Otyłość w Polsce przybiera na wadze!

Zgodnie z danymi NCD Risk Factor Collaboration jeden na czterech dorosłych Polaków ma nadwagę, a trzech na pięciu dotyczy problem otyłości. Skala epidemii otyłości rośnie na całym świecie, a jak wskazują szacunki w Polsce problem ten w 2025 r. może dotyczyć 26% dorosłych kobiet i 30% dorosłych mężczyzn. Co więcej otyłość staje się także problemem wśród polskich dzieci, które tyją najszybciej w Europie, a jak podaje World Obesity Federation do 2030 r. z problemem otyłości w Polsce może borykać się prawie milion dzieci. Skala problemu wśród najmłodszych jest lekko zatrważająca biorąc pod uwagę fakt, że w naszym  kraju populacja młodego pokolenia w wieku 5- 19 lat liczy niecałe 7 mln!

Warto pamiętać, że otyłość to nie tylko choroba sama w sobie ponieważ wiąże się ona z wyższym ryzykiem zachorowalności, niepełnosprawności jak i  śmierci. W związku z faktem, że 24 października obchodzimy Światowy Dzień Walki z Otyłości rozmawiamy z prof. Tomaszem Rogulą – Dyrektorem Kliniki Leczenia Otyłości w krakowskim Szpitalu na Klinach o przyczynach powstawania otyłości, jej skutkach i zapobieganiu.

Otyłość czy nadwaga?

Odpowiedzieć na to pytanie możemy na dwa proste sposoby. Pierwszym z nich jest obliczenie wskaźnika wskaźnik masy ciała (BMI) poprzez wykonanie prostego działania matematycznego (należy podzielić masę ciała w kilogramach przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu). Gdy BMI przekracza 25,00 mówimy wówczas o nadwadze, a w sytuacji jeżeli  wartość wskaźnika jest równa lub większa od 30,00 – mamy do czynienia z otyłością. BMI jest miarą stanu odżywienia u dorosłych natomiast drugi sposób – obliczenie obwodu w pasie – pozwala nam na określenie rodzaju otyłości i ryzyka wystąpienia ewentualnych powikłań. Pomiar obwodu w talii to praktyczny pomiar tkanki tłuszczowej nagromadzonej w obrębie jamy brzusznej, który pozwala na ocenę czy mamy do czynienia z otyłością brzuszną (trzewną lub wisceralną) czy z otyłością typu „jabłko” (androidalną). To właśnie otyłość brzuszna jest groźna dla naszego zdrowia ponieważ tkanka tłuszczowa to nie tylko jej depozyty znajdujące się bezpośrednio pod skórą ale także tłuszcz zmagazynowany w obrębie jamy brzusznej, który otacza nasze narządy wewnętrzne. Z powodu takiej lokalizacji tkanki tłuszczowej zaburzony zostaje metabolizm, dochodzi do nieprawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych jak również do rozwoju niektórych chorób, takich jak cukrzycy typu 2, hiperlipidemii, czy stłuszczenia wątroby. Ryzyko wystąpienia nieprawidłowości jest większe jeżeli u kobiet obwód pasa przekracza 80 cm a u mężczyzn 88 cm.

Dlaczego warto znaleźć motywację do pozbycia się zbędnych kilogramów?

Mniejsze ryzyko przedwczesnej śmierci i lepsza kondycja zdrowotna to według mnie najważniejsze powody, dla których warto zadbać o prawidłową masę ciała. Należy także pamiętać, że ponadnormatywne kilogramy to również obniżona samoocena i samopoczucie, a nadwaga potrafi często wyznaczać granice zawodowe oraz towarzyskie. Niemniej jednak dodatkowe kilogramy wpływają przede wszystkim negatywnie na nasze zdrowie a to kilka przykładów dlaczego warto zadbać o ich zrzucenie:

