Rak – globalne wyzwanie – XXII Światowy Dzień Walki z Rakiem 2022 (World Cancer Day)
Rak jest głównym problemem zdrowia publicznego na całym świecie. 14 grudnia 2020 r. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem opublikowała zaktualizowane nowe szacunki dotyczące globalnego obciążenia rakiem (GLOBOCAN), wskazując, że w 2020 r. liczba zachorowań na raka wzrosła do 19,3 miliona przypadków, a rak na całym świecie przyczynił się do 10 milionów zgonów.
Działania związane z pandemią prowadziły i prowadzą do znacznych zaburzeń funkcjonowania społeczno- -gospodarczego, w tym modyfikacji sposobu organizacji systemów ochrony zdrowia, które dodatkowo musiały zostać zaadaptowane do przyjęcia znacznej liczby nadmiarowych pacjentów z ciężkim przebiegiem COVID-19. Profilaktyka to obszar w onkologii, który najbardziej został dotknięty przez pandemię COVID-19. Pandemia jak również działania przeciwepidemiczne miały wpływ również na wiele aspektów stylu naszego życia takich jak aktywność fizyczna, dieta i związane z nią nadwaga i otyłość, spożycie alkoholu, czy palenie tytoniu, które są powiązane z pierwotnym zapobieganiem nowotworom.
Wpływ COVID-19 na raka
Pandemia COVID-19 wymogła znaczną rekonfigurację usług onkologicznych i ścieżek opieki na całym świecie. Ośrodki medyczne musiały dostosować się do życia w dobie pandemii, aby chronić swoich podatnych pacjentów onkologicznych przed infekcją, zapewniając jednocześnie opiekę pomimo ograniczonych zasobów i personelu. Wpływ koronawirusa jest odczuwalny na całym świecie ale w różny sposób ze względu na duże różnice w seroprewalencji, istniejącą infrastrukturę medyczną oraz dostępne możliwości i zasoby opieki zdrowotnej.
Zgodnie z szacunkami ok. 2,3 miliona operacji nowotworowych zostało opóźnionych lub odwołanych podczas pierwszego szczytu pandemii a inna globalna analiza modelowania sugerowała, że około 38% operacji onkologicznych i 82% łagodnych zabiegów chirurgicznych mogło zostać przełożonych podczas pandemii. Z kolei inne badania wyraźnie podkreśliły, że nawet niewielkie opóźnienia w zabiegu chirurgicznym u pacjentów onkologicznych mogą mieć znaczący wpływ na przeżycie i rokowania tej grupy pacjentów.
Opóźnieniem lub brakiem wykonywania dotknięte zostały również badania profilaktyczne a wiadomo, że testy przesiewowe, takie jak wymazy cytologiczne, mammografia, kolonoskopia, badania obrazowe płuc są kluczowym narzędziem prewencji i powodują, że odsetek pięcioletnich przeżyć jest konsekwentnie wyższy, gdy choroba nowotworowa zostaje wykryta we wczesnym stadium. Zgodnie z badaniem opublikowanym w British Medical Journal opóźnienie w wykonywaniu badań przesiewowych, a co za tym idzie we wczesnym postawieniu diagnozy, w przypadku kiedy leczenie raka jest opóźnione nawet tylko o miesiąc powoduje od 6% do 13% większe ryzyko zgonu.
Ograniczone badania przesiewowe w dobie pandemii nie są jedynym czynnikiem mającym wpływ na rozwój chorób nowotworowych. Zwiększone spożycie alkoholu i zmniejszona aktywność fizyczna, a także otyłość – również zwiększają ryzyko zachorowania na raka.
Sytuacja nowotworowa w Polsce na tle innych krajów OECD
Z najnowszego raportu Krajowego Rejestru Nowotworów opublikowanego w styczniu 2022 wynika, że mamy ponad 171 tys. nowych zachorowań na nowotwory rocznie i ponad 100 tys. zgonów z ich powodu. W Polsce nowotwory złośliwe stanowią drugą przyczynę zgonów odpowiadając odpowiednio za 25,7% zgonów mężczyzn i 23,2% zgonów kobiet. Stanowią one istotny problem zdrowotny przede wszystkim u osób w młodym i średnim wieku (25–64 lat). Zjawisko to szczególnie dotyczy populacji kobiet, ponieważ to właśnie u nich od kilku lat nowotwory są najczęstszą przyczyną zgonów w przed 65. rż. Odpowiadają one odpowiednio za 31,7% zgonów u młodych kobiet i 46,8% u tych w średnim wieku.
Jak te wyniki wyglądają na tle innych krajów OECD? Z raportu „Health at a Glance” opublikowanego w 2021 r. wynika, że co prawda wskaźnik zachorowalności na nowotwory w Polsce jest relatywnie niski (zachorowania dotyczą 267 osób na 100 tys. mieszkańców, dla większości krajów OECD, średnia wynosi 294), za to wskaźnik umieralności z powodu raka w naszym kraju jest jednym z najwyższych (wynosi 228 zgonów na 100 tys. mieszkańców, przy średniej OECD 191 zgonów na 100 tys. populacji). W statystykach dotyczących umieralności zajmujemy czwarte miejsce zaraz za Węgrami, Słowacją i Łotwą. Statystyki te nie napawają optymizmem pomimo, że w porównaniu z danym z 2017 r. umieralność zmniejszyła się z 237 do 228 zgonów na 100 tys. populacji a zachorowalność zestawieniu z 2018 r. wzrosła – z 254 na 267 na 100 tys. populacji – co może sugerować poprawę w zakresie wczesnej diagnostyki nowotworów.
Raport wykazał, że to właśnie nowotwory w krajach OECD stanowią drugą po schorzeniach układu krążenia przyczynę zgonów, stanowiąc w strukturze wszystkich zgonów aż 24%. Wśród nowotworów mających największy wpływ na śmiertelność pierwsze miejsce w 2019 r. zajmował zarówno u kobiet jak i mężczyzn: rak płuca, następnie rak jelita grubego, piersi u kobiet oraz rak prostaty.
Nowoczesne technologie w chirurgii onkologicznej
Pojęcie innowacja jest ogólnie używane w odniesieniu do badań i rozwoju w zakresie nowych leków i technologii medycznych. Innowacja odnosi się również do kreatywnych i zaawansowanych technologicznie sposobów organizowania i świadczenia opieki zdrowotnej, zarządzania informacjami, skutecznego reagowania na potrzeby pacjentów, opracowywania nowych modeli biznesowych w celu zwiększenia efektywności a przy okazji dbania o zrównoważony rozwój. W tym kontekście na znaczeniu zyskuje chirurgia robotyczna. Precyzyjna chirurgia z użyciem robotów ułatwia opiekę nad pacjentem onkologicznym zarówno na poziomie bloku operacyjnego pozwalając na mniejszy uraz chirurgiczny, wysoką precyzję operacji, czy niższe ryzyko powikłań i infekcji, skracając znacząco okres trwania rekonwalescencji. Innowacje w zakresie leczenia pacjentów onkologicznych mogą przyczyniać się do ich bardziej produktywnego, zdrowego i satysfakcjonującego życia.
