Operacyjne leczenie raka prostaty z wykorzystaniem robota – co warto wiedzieć przed i po zabiegu?

Roboty chirurgiczne od ponad 20 lat są obecne na salach operacyjnych. Stanowią one cenną alternatywę dla tradycyjnych technik operacyjnych oraz laparoskopii. Chirurgię robotyczną docenili przede wszystkim urolodzy zajmujący się operacyjnym leczeniem raka prostaty
z uwagi na  większe bezpieczeństwo pacjentów, ale również z uwagi na fakt, że zabiegi te wiążą się z mniejszym bólem pooperacyjnym, mniejszą utratą krwi oraz mniejszym ryzykiem infekcji i  powikłań, co przyspiesza rekonwalescencję pacjenta i jego powrót do normalnej aktywności. Trzeba pamiętać, że robot to jedynie narzędzie w rękach chirurga i od umiejętności chirurga w największym stopniu zależy jakość, bezpieczeństwo oraz efekt zabiegu. O tym czym jest zabieg prostatektomii z wykorzystaniem robota i co powinni wiedzieć mężczyźni kwalifikowani do jego przeprowadzenia rozmawiamy z dr n. med. Pawłem Wiszem, specjalistą w dziedzinie urologii, kierownikiem Centrum Chirurgii Robotycznej NEO Hospital, członkiem zarządu Europejskiego Towarzystwa Urologicznego – Sekcja Robotyczna (ERUS).

Czym jest prostatektomia robotyczna?

Operacja raka prostaty z wykorzystaniem robota to zaawansowana technologicznie metoda chirurgiczna łącząca w sobie zalety minimalnej inwazyjności z wysokim stopniem precyzji. System robotyczny daje chirurgowi znacznie większą kontrolę trakcie procesu operacji. Wykorzystując zdalny system do sterowania ramionami robota przez 6 niewielkich (ok. 1 cm) otworów w brzuchu pacjenta, operator jest w stanie wykonać zabieg.

Przed operacją prostaty – właściwe przygotowanie jest niezbędne

Warto pamiętać, że przygotowanie do jakiejkolwiek operacji jest dla każdego emocjonalnym przeżyciem i wiąże się z wieloma pytaniami więc uczucie niepokoju jest zupełnie normalne. Jednak prawidłowe i wcześniejsze przygotowanie się pomaga pacjentom zyskać większą pewność siebie i szybciej wrócić do zdrowia po zabiegu. Oto kilka praktycznych wskazówek dla pacjentów przygotowujących się do zabiegu prostatektomii:

Sprawdzenie ogólnego stanu zdrowia

W zależności od konkretnych potrzeb, badania umożliwiające finalną kwalifikację do zabiegu mogą obejmować badanie moczu, posiew moczu, prześwietlenie klatki piersiowej, EKG i wiele innych testów diagnostycznych. Badania te zawsze zlecane są przez lekarza prowadzącego oraz anestezjologa w zależności od ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Aktywność fizyczna

Zaleca się wykonywanie umiarkowanych ćwiczeń i aktywności przed operacją, które przyspieszają proces gojenia. Jeśli pacjent już regularnie ćwiczy, przed operacją powinien utrzymać mało intensywny poziom ćwiczeń. Jeśli jednak tryb życia pacjenta jest bardziej siedzący, można zacząć chodzić na krótkie, regularne spacery, aby wzmocnić swoje ciało przed zabiegiem.

Leki

Niektóre leki zażywane na stałe wpływają na krzepnięcie krwi np.  leki rozrzedzające krew i mogą zwiększać ryzyko krwawienia przed i po operacji. W większości przypadków rekomenduje się zaprzestania przyjmowania na 5 dni przed zabiegiem produktów aspiryny, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, witaminy E oraz wszelkich witamin i/lub suplementów ziołowych. Jeśli pacjent przyjmuje leki na nadciśnienie, problemy z tarczycą, cukrzycę lub astmę z reguły może je przyjąć rano w dniu zabiegu, popijając niewielką ilością wody. Warto pamiętać, że finalną suplementację leków zawsze ordynuje anestezjolog lub lekarz prowadzący, dlatego należy bezwzględnie stosować się do ich wytycznych, ponieważ podejmowane są zawsze w zależności od indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjenta.

Bank spermy

Prostatektomia wpływa na płodność  pacjentów, ponieważ podczas zabiegu zostają usunięte pęcherzyki nasienne oraz przecinany jest nasieniowód. Dlatego pacjenci po tej operacji nie mają już nasienia, a co za tym idzie również możliwości posiadania dzieci. Dlatego warto pamiętać, aby mężczyźni, którzy pragną jeszcze mieć potomstwo mają możliwość odpowiednio wcześniej zdeponowania nasienie w banku spermy.

Dzień przed i w dniu operacji

Dieta przed operacją prostaty jest ważnym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę. Aby zapobiec odwodnieniu i uczuciu osłabienia, ważne jest utrzymywanie odpowiedniej podaży płynów i kalorii. Dzień przed zabiegiem warto przestrzegać diety klarowno-płynnej i unikać wszelkich pokarmów stałych. Dieta zawierająca klarowne płyny obejmuje buliony, galaretki, klarowne soki owocowe itp. Posiłki można przyjmować do godziny 18-stej w dniu poprzedzającym operację. W dniu operacji należy bezwzględnie powstrzymać się od jedzenia i picia a rano należy przyjąć leki zalecone przez urologa i anestezjologa z minimalną ilością wody. W razie wątpliwości przyjmowania jakichkolwiek leków należy skonsultować z lekarzem prowadzącym lub dyżurnym. Warto pamiętać, że nieprzestrzeganie powyższych zasad może poważnie zagrozić zdrowiu i życiu oraz może być powodem odroczenia operacji.