• otyłość zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu II. U dorosłych osób z BMI w przedziale 25-27 ryzyko pojawienia się cukrzycy wzrasta ośmiokrotnie, w przedziale 31 -33 już czterdziestokrotnie, a u kobiet z BMI powyżej 35 aż 90-krotnie!
• otyłość zwiększa ryzyko pojawienia się nadciśnienia tętniczego. Wg WHO otyłość odpowiada ona za 55% przypadków zachorowań na nadciśnienie tętnicze, a przeprowadzone badania wykazują, że każde przekroczenie prawidłowej masy naszego ciała o 10% przekłada się na wzrost ciśnienia tętniczego o 6,5 mm Hg!
• Otyłość ma wpływ na rozwój choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa oraz stawów kolanowych oraz biodrowych. Badania pokazują, że przy wartości BMI powyżej wartości 27 kg/m², zwiększenie wskaźnika o 1 kg/m2 jest jednoznaczne ze wzrostem ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej o 15%. Choroby zwyrodnieniowe to nie tylko bolesność i sztywność stawów ale w konsekwencji progresu choroby również pogorszenie się jakości życia, codziennego funkcjonowania a w najcięższych przypadkach nawet doprowadzenie do niesprawności fizycznej.
• Otyłość zwiększa ryzyko pojawienia się nowotworów. Badania dowodzą, że u pacjentów z otyłością częściej dochodzi do rozwoju raka przełyku, jelita grubego, wątroby, trzustki, trzonu macicy i piersi (u kobiet) lub prostaty (u mężczyzn).
• Otyłość skraca życie! Badania wykazują, że otyłość skraca życie o 8-20 lat ponieważ nadmiar tkanki tłuszczowej ma wpływ na rozwój chorób wymienionych powyżej.

Jak statystyczny Polak pracuje na otyłość, czyli analiza diety Polaków

Przybieraniu na wadze sprzyjają przede wszystkim nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Pośpiech, deficyty czasu powodują, że coraz częściej sięgamy po gotową, wysoko przetworzoną żywność. Jedzenie na wynos to co prawda oszczędność czasu ale nie korzyści dla naszej wagi, ponieważ gotowe dania są bardziej kaloryczne od tych przygotowanych w domu i często dwudaniowy obiad to ponad 1000 kcal. Nie bez znaczenia pozostaje również brak regularności spożywanych posiłków, który sprzyja podjadaniu.  Na słono i słodko przekąszamy między posiłkami, a dla ciekawości przekąski te często stanowią połowę potrzebnej nam dziennie energii. Z pewnością na przestrzeni ostatnich dwóch lat problem otyłości wśród Polaków spotęgowała również pandemia koronawirusa, ponieważ 1/3 Polaków przyznała, że ich waga zwiększyła się w stosunku do czasu przed pandemią. Rozwiązaniem problemu są więc mniejsze ale za to częstsze i dobrze zbilansowane posiłki, eliminacja słodyczy i węglowodanów – głównie pieczywa, jak również zastąpienie popularnych, gazowanych, sztucznie słodzonych napojów zwykłą wodą. Jeżeli zmiana diety w połączeniu z dbałością o umiarkowaną aktywność fizyczną nie przyniosą oczekiwanej redukcji masy ciała warto skorzystać z pomocy specjalistów: dietetyka, bariatry, czy w niektórych przypadkach również psychologa.

Poruszaj nadwagę!

Pamiętajmy, że regularny, umiarkowany wysiłek fizyczny w postaci zwykłego spaceru to uzupełnienie diety, a nie przykry obowiązek. Powiedzenie ruch to zdrowie jest jak najbardziej prawdziwe ponieważ aktywność fizyczna poprawia metabolizm i ukrwienie organizmu, odmładza, zapobiega osteoporozie, chorobom sercowo – naczyniowym, cukrzycy a przede wszystkim pozwala na utrzymanie prawidłowej masy ciała. Ruch zwiększa także ukrwienie mózgu, dostarczając mu więcej tlenu, co sprawia, że nasza aktywność korzystnie wpływa nie tylko na ciało, ale też na sprawność intelektualną jak również pozwala nam na zdrowszy i spokojniejszy sen.