Nieoperacyjne leczenie wypadania macicy

Ból w podbrzuszu i lędźwiowej okolicy kręgosłupa, uczucie ciała obcego w pochwie, czy nawracające infekcje dróg moczowych to tylko niektóre objawy wypadania macicy. Obniżenie narządów rodnych dotyczy wielu kobiet niezależnie od ich wieku. Główną przyczyną tego schorzenia jest nadmierne rozciągnięcie mięśni dna miednicy, pochwy oraz okolic odbytu. Ryzyko wystąpienia wypadania macicy jest szczególnie wysokie u kobiet po wielokrotnych porodach lub tych, które rodziły dzieci o wadze przekraczającej 4 kilogramy a także u kobiet przechodzących menopauzę, u których obserwuje się zmniejszenie elastyczności i sprężystości tkanek ze względu na niedobór estrogenów. W niniejszym artykule przedstawimy różne nieoperacyjne metody leczenia wypadania maciy, które mogą pomóc złagodzić objawy i poprawić jakość życia kobiet nim dotkniętych. Metody te koncentrują się głównie na zarządzaniu objawami, wzmocnieniu mięśni dna miednicy i zapobieganiu dalszemu obniżaniu się macicy.

Ćwiczenia mięśni Kegla

Jedną z najskuteczniejszych nieoperacyjnych metod leczenia wypadania macicy są ćwiczenia Kegla nazwane tak od nazwiska dr. Arnolda Kegla, który je opracował. Ćwiczenia te skupiają się na wzmacnianiu mięśni dna miednicy, co ma kluczowe znaczenie w utrzymaniu odpowiedniej pozycji narządów wewnętrznych miednicy, w tym macicy. Ćwiczenia Kegla to seria skoncentrowanych skurczów i rozluźnień mięśni dna miednicy. Ich głównym celem jest wzmocnienie mięśni odpowiedzialnych za podtrzymywanie macicy, pęcherza i jelit. Regularne praktykowanie tych ćwiczeń może pomóc w poprawie kontroli nad mięśniami używanymi podczas oddawania moczu i może zmniejszyć ryzyko oraz objawy wypadania macicy. Ćwiczenia Kegla polegają na napinaniu i relaksowaniu mięśni dna miednicy.  Poniżej przedstawiamy jak prawidłowo wykonać ćwiczenie:

• identyfikacja mięśni: najpierw musisz zidentyfikować mięśnie dna miednicy. Możesz to zrobić, próbując zatrzymać strumień moczu podczas oddawania moczu. Mięśnie, które używasz do zatrzymania moczu, to mięśnie, które będziesz ćwiczyć.
• wykonanie ćwiczenia: po zidentyfikowaniu odpowiednich mięśni napnij je i utrzymaj napięcie przez około 5 sekund a następnie zrelaksuj na kolejne 5 sekund. Upewnij się, że oddychasz swobodnie podczas ćwiczeń i skupiasz się wyłącznie na mięśniach dna miednicy, unikając napięcia w mięśniach brzucha, ud czy pośladków.
• częstotliwość: powtórz ćwiczenie 10 razy na sesję, trzy razy dziennie.

Ćwiczenia Kegla można wykonywać w dowolnym czasie i miejscu ponieważ są niewidoczne dla innych osób. Możesz je praktykować siedząc, stojąc a nawet podczas leżenia. Idealne momenty na ćwiczenia to na przykład podczas oglądania telewizji, siedzenia przy biurku, czy nawet w trakcie jazdy samochodem. Wśród korzyści z ćwiczeń Kegla wymienia się wzmocnienie mięśni dna miednicy, poprawę kontroli nad pęcherzem, co może zmniejszyć ryzyko nietrzymania moczu, poprawę stabilności miednicy i wsparcie dla narządów wewnętrznych jak również poprawę funkcji seksualnych dzięki zwiększonej kontroli nad mięśniami dna miednicy. Regularne wykonywanie tych ćwiczeń może pomóc w utrzymaniu i poprawie funkcji mięśni odpowiedzialnych za podtrzymywanie macicy, co może zapobiec jej dalszemu wypadaniu lub nawet nieco cofnąć już objawy, które wystąpiły.

