Mięśniaki macicy – lepiej je mieć pod kontrolą
Mięśniaki macicy to niezłośliwe zmiany nowotworowe, które wywodzą się z tkanki mięśniowej (gładkiej), która tworzy mięsień macicy. Przez wiele lat mięśniaki mogą rozwijać się w sposób niezauważalny i bezobjawowy, dlatego tak ważne są regularne wizyty u ginekologa. Mięśniaki pojawiają się najczęściej u kobiet w wieku rozrodczym i zgodnie z szacunkami cierpi na nie nawet 25-40% kobiet. Najczęściej wykrywa się je podczas rutynowych kontroli ginekologicznych, podczas badania USG w postaci guzów o średnicy kilku milimetrów po takie, które swoim rozmiarem potrafią zająć całą macicę. Podjęcie leczenia w przypadku mięśniaków nie zawsze jest konieczne, niemniej jednak w przypadku ich zdiagnozowania bardzo ważne są regularne kontrole, które pozwalają upewnić się, czy zmiana nie nabiera charakteru nowotworowego. Czym są mięśniaki macicy, jakie są przyczyny ich powstawania, jakie dają objawy oraz jakie formy ich leczenia się stosuje?
Czym są mięśniaki macicy?
Mięśniaki macicy to najczęściej występująca forma nienabłonkowych, niezłośliwych nowotworów macicy, które pochodzą z komórek mięśniówki gładkiej macicy i komórek mięśniówki naczyń. Tylko w 10% występują pojedynczo. Najczęściej przybierają postać licznych guzów, różniących się od siebie wielkością i lokalizacją. Ze względu na samo umiejscowienie mięśniaka możemy wyróżnić kilka ich typów: śródścienne (rozwijające się w ścianie macicy, które w większości przypadków nie dają żadnych objawów), podśluzówkowe (mięśniaki, które rosną do środka macicy, w kierunku błony śluzowej i które dają wyraźne objawy) oraz podsurowicówkowe (zlokalizowane na zewnątrz trzonu macicy, które rzadko występują pojedynczo). Bardzo rzadko, ale zdarza się, że mięśniaki rozwijają się na zewnątrz i wewnątrz macicy, przybierając formę uszypułowaną, czyli połączoną z trzonem macicy przy pomocy pasma tkanki łącznej. Warto pamiętać, że mięśniaki to guzy łagodne, które nie dają przerzutów i nie naciekają okolicznych tkanek, a ryzyko ich zezłośliwienia i przekształcenia się w mięsaka gładkokomórkowego wynosi zaledwie 0,4%. Co nie oznacza, że nie są niebezpieczne. Duże, niekontrolowane mięśniaki macicy mogą wywoływać bardzo poważne konsekwencje zdrowotne lub wręcz stanowić zagrożenia dla życia. Dzieje się tak gdy mięśniaki zaczynają uciskać nerki, moczowód lub pęcherz. Skutkiem może być zatrzymanie lub skomplikowanie pracy tych ważnych życiowo narządów. Dlatego tak istotna jest stała opieka lekarza ginekologia.
Jak powstają mięśniaki? Które kobiety są najbardziej narażone?
Mięśniaki to w większości przypadków guzy hormonozależne, które powstają na skutek nadmiernie wysokiego poziomu estrogenów lub nadwrażliwości komórek, wyścielających śluzówkę macicę na estrogeny. To właśnie z tego powodu zachorowalność na mięśniaki zwiększa się wraz z wiekiem, czyli zaczyna się w okresie rozrodczym i przedmenopauzalnym, który charakteryzuje wysoki poziom estrogenów i kończy się w momencie wystąpienia u kobiety menopauzy, w którym obserwuje się niski poziom estrogenów. Wśród czynników ryzyka zachorowania na mięśniaki wymienia się także bezdzietność lub późne macierzyństwo, wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki, przypadki mięśniaków wśród członków najbliższej rodziny, jak również otyłość oraz choroby jej współtowarzyszące takie, jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze.
Mięśniaki – objawy
Objawy mięśniaków zależą przede wszystkim od ich umiejscowienia, najczęściej zalicza się do nich obfite i bolesne miesiączki, odczuwanie bólu i dyskomfortu podczas stosunku płciowego, bóle podbrzusza a także w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, częste oddawanie moczu, zaparcia i wzdęcia. W przypadku mięśniaków o dużych rozmiarach objawy te mogą być bardziej nasilone i wówczas u pacjentek obserwuje się dodatkowo anemię, która jest konsekwencją comiesięcznej dużej utraty krwi, jak również nawracające zakażenia dróg moczowych wywołane uciskiem guza na moczowody i pęcherz moczowy, który powoduje zastój moczu. Często mięśniaki są również przyczyną problemów z zajściem w ciążę lub stanowią niemożność jej donoszenia w postaci poronień.
