O raku prostaty bez tabu

Rak prostaty – najczęstsze pytania pacjentów

Rak prostaty to obecnie najczęściej diagnozowany nowotwór u mężczyzn w Polsce. Rocznie odpowiada on za  ok. 6 tysięcy zgonów, a wystarczyłoby, żeby każdy mężczyzna po 40 roku życia zadbał o swoje zdrowie i regularnie wykonywał badania profilaktyczne. W praktyce na powyższe dane większość mężczyzn reaguje prawie tak samo – to tylko statystyka, która mnie przecież to nie dotyczy… Niestety los bywa przewrotny dlatego nie warto czekać aż choroba w pełni rozwinie się w naszym organizmie, zmniejszając tym samym szansę na skuteczne i mniej skomplikowane leczenie. Zachęcamy do przeczytania rozmowy z dr Pawłem Wiszem – urologiem z krakowskiego Szpitala na Klinach, z którego można dowiedzieć jak skutecznie namówić mężczyznę do wykonania badań profilaktycznych w kierunku raka prostaty oraz dlaczego mężczyźni bronią się przed tego typu badaniami.

Czy mężczyźni chętnie wykonują badania aby sprawdzić zdrowie swojej prostaty?

Trzeba przyznać, że na przestrzeni ostatnich lat można zaobserwować większą świadomość mężczyzn dotyczącą zachorowania na raka prostaty a co za tym idzie wykonywania badań profilaktycznych. Niebagatelną rolę w męskiej profilaktyce odgrywają również partnerki, które to często są pierwszym impulsem do odwiedzenia urologa. Pomimo, że namawianie mężczyzny do badań i wizyty u specjalisty bywa czasami niekomfortowe to warto pamiętać, że profilaktyka jest kluczowa we wczesnym rozpoznaniu nowotworu a co za tym idzie możliwości zastosowania mniej inwazyjnych metod leczenia i doprowadzenia do całkowitego wylecenia choroby nowotworowej. Tym bardziej, że rak prostaty to bardzo podstępny  nowotwór, który przez wiele lat potrafi rozwijać się w ukryciu i nie dawać o sobie znać.

Jak skutecznie nakłonić mężczyznę do wizyty u urologa i wykonania badań profilaktycznych w kierunku raka gruczołu krokowego?

Znanym jest fakt, że mężczyźni bardzo chętnie dbają o swoje samochody, a coroczne odwiedziny w serwisie to dla każdego posiadacza auta naturalna i obowiązkowa sprawa. Tak samo jest z prostatą – wymaga systematycznego przeglądu i sprawdzenia, czy nie dzieje się z nią coś niedobrego.  Podstawowe badania profilaktyczne i regularne wizyty u urologa do swojego kalendarza powinni wpisać, wszyscy panowie od  45 roku życia, a ci z obciążeniami genetycznymi już po ukończeniu 40 roku życia. Warto zadbać o to tym bardziej, że pandemia COVID-19 sprawiła, że wielu z nas odkłada wizyty u lekarza jak również badania profilaktyczne. Przegląd techniczno – urologiczny nie jest skomplikowany  – polega na pobraniu krwi w celu oznaczenia poziomu PSA (swoistego antygenu gruczołu krokowego) oraz odwiedzenia urologa i wykonaniu badania per rectum, czyli palpacyjnego badania prostaty przez odbytnicę. To właśnie te proste badania pomagają urologowi sprawdzić stan zdrowia prostaty, która może chorować zarówno na infekcję, łagodny przerost, a w najgorszym przypadku na nowotwór.

Czy wysokie PSA zawsze oznacza raka prostaty?

Podwyższony wynik PSA nie jest synonimem raka prostaty. Wysokie PSA może być skutkiem chorób nieonkologicznych takich jak łagodny przerost prostaty czy infekcji układu moczowo – płciowego. Niemniej jednak może również świadczyć o rozwijającym się raku prostaty. Z tego też powodu w sytuacji kiedy wynik stężenia PSA odbiega od normy, konieczne jest pogłębienie diagnostyki oraz  ustalenie, jaka dokładnie jednostka chorobowa odpowiada za ten stan rzeczy.

Dlaczego badanie per rectum jest takie ważne w przypadku wykrywania raka prostaty i czy rzeczywiście warto go demonizować?

Po pierwsze – mężczyzno nie bój się badania per rectum! Trwa ono zaledwie kilka minut, jest bezbolesne (co nie znaczy, że komfortowe) ale przede wszystkim pozwala urologowi na wykrycie zmian guzkowych w prostacie i ewentualne ukierunkowanie diagnozy w kierunku raka prostaty. W sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości w budowie gruczołu krokowego kolejnym krokiem jest  wykonanie USG przezodbytniczego dzięki, któremu można określić wielkości zmian. Następnym elementem pogłębienia diagnostyki jest rezonans magnetyczny, który ma za zadanie zobrazowanie położenia ognisk choroby a następnie wykonanie biopsji fuzyjnej dokładnie z miejsca, które w rezonansie zostało opisane jako zmienione chorobowo.

Rak prostaty – jakie objawy mogą świadczyć o chorobie?

