Pojawia się głównie w młodym wieku – rak jądra

Corocznie w Polsce wykrywa się ok. 1100 przypadków raka jądra. Nowotwór ten zwykle dotyka młodych mężczyzn w wieku 20-40 lat, a szczyt zachorowań przypada na 30. rok życia. Niestety współczynnik zachorowalności na ten nowotwór w naszym kraju cały czas ma tendencję rosnącą, dlatego tak ważna jest profilaktyka nowotworów już u młodych mężczyzn. O tym jakie objawy daje rak jądra, czy jest wyleczalny oraz dlaczego tak ważne w profilaktyce jest samobadanie jąder rozmawiamy z dr n. med. Jakubem Kłączem, urologiem i seksuologiem z krakowskiego Szpitala na Klinach – specjalizującym się w pełnym panelu leczenia urologicznego.

Rak jądra – kto jest w grupie podwyższonego ryzyka?

Rak jądra to nowotwór, który co prawda występuje rzadko i stanowi jedynie 1% wszystkich nowotworów złośliwych u mężczyzn, niemniej jednak wśród młodych mężczyzn w wieku 15-40 lat jest jednym z najczęstszych rodzajów raka. Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka jądra zalicza się:

• zdiagnozowany wcześniej nowotwór w przeciwległym jądrze. U pacjentów, u których rozwinął się nowotwór jednego jądra, ryzyko zachorowania na nowotwór drugiego wynosi ok. 5 proc.,
• wnętrostwo (tzw. niezstąpienie jąder) polegające na niewłaściwym umieszczeniu jednego lub obu jąder w jamie brzusznej lub kanale pachwinowym zamiast w mosznie. Ryzyko zachorowania na raka jądra u mężczyzn z wnętrostwem jest 5-krotnie wyższe niż u panów z prawidłowym zstąpieniem jąder do moszny,
• zespół Klinefeltera (inaczej zespół 47, XXY lub hipogonadyzm hipergonadotropowy), czyli męska choroba wrodzona, w której w materiale genetycznym stwierdza się obecność dodatkowego chromosomu X we wszystkich lub jedynie w części komórek organizmu,
• zaburzenia rozwojowe jądra niedorozwój jądra,
• zmiany pozapalne w wyniku przebytych infekcji (np. po zapaleniu jąder w przebiegu wirusowego zapalenia ślinianek przyusznych),
• zespół feminizujących jąder,
• mężczyzn, których mamy, nieświadome bycia w ciąży, leczone były hormonalnie albowiem udowodniono, że nadmiar estrogenu w organizmie mamy szkodzi w momencie kształtowania się jąder u chłopca,
• obciążony wywiad rodzinny, czyli występowania raka jądra u męskich członków najbliższej rodziny (zwłaszcza u ojca lub brata),
• rasę białą – mężczyźni tej rasy na raka jądra chorują czterokrotnie częściej

Rak jądra – objawy

Wyleczalność raka jądra jest bardzo wysoka pod warunkiem szybkiej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Czynnikiem sprzyjającym skutecznej terapii jest wykrycie guza jądra, we wczesnym stadium choroby dlatego tak ważne jest zwracanie uwagi na wszelkie pojawiające się objawy. Do pierwszych objawów tego nowotworu zalicza się wyczuwalne guzki w obrębie jądra lub powiększenie i stwardnienie jądra. O rozwijającym się nowotworze może również świadczyć uczucie ciężkości moszny lub jej dyskomfortu, dolegliwości bólowe brzucha, podbrzusza, pachwin lub pleców a także tzw. ginekomastia (powiększenie i tkliwość piersi) lub nasilenie się cech męskich. Warto pamiętać, że ból w jądrze jest objawem, który występuje tylko co u piątego pacjenta.

Rak jądra – skuteczna profilaktyka

Pierwsze objawy rozwijającego się raka jąder  mogą być mało charakterystyczne i dokuczliwe, dlatego też często bywają one bagatelizowane przez mężczyzn. Z tego też powodu każdy mężczyzna, a szczególnie ten, który znajduje się w grupie ryzyka rozwoju tego nowotworu powinien regularnie wykonywać samobadanie jąder. Wyczucie zmian w obrębie jąder takich jak ich powiększenie, stwardnienie, zmiana  struktury, czy uczucie ciężkości są objawami, które  niezwłocznie powinny skłonić każdego mężczyznę  do odwiedzenia urologa. Dodatkowo w ramach profilaktyki warto regularnie wykonywać USG jamy brzusznej i moszny, a u panów z przebytym wnętrostwem dodatkowo badanie markerów jądrowych.

Rak jądra – leczenie

Zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu jądra tzw. orchidektomia jest standardem w leczeniu tego nowotworu. Usunięcie jądra następuje przez kanał pachwinowy, a w niektórych przypadkach konieczne jest również usunięcie zaotrzewnowych węzłów chłonnych. U większości pacjentów stosuje się leczenie skojarzone, polegające na zastosowaniu chemioterapii, ewentualnie radioterapii, które pozwala na bardzo wysoką wyleczalność, jedną z najwyższych w onkologii. Warto dodać, że rak jądra jest jedną z rzadkich chorób onkologicznych, która dobrze rokuje  nawet wtedy, gdy dojdzie do przerzutów. Nowotwór ten jest bardzo wrażliwy na leki i leczenie uzupełniające (radio i chemioterapie), dlatego nawet u pacjentów z przerzutami często uzyskuje się 100% wyleczenia.

Aktualnie współczesna medycyna oferuje wiele możliwości przeprowadzenia zabiegu usunięcia jądra wśród, których znajdują się techniki małoinwazyjne takie jak metoda laparoskopowa, czy system robotyczny. Tego typu operacje są szczególnie pomocne u pacjentów z zaawansowanym stadium choroby, w których  konieczne okazuje się usunięcie  węzłów chłonnych zaotrzewnowych.

Rak jądra – postępowanie po zabiegu – proteza jądra i terapia hormonalna

Jądra w męskim organizmie odpowiadają nie tylko za produkcję nasienia, ale również  testosteronu. Chirurgiczne usunięcie jądra w przypadku nowotworu może więc spowodować obniżenie poziomu tego hormonu, czego konsekwencją mogą być spadek libido, masy mięśniowej i chroniczne zmęczenie. U tej grupy pacjentów z pomocą przychodzi farmakoterapia i włączenie testosteronowej terapii zastępczej.

Warto pamiętać, że z jednym jądrem można normalnie żyć. Jego usunięcie nie zaburza erekcji jak również nie przeszkadza w planowaniu potomstwa ponieważ jedno zdrowe jądro może wyprodukować liczbę plemników wystarczającą do zapłodnienia. Niemniej jednak pacjenci po zabiegu orchidektomii, często w celach estetycznych aby przywrócić naturalny wygląd worka mosznowego decydują się na wszczepienie protezy jądra. Zabieg protezowania jądra jest zabiegiem stosunkowo prostym, dającym dobre efekty i obarczonym minimalnym ryzykiem powikłań, który może być przeprowadzony jednoczasowo, czyli podczas chirurgicznego usunięcia jądra lub może być odroczony w czasie.