Mięśniaki macicy – diagnozowanie
Pomimo, że mięśniaki mogą mieć niewielkie rozmiary i nie dawać żadnych objawów klinicznych w większości przypadków udaje się je wykryć podczas badania USG, które wykonuje się przez pochwę. Wprowadzona w ten sposób głowica aparatu USG pozwala ginekologowi na dokładnie obejrzenie wnętrza jamy macicy, jak również na ocenę z jaką liczbą mięśniaków i jakiej wielkości mamy do czynienia. Warto dodać, że metoda obrazowania przy pomocy USG ma ograniczone możliwości w przypadku mięśniaków podśluzówkowych, dlatego w przypadku tych zmian rekomenduje się wykonanie histeroskopii, polegającej na wprowadzeniu teleskopu do jamy macicy. Do bardziej zaawansowanych badań obrazowych stosowanych w diagnostyce mięśniaków zalicza się także tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny.
Mięśniaki leczenie
Mięśniaki, które nie powodują dolegliwości, w większości przypadków nie stanowią niebezpieczeństwa dla zdrowia pacjentek i nie wymagają leczenia. Trzeba jednak pamiętać o regularnym kontrolowaniu tych zmian i wizytach u ginekologa, aby systematycznie sprawdzać, czy guzki przypadkiem nie zmieniły swojej wielkości i nie urosły. Warto pamiętać, że mięśniaki, które rosną systematycznie, ale w wolnym tempie, są zmianami łagodnymi i złośliwieją zaledwie w 0,4% przypadków. Współczesna medycyna oferuje wiele metod leczenia mięśniaków. Stosuje się leczenie farmakologiczne, które głównie ma na celu zmniejszenie dolegliwości współtowarzyszących mięśniakom, jak również zahamowanie ich wzrostu. Skutecznym sposobem na pozbycie się mięśniaków jest ich wyłuszczenie, czyli leczenie operacyjne. Współczesna medycyna oferuje wiele możliwości małoinwazyjnego przeprowadzenia tych zabiegów na drodze zastosowania technik laparoskopowych, w tym przezpochwowo. W przypadku dużych, trudno umiejscowionych mięśniaków można wykorzystać również robota chirurgicznego.
W Szpitalu na Klinach dążymy do tego, aby zabieg wykonywać w sposób jak najbardziej oszczędzający dla Pacjentki tzn. usuwamy mięśniaki i staramy się zachować macicę nawet w przypadku bardzo dużych mięśniaków. Właśnie precyzyjne, małoinwazyjne zabiegi wykonywane laparoskopowo tworzą takie możliwości. Zabiegi są wykonywane przez minimalne 1 cm nacięcia, przez które do wnętrza ciała pacjentki wprowadzamy zminiaturyzowane narzędzia oraz kamerę. Lekarz operator ma wielokrotnie powiększony obraz pola operacyjnego w technologii HD. Dzięki nowoczesnym zaawansowanym technologiom możemy w istotny sposób zminimalizować dolegliwości bólowe, przyspieszyć okres rekonwalescencji i powrotu pacjentki do pełnej aktywności życiowej. Dodatkowo w naszym szpitalu dysponujemy również technologiami pozwalającymi precyzyjnie zaplanować zabieg takimi jak system trójwymiarowej wizualizacji danych. Rozwiązanie umożliwia tworzenie dokładnego i interaktywnego środowiska rzeczywistości mieszanej (MR) z wykorzystaniem specjalnych gogli. Na podstawie tomografii komputerowej (CT), rezonansu magnetycznego (MRI), czy USG tworzy się wirtualny, trójwymiarowy obraz pacjenta. Dzięki lekarz jeszcze przed operacją w holograficznym obrazie może zobaczyć ważne detale, aby lepiej poruszać się w polu operacyjnym już w trakcie zabiegu.
Wybór techniki operacyjnej uzależniony jest przede wszystkim od wielkości guza, liczby mięśniaków i ich położenia, dodatkowo pod uwagę brane są także wiek pacjentki i możliwość ochrony jej płodności. Wspólną cechą wymienionych wcześniej zabiegów jest punktowe niszczenie guza z możliwie jak najmniejszym uszkodzeniem macicy. Histerektomia, czyli usunięcie macicy, to najbardziej inwazyjna metoda chirurgiczna leczenia mięśniaków, która stosowana jest jako ostateczność. Tak radykalne leczenie rzadko jest koniecznością. Dalego warto zweryfikować i skonsultować potrzebę wykonania tego zabiegu w doświadczonym ośrodku. Warto przypomnieć, że wyboru właściwej ścieżki terapeutycznej dokonuje ginekolog w porozumieniu z pacjentką, która powinna świadomie uczestniczyć w podejmowaniu tej decyzji.