Objawy ze strony prostaty są rozłożone w czasie, z tego też powodu większość mężczyzn zaczyna się do nich po prostu przyzwyczajać tłumacząc je starzeniem się i zmianami hormonalnymi. Nie ma nic bardziej mylnego! Objawów takich jak częste oddawanie moczu, jego osłabiony strumień, potrzeba częstego korzystania z toalety w nocy, czy obecność krwi w moczu lub spermie nie można bagatelizować i zawsze ich wystąpienie powinno zostać skonsultowane z urologiem.

Raka prostaty, strach przed diagnozą – czy warto mu ulegać?

Każdy obawia się diagnozy choroby nowotworowej. Warto jednak pamiętać, że szybciej postawiona diagnoza, a co za tym idzie mniej zaawansowane stadium rozwoju nowotworu to przede wszystkim możliwość zastosowania małoinwazyjnego leczenia, które nie okalecza mężczyzn i pozwala im na zachowanie jakości życia po zabiegu.

Operacyjne leczenie raka prostaty – co się zmieniło?

Aktualnie do wyboru mamy trzy metody operacyjnego leczenia raka prostaty: najstarszą – otwartą, laparoskopową i tą najbardziej zaawansowaną czyli z wykorzystaniem robota. Robot to przedłużenie rąk chirurga o ruchomości 560 stopni, który pozwala na  wizualizację pola operacyjnego w dziesięciokrotnym powiększeniu i w jakości full HD. Te wszystkie cechy mają przełożenie na korzyści dla pacjenta w postaci minimalnego urazu chirurgicznego, minimalizacji ryzyka powikłań śródoperacyjnych jak również bardzo dobrego wyniku onkologicznego po zabiegu. Nie bez znaczenia pozostaje również bardzo dobry wynik funkcjonalny dotyczący zachowania funkcji erekcji i prawidłowego trzymania moczu.

Z pewnością w operacyjnym leczeniu raka prostaty nie zmieniły się priorytety, wśród, których na pierwszym miejscu jest wynik onkologiczny, następnie zachowanie funkcji prawidłowego trzymania moczu i na końcu erekcji. Operacyjne leczenie raka prostaty to przede wszystkim leczenie onkologiczne, a deficyty, które mogą pojawić się w wyniku zabiegu można leczyć np. przez wszczepienie protezy prącia.

Chirurgia robotycza w operacyjnym leczeniu raka prostaty – czyli od malucha do mercedesa

Wszystkie zabiegi operacyjnego leczenia raka polegają na usunięciu raka prostaty a następnie przyszycia jej do cewki moczowej. Niemniej jednak wykorzystanie metody robotocznej w stosunku do operacji klasycznej czy laparoskopowej można porównać od podróży samochodem pomiędzy Gdańskiem a Warszawą. Co prawda pokonujemy tą są odległość, ale wykonując ją maluchem lub mercedesem komfort, bezpieczeństwo i jakość podróży są nieporównywalne. Można śmiało powiedzieć, że aktualnie robot to merdeces wśród operacji usunięcia raka prostaty.

Jak powinna wyglądać komunikacja pacjent – lekarz w przypadku diagnozy rak prostaty?

Z pewnością zaufanie na linii pacjent – lekarz jest najważniejsze nie tylko podczas informowania o diagnozie ale przede wszystkim w trakcie dokonywania przez pacjenta wyboru dotyczącego opcji terapeutycznej. Czasami zgłaszają się do mnie pacjenci, którzy podjęli decyzję o zmianie lekarza prowadzącego właśnie na skutek utraty zaufania do lekarza czy niewystarczającego doinformowania. Pacjent z diagnozą rak prostaty oczekuje przede wszystkim merytorycznego wytłumaczenia na czym polega ta choroba, co można z nią zrobić, jakie będą konsekwencje leczenia ale również wsparcia w tej całej, jakże trudnej sytuacji. W praktyce to pacjent dotknięty rakiem prostaty podejmuje świadomą decyzję dotyczącą wyboru formy leczenia a urolog to specjalista, który powinien mu przedstawić wszystkie możliwe opcje terapeutyczne oraz odpowiedzieć na pojawiające się pytania. Leczenie raka prostaty to czasami również udzielanie odpowiedzi na pytania dotyczące życia po zabiegu, omawianie i tłumaczenie konsekwencji zastosowanego leczenia w tym również w sferze seksualności. Trzeba pamiętać, że diagnoza rak prostaty to niezwykle trudny moment w życiu mężczyzny, w którym zmagają się oni nie tylko z chorobą nowotworową ale również emocjami takimi jak złość czy poczucie bycia mniej wartościowym. Dlatego tak ważne jest bycie wrażliwym na emocjonalne aspekty towarzyszące mężczyznom w tej  chorobie, które często wynikają z ich niewiedzy i niedoinformowania. Niebagatelną rolę w procesie leczenia raka prostaty odgrywają psychonkologowie z uwagi na fakt, że od momentu postawienia diagnozy do momentu włączenia leczenia mija niekiedy 3 miesiące, w których pacjenci zostają pozostawieni sami sobie z błędnym wyobrażeniem całego procesu leczenia. Z tego też powodu z prośbą o pomoc do tej grupy specjalistów często zwracają się same partnerki, szukając praktycznych wskazówek jak być wsparciem dla mężczyzny w trudnym dla niego czasie.