Mięśniaki macicy – czy mogą być groźne?

Mięśniaki macicy to najczęściej występujące niezłośliwe nowotwory kobiecych narządów rodnych, na które zgodnie z szacunkami cierpi ok. 20- 50% populacji kobiet. Pomimo łagodnego charakteru mięśniaki mogą wywoływać dolegliwości bólowe oraz szereg innych objawów, które obniżają jakość życia pacjentek a ich nasilenie zależy głównie od ich ilości i  wielkości jakie osiągną. Dlatego tak ważne jest odpowiednio szybkie ich zdiagnozowanie ponieważ daje ono szansę na zastosowanie optymalnego leczenia oraz powstrzymanie objawów choroby. Czym są mięśniaki macicy, skąd się biorą i czy rzeczywiście mogą stanowić zagrożenie dla kobiecego zdrowia? W niniejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

Czym są mięśniaki macicy?

Mięśniaki macicy, inaczej fibroidy, to łagodne guzy pochodzenia mięśniowego, które rozwijają się w macicy. Są to najczęściej spotykane guzy narządu rodnego u kobiet. Są zbudowane z gładkich komórek mięśniowych i tkanki łącznej. Mogą występować jako pojedyncze twory lub w grupach i osiągać różne rozmiary – od bardzo małych, niewidocznych gołym okiem, do dużych guzów o średnicy kilkunastu centymetrów, które jednocześnie zmieniają patologicznie kształt samej macicy. Najczęściej mięśniaki macicy występują mnogo i co jest dla nich charakterystyczne to fakt, że w ciągu życia kobiety w różnym tempie mogą zwiększać lub zmniejszać samoistnie swoje rozmiary.

W zależności od lokalizacji w macicy, mięśniaki można podzielić na trzy główne typy:

• mięśniaki śródściennne, które rozwijają się w centralnej (środkowej) części ściany macicy,
• mięśniaki podsurowicówkowe, które rozwijają się na zewnątrz macicy, pod błoną surowicową,
• mięśniaki podśluzówkowe, które lokalizują się pod błoną śluzową macicy.

Jak powstają mięśniaki macicy?

Dokładna przyczyna powstawania mięśniaków macicy nie jest jeszcze w pełni poznana. Uważa się, że ich rozwój jest związany z hormonami żeńskimi – estrogenami. Wzrost tych hormonów, który występuje w okresie rozrodczym kobiety, może stymulować wzrost mięśniaków. Dlatego też często zauważa się ich regresję po menopauzie. Niektóre kobiety mogą doświadczyć pojawienia się mięśniaków po łyżeczkowaniu macicy, co sugeruje, że może to być odpowiedź organizmu na uraz. Istnieją również dowody na to, że predyspozycje genetyczne odgrywają rolę w pojawianiu się mięśniaków. Jeśli ktoś w rodzinie, na przykład matka lub babcia, miała mięśniaki to  istnieje zwiększone ryzyko ich pojawienia się u następnych pokoleń. Do powstania mięśniaków macicy przyczyniają się również nadwaga,  późny wiek menopauzy jak również wczesny wiek pojawienia się pierwszej miesiączki (przed dziesiątym rokiem życia).

Jakie objawy dają mięśniaki?

Wiele kobiet z mięśniakami (zgodnie z szacunkami ok. 20%) nie odczuwa żadnych objawów dlatego wykrywa się je przypadkowo podczas rutynowej wizyty u ginekologa. Jednak w zależności od lokalizacji i wielkości mięśniaków mogą one powodować:

• obfite i bolesne miesiączki,
• ból w miednicy lub podbrzuszu,
• powiększenie obwodu brzucha,
• częste oddawanie moczu, spowodowane parciem na pęcherz,
• bóle podczas stosunku (dyspareunia)
• zaparcia,
• ból w obrębie lędźwiowego odcinka kręgosłupa
• problemy z zajściem w ciążę.

Jak diagnozuje się mięśniaki macicy?

Najczęstszą metodą diagnostyczną w przypadku mięśniaków jest badanie ultrasonograficzne (USG) przezpochwowe. Dzięki niemu można ocenić rozmiar, liczbę oraz lokalizację mięśniaków macicy. W sytuacji niejasności diagnostycznych konieczne jest przeprowadzenie zaawansowanych badań takich jak histeroskopia. To zabieg w trakcie, którego za pomocą specjalistycznego urządzenia z kamerą dokładnie ogląda się wnętrze macicy. Często zaleca się również bardziej zaawansowane badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny miednicy czy tomografię komputerową. Przy pojawieniu się podejrzanej zmiany w macicy sugerującej mięśniaka, ważne jest aby wykluczyć inne potencjalne schorzenia takie jak polipy  endometrium, czy mięsaki macicy.

Czy mięśniaki są groźne?

Chociaż diagnoza mięśniaków macicy może wzbudzać obawy u kobiet to w większości przypadków guzy te są niezłośliwe i nie prowadzą do rozwoju nowotworów złośliwych, takich jak rak trzonu macicy czy rak jajnika. Rzadko kiedy (w ok. 1% przypadków) mięśniaki przekształcają się w guzy złośliwe, ale istnieją pewne sytuacje, które powinny wzbudzić kobiecą czujność. Szybki wzrost mięśniaków, silne bóle czy pojawienie się wielu zmian mogą świadczyć o potrzebie dokładniejszej diagnostyki.

Pomimo, że  mięśniaki są guzami łagodnymi to mogą wpływać na jakość życia kobiety, powodując dyskomfort, trudności w zajściu w ciążę, czy problemy w intymnych relacjach z partnerem. Oto kilka potencjalnych problemów związanych z mięśniakami:

• Objawy związane z rozmiarem i lokalizacją mięśniaka: mięśniaki mogą powodować bóle i uczucie ciężkości w dolnej części brzucha, zwłaszcza gdy osiągną duże rozmiary.
• Nieprawidłowe krwawienia: mięśniaki macicy mogą powodować obfite, przedłużające się miesiączki lub krwawienia międzymiesiączkowe.
• Anemia: obfite krwawienie z dróg rodnych towarzyszące mięśniakom mogą być przyczyną pojawienia się niedokrwistości.
• Problemy z płodnością: pewnych przypadkach mięśniaki mogą wpływać na zdolność kobiety do zajścia w ciążę.
• Ciąża i poród: mięśniaki maciy mogą wpływać na przebieg ciąży, powodując np. przedwczesne oddzielenie łożyska, poronienia, czy konieczność porodu przez cesarskie cięcie.
• Ucisk na sąsiednie narządy: duże mięśniaki mogą powodować ucisk na pęcherz moczowy czy jelita, prowadząc do problemów z oddawaniem moczu czy wypróżnianiem się.

Mimo że mięśniaki są guzami łagodnymi, w niektórych przypadkach mogą stanowić zagrożenie dla kobiecego zdrowia. Dlatego ważne jest regularne monitorowanie ich rozwoju i konsultacja z lekarzem ginekologiem w przypadku wystąpienia dolegliwości. W niektórych sytuacjach lekarz może zalecić leczenie, które może polegać na farmakoterapii, procedurach zabiegowych lub operacji chirurgicznej.