Pessar ginekologiczny

Pessar jest jednym z niechirurgicznych rozwiązań stosowanych w leczeniu wypadania macicy. Jest  to urządzenie dopochwowe, które pomaga podtrzymywać macicę w odpowiedniej pozycji. Pessar to elastyczny pierścień z silikonu lub plastiku, który lekarz dopasowuje indywidualnie do pacjentki. Użycie pessaru jest popularną opcją dla kobiet, które poszukują alternatywy dla leczenia chirurgicznego bądź dla tych, u których operacja nie wchodzi w grę ze względów medycznych. Pessar działa poprzez fizyczne podtrzymanie macicy, co pomaga zapobiegać jej dalszemu wypadaniu do pochwy. Może przybierać różne formy i rozmiary, a jego dobór zależy od indywidualnych potrzeb pacjentki, stopnia zaawansowania choroby oraz anatomii miednicy. Przed włożeniem pessaru  specjalista musi dokładnie ocenić stan zdrowia kobiety aby wybrać najbardziej odpowiedni model i rozmiar. Pessar jest umieszczany po raz pierwszy przez lekarza ginekologa podczas standardowej wizyty w gabinecie. Proces ten jest całkowicie bezbolesny. Następnie pacjentka ma możliwość samodzielnego zakładania i zdejmowania pessaru w domu chociaż niektóre kobiety, zwłaszcza te w podeszłym wieku preferują, aby czynność tę wykonywał specjalista podczas wizyty. Gdy pessar jest odpowiednio dopasowany objawy takie jak nietrzymanie moczu czy obniżenie narządów miednicy mniejszej zazwyczaj ustępują od razu po jego umieszczeniu. Chociaż pessar jest zazwyczaj dobrze tolerowany, niektóre kobiety mogą doświadczać podrażnień pochwy, nietrzymania moczu lub trudności z utrzymaniem pessaru w odpowiednim miejscu. W takich przypadkach ważna jest szybka konsultacja z lekarzem aby dostosować leczenie. Noszenie pessaru umożliwia kobietom utrzymanie aktywnego trybu życia oraz prowadzenie normalnego życia seksualnego (w zależności od rodzaju użytego pessaru).  Pessar jest szczególnie polecany kobietom, które:

• są w okresie menopauzy i doświadczają łagodnego lub umiarkowanego wypadania macicy,
• oczekują na leczenie chirurgiczne i potrzebują tymczasowego wsparcia,
• mają przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego z powodu wieku, stanu zdrowia lub innych czynników ryzyka,
• chcą zachować płodność i szukają alternatywy dla operacji.

Hormonalna Terapia Zastępcza (HTZ)

Dla niektórych kobiet, zwłaszcza tych w okresie menopauzy hormonalna terapia zastępcza może pomóc w leczeniu wypadania macicy przez poprawę siły i elastyczności tkanek miednicy. Lekarze często przepisują tabletki, specjalistyczne kremy lub żele z estrogenem kobietom w wieku dojrzałym, u których obserwuje się utratę elastyczności mięśni miednicy spowodowaną zmniejszającą się produkcją żeńskich hormonów płciowych. Kremy zawierające estrogen pomagają ujędrniać ściany pochwy, natomiast terapia hormonalna w formie tabletek działa wszechstronnie: nie tylko poprawia elastyczność tkanek w różnych rejonach układu rozrodczego ale również łagodzi typowe objawy menopauzy takie jak uderzenia gorąca, nocne pocenie się czy wahania nastroju. Stosowanie preparatów hormonalnych może również opóźnić oznaki starzenia, co pozwala skórze i sylwetce dłużej zachować młodzieńczy wygląd. Należy jednak pamiętać, że HTZ nie jest odpowiednia dla wszystkich kobiet i decyzja o jej zastosowaniu powinna być podjęta po konsultacji z lekarzem.

Modyfikacja stylu życia

Zmiany w codziennych nawykach mogą również pomóc w leczeniu wypadania macicy. Do takich modyfikacji należą:

