stadiach choroby muszą zmierzyć się z perspektywą niepełnego wyleczenia lub nawet śmierci. To niezwykle trudne emocjonalnie doświadczenie, które może prowadzić do depresji, rozpaczy i poczucia beznadziejności. W takich przypadkach psychoonkolog pomaga pacjentkom pogodzić się z rzeczywistością choroby i odnaleźć sens życia mimo trudnych okoliczności. Terapia egzystencjalna, skupiająca się na kwestiach sensu, wartości i godności, pomaga pacjentkom znaleźć siłę do walki z chorobą lub przygotować się na koniec życia w sposób pełen spokoju i akceptacji.

Z kim jeszcze warto rozmawiać o swojej chorobie?

Istnieje błędne przekonanie, że pacjenci onkologiczni powinni zachowywać siłę, co utrudnia otwarte mówienie o problemach emocjonalnych. Kobiety cierpiące na raka piersi mogą myśleć, że muszą być silne co prowadzi do sytuacji, w której mimo doświadczanych trudności nie wyrażają swoich uczuć i niejednokrotnie cierpią w samotności.  Obawiają się,  że przyznanie się do problemów emocjonalnych zostanie odebrane jako znak psychicznej i fizycznej słabości, co może wpłynąć na postrzeganie ich zdolności do radzenia sobie z procesem leczenia. Taka postawa jest efektem wielu błędnych przekonań i braku właściwej edukacji na temat wpływu zdrowia psychicznego na proces leczenia.

Tymczasem najlepiej by było gdyby chore dzieliły się swoimi emocjami ze wszystkimi ludźmi, których lubią, szanują i którym ufają, czyli przede wszystkim z członkami rodziny i przyjaciółmi. Nie powinno się tworzyć tabu wokół tematu choroby nowotworowej ale niestety często pacjentki z rakiem piersi izolują się jak również i unikają rozmów o swojej chorobie, nawet z najbliższymi. Taka postawa  może prowadzić do pojawienia się różnych dodatkowych lęków i obaw. Pamiętajmy, o raku  należy rozmawiać ponieważ to pozwala go oswoić  i sprawia, że nasze wewnętrzne „strachy”  stają się mniejsze.

Trzeba pamiętać, że diagnoza raka piersi wpływa nie tylko na samą kobietę ale także na jej bliskich. Często rodzina nie wie jak rozmawiać lub jak umiejętnie wspierać chorą osobę, co może prowadzić do niepotrzebnych napięć i nieporozumień.  Tutaj też z pomocą przychodzi psychoonkolog, który pomaga bliskim pacjentek zrozumieć jak mogą je najlepiej wspierać w tym trudnym czasie. Uczy, jak rozmawiać o chorobie, jak wyrażać emocje i jak radzić sobie z obawami. Wspiera również w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami, takimi jak zmiany w życiu seksualnym po operacji czy problemy finansowe związane z leczeniem.

Jak rozmawiać z chorą na raka piersi?

Rozmowa z osobą kobietą chorą na raka piersi powinna być przede wszystkim pełna empatii, wsparcia i zrozumienia. Ważne jest aby podchodzić do niej z otwartym sercem i delikatnością, unikając oceniania czy narzucania własnych przekonań. Kluczowym elementem jest słuchanie – chora  może potrzebować przestrzeni do wyrażenia swoich uczuć, lęków, obaw czy frustracji. Nie przerywajmy jej i nie próbujmy natychmiast odpowiadać na wszystko rozwiązaniami lub pocieszaniem, ponieważ czasami wystarczy samo wysłuchanie. Istotne jest aby wyrazić gotowość do pomocy ale nie narzucać się. Każda osoba chora ma inne potrzeby więc ważne jest aby pytać, czego ona potrzebuje i jak można jej pomóc zamiast zakładać, że znamy odpowiedzi.

W rozmowie z pewnością należy unikać minimalizowania choroby i negowania uczuć chorej poprzez frazy typu „będzie dobrze” czy „inni mają gorzej”. Takie słowa mogą sprawiać, że pacjentka poczuje się niezrozumiana. Nie należy też uciekać od trudnych tematów – jeśli chora chce rozmawiać o swoim stanie pozwólmy jej to zrobić, nie zmieniając nerwowo tematu. Z drugiej strony warto unikać ciągłego skupiania się na chorobie. Normalne rozmowy, wspomnienia czy plany na przyszłość mogą dać chorej kobiecie chwilę wytchnienia od trudnej rzeczywistości. Unikajmy także radzenia, co powinna czuć lub robić  jeśli nie mamy pewności co do jej potrzeb. Ważne jest aby dać jej poczucie, że ma prawo do wszystkich swoich emocji i decyzji a my będziemy ją wspierać na każdym etapie tej trudnej drogi.