Po operacji prostaty – co dalej?

Chociaż prostatektomia z użyciem robota jest wykonywana jest procedurą małoinwazyjną, nadal jest to poważna operacja, która wymaga od pacjentów czasu i wysiłku, aby wrócić do pełni sił. Aby zapewnić optymalny powrót do zdrowia warto pamiętać i zadbać o następujące aspekty:

Pierwsze doby po operacji

Większość pacjentów jest pionizowanych w ciągu 4 godzin od operacji z pomocą  personelu pielęgniarskiego i fizjoterapeuty, ponieważ aktywność fizyczna pomaga przyspieszyć powrót do zdrowia i zmniejsza ryzyko wystąpienia komplikacji. Samodzielne chodzenie możliwe jest dopiero na następny dzień po zabiegu. Rano, na drugi dzień po operacji można zjeść śniadanie ale warto zadbać o to, aby dieta parę dni po zabiegu była lekkostrawna i płynna lub rozdrobniona. Dren i cewnik usuwane są w 2 dobie po zabiegu, a szwy usuwane są ambulatoryjnie w 8 dobie po operacji lub samoistnie ulegają rozpuszczeniu. Bezpośrednio po usunięciu cewnika mogą wystąpić objawy nietrzymania moczu a powrót prawidłowego trzymania moczu następuje stopniowo. W związku z tym każdemu z pacjentów rekomenduje się rozpoczęcie rehabilitacji urologicznej po operacji, która zabiegowa skraca okres nietrzymania moczu. Pobyt w szpitalu pacjentów po prostatektomii z wykorzystaniem robota zwykle ogranicza się do 3-5 dni ale schemat ten może być modyfikowany zależnie od przebiegu klinicznego. W przypadku pojawienia się dolegliwości bólowych pacjentom podawane są leki mające na celu zniesienie bólu.

Toaleta ran

Po opuszczeniu szpitala bardzo ważnym jest utrzymywanie prawidłowej higieny osobistej dlatego wskazana jest codzienna kąpiel pod prysznicem z następową dezynfekcją ran pooperacyjnych i zmianą opatrunków, z użyciem każdorazowo świeżych, czystych ręczników.

Dieta i podaż płynów

Po zabiegu prostatektomii z wykorzystaniem robota nie ma konieczności stosowania specjalnej diety. Niemniej jednak większość lekarzy rekomenduje stosowanie diety lekkostrawnej, z dużą ilością błonnika, z wykluczeniem produktów działających zapierająco i unikanie napojów moczopędnych i dobrze przyprawionych potraw. Po operacji warto zadbać o regularną podaż płynów w równych odstępach czasowych dlatego rekomenduje się przyjmowanie minimum 2,5 l płynów na dobę w dawkach podzielonych w celu wypłukiwania skrzepów z pęcherza oraz zmniejszenia ryzyka zakażenia układu moczowego. Warto unikać przyjmowania płynów na noc a  także należy pamiętać o regularnym opróżnianiu pęcherza bez przetrzymywania moczu. Sporadyczne spożywanie alkoholu jest dozwolone, ale należy je ograniczyć do minimum w pierwszym tygodniu po operacji.

Aktywność fizyczna

Po powrocie do domu warto spacerować co godzinę przez co najmniej 10 minut. W ciągu tygodnia powinno zwiększać się ilość i długość spacerów aby wzmocnić dno miednicy.

Przez minimum 3 miesiące od operacji należy powstrzymać się od wykonywania aktywności fizycznej takiej jak: sauna, jazda na rowerze/motorze, jazda konna. W takim samym odstępie czasu należy również unikać wykonywania ciężkiej pracy fizycznej.

Aktywność seksualna

Zaleca się powstrzymanie się od aktywności seksualnej przez okres gojenia czyli  przez ok. 8 tygodni po prostatektomii.

Jazda samochodem i podróże samolotem

Możliwość prowadzenia pojazdów zależy do indywidualnego samopoczucia pacjenta, rekomenduje się odczekanie co najmniej tygodnia od operacji. Przelot samolotem na krótkich dystansach możliwy jest dopiero po ok. tygodniu od zabiegu, a loty długodystansowe dopiero po 4 tygodniach. Są to tylko rekomendacje więc, jeżeli to możliwe najlepiej odłożyć podróż w czasie.

Powrót do pracy

Powrót pacjenta do aktywności zawodowej uzależniony jest od jego stanu zdrowia i  samopoczucia. Standardowo okres ten wynosi 3-4 tygodnie. Ważne jest, aby początkowo po powrocie do domu wykonywać lekkie prace, nie wymagające podnoszenia ciężkich przedmiotów. Stwierdza się, że pacjenci po operacji zrobotyzowanej wracają do pracy szybciej, średnio po 3 tygodniach w porównaniu do 11 tygodni po operacji otwartej.

Wizyta kontrolna

Pierwsza wizyta kontrolna planowana jest po ok. 2-3  tygodniach po zabiegu, po otrzymaniu wyniku badania histopatologicznego celem jego omówienia. Dodatkowo po zabiegu prostatektomii zalecane jest kontrolowanie poziomu PSA co 3 miesiące.