• Utrzymanie prawidłowej masy ciała – nadwaga i otyłość zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej, co może przyczyniać się do wypadania macicy. Utrzymanie zdrowej wagi poprzez zbilansowaną dietę i regularną aktywność fizyczną może zmniejszyć ryzyko wypadania macicy oraz łagodzić jego objawy.
• Unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów – podnoszenie ciężkich przedmiotów lub intensywny wysiłek fizyczny mogą zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej i nasilać objawy wypadania macicy. Ważne jest aby unikać takich aktywności lub stosować odpowiednie techniki podnoszenia, które minimalizują nacisk na miednicę.
• Zapobieganie zaparciom – zaparcia mogą zmuszać mięśnie do forsowania się podczas wypróżniania, co również zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej. Dieta bogata w błonnik, odpowiednie nawodnienie i regularne spożywanie posiłków mogą pomóc w utrzymaniu regularności i zmniejszyć ryzyko zaparć.
• Zaprzestanie palenia – kaszel związany z paleniem tytoniu może zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej i przyczyniać się do wypadania macicy. Rzucenie palenia to ważny krok w zmniejszaniu objawów tego schorzenia oraz poprawie ogólnego stanu zdrowia.
• Zarządzanie stresem – chroniczny stres może wpływać na ogólne napięcie mięśni, w tym na mięśnie dna miednicy. Techniki relaksacyjne takie jak joga, medytacja czy głębokie oddychanie mogą pomóc w redukcji stresu i jego negatywnych skutków na zdrowie miednicy.

Modyfikacje stylu życia odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu wypadaniu macicy i minimalizacji jego objawów. Poprzez utrzymanie zdrowej wagi, regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy, unikanie nadmiernego wysiłku, dbanie o zdrowe nawyki żywieniowe, rezygnację z palenia oraz zarządzanie strese, kobiety mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wypadania macicy oraz łagodzić jego objawy, poprawiając tym samym jakość swojego życia.

Fizjoterapia 

Fizjoterapia, w tym terapia manualna i specjalistyczne ćwiczenia pod okiem doświadczonego terapeuty mogą pomóc w poprawie funkcji mięśni dna miednicy. Terapia ta może obejmować ćwiczenia wzmacniające, biofeedback oraz metody relaksacji mięśni, które pomagają w redukcji objawów tego schorzenia. Fizykoterapia skupia się na wzmacnianiu tych kluczowych struktur, co może pomóc w poprawie wsparcia dla macicy i innych narządów miednicy a także w zapobieganiu dalszemu obniżaniu się narządów. Kluczowe elementy fizykoterapii w leczeniu wypadania macicy obejmują:

• ćwiczenia mięśni dna miednicy – ćwiczenia Kegla mają na celu wzmocnienie mięśni podtrzymujących macicę, co może pomóc w zapobieganiu dalszemu wypadaniu i łagodzeniu objawów, takich jak nietrzymanie moczu.
• Biofeedback – jest techniką, która może być wykorzystywana w ramach fizykoterapii do pomocy pacjentkom w nauce efektywnego wykonywania ćwiczeń mięśni dna miednicy. Urządzenia biofeedbackowe dostarczają informacji zwrotnej na temat aktywności mięśni, co pozwala na lepszą kontrolę i skuteczniejsze ćwiczenia.
• Elektrostymulacja – niektórych przypadkach może być zalecana elektrostymulacja mięśni dna miednicy, która wykorzystuje łagodne impulsy elektryczne do stymulowania i wzmacniania mięśni. Jest to szczególnie przydatne dla kobiet, którym trudno jest samodzielnie wykonywać ćwiczenia Kegla.
• indywidualnie dopasowany plan leczenia – ważnym aspektem fizykoterapii jest indywidualne dopasowanie planu leczenia do potrzeb i możliwości danej pacjentki, co może obejmować specyficzne ćwiczenia, techniki relaksacji a także strategie zarządzania bólem.

Wśród korzyści z fizykoterapii najczęściej wymienia się poprawę funkcji mięśni dna miednicy, zmniejszenie objawów wypadania macicy, poprawę kontroli nad pęcherzem i jelitami, lepszą jakość życia seksualnego oraz zwiększenie ogólnej jakości życia i komfortu. Fizykoterapia jest ważnym elementem leczenia wypadania macicy oferującym skuteczne metody na wzmocnienie mięśni dna miednicy i poprawę wsparcia dla narządów miednicy. Dzięki kompleksowemu podejściu, które obejmuje ćwiczenia, edukację i ewentualnie zastosowanie nowoczesnych technologii fizykoterapia może znacząco przyczynić się do poprawy komfortu życia kobiet zmagających się z wypadaniem  macicy.

Nieoperacyjne metody leczenia wypadania macicy mogą być skutecznym sposobem na zarządzanie tym schorzeniem i jego objawami a tym samym na  poprawę jakości życia. Ważne jest aby każda kobieta z wypadaniem macicy skonsultowała się z lekarzem lub specjalistą, żeby znaleźć najbardziej odpowiednią metodę leczenia dostosowaną do jej indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia.