Mięśniaki macicy – ciche zagrożenie dla kobiecego zdrowia. Poznaj ich 10 najczęstszych objawów.

Mięśniaki macicy to jedna z najczęściej diagnozowanych ginekologicznych dolegliwości z którą zmaga się wiele kobiet na całym świecie. Te łagodne guzy rozwijają się w ścianie macicy i mogą mieć różnorodne rozmiary – od mikroskopijnych, niemal niewidocznych form po duże masy mogące znacząco zwiększyć rozmiar macicy i ją zniekształcać. Mimo że w większości przypadków są one bezobjawowe i nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia to w niektórych przypadkach mogą one prowadzić do poważnych komplikacji i znacznie obniżać jakość życia kobiety a niekiedy nawet wpływać na zdolność do zajścia w ciążę.  Objawy mięśniaków mogą być różnorodne i zależą od ich wielkości, liczby oraz lokalizacji. Warto pamiętać, że niepodejmowanie leczenia mięśniaków macicy może mieć konsekwencje wykraczające poza sam wzrost guza, wpływając zarówno na metodę terapeutyczną jak i prowokując szereg powikłań zdrowotnych. Takie zaniedbania mogą odbić się nie tylko na stanie zdrowia fizycznego kobiety ale również na jej życiu seksualnym, generując problemy, które wpływają na oba te aspekty życia. To właśnie dlatego właściwe rozpoznawanie i zrozumienie objawów mięśniaków macicy jest kluczowe  aby na czas zareagować i podjąć odpowiednie kroki medyczne. W tym artykule skupimy się na najczęstszych sygnałach, które mogą sugerować obecność mięśniaków aby pomóc kobietom lepiej zrozumieć ich ciała i zachęcić do konsultacji z lekarzem w przypadku jakichkolwiek wątpliwości. Wiedza ta stanowi pierwszy krok do lepszego zdrowia i samopoczucia, umożliwiając podejmowanie świadomych decyzji dotyczących leczenia i zarządzania potencjalnymi dolegliwościami.

Czym są mięśniaki?

Mięśniaki macicy są łagodnymi guzami pochodzącymi z mięśni gładkich macicy. Mogą one występować pojedynczo lub w liczbie mnogiej i różnić się wielkością – od mikroskopijnych, niewidocznych gołym okiem, po duże masy mogące znacząco powiększać rozmiar macicy. Przyczyny ich powstawania nie są w pełni zrozumiałe ale naukowcy wskazują na rolę hormonów płciowych takich jak estrogen i progesteron. Mięśniaki często rosną w okresach wzmożonej aktywności hormonalnej na przykład w czasie ciąży a zmniejszają się po menopauzie, kiedy poziom hormonów spada. Ponadto wśród czynników zwiększających ryzyko powstania mięśniaków wymienia się genetykę (istnieją dowody na to, że historia rodzinna mięśniaków macicy może zwiększać ryzyko ich wystąpienia a specyficzne mutacje genetyczne również mogą przyczyniać się do rozwoju mięśniaków) oraz czynniki zewnętrzne  takie jak dieta i stres (otyłość i wysoki wskaźnik masy ciała BMI mogą zwiększać ryzyko wystąpienia mięśniaków tak samo jak  dieta bogata w czerwone mięso i uboga w zielone warzywa).

10 najczęstszych objawów mięśniaków macicy

W tej części artykułu skupimy się na omówieniu najczęstszych objawów mięśniaków macicy aby każda kobieta mogła lepiej zrozumieć jakie symptomy mogą wskazywać na ich obecność w organizmie. Przedstawimy zarówno te najbardziej znane i rozpowszechnione jak i mniej oczywiste sygnały, na które powinno się zwracać uwagę.  Warto pamiętać, że objawy mięśniaków macicy takie jak problemy z wypróżnianiem, niekontrolowane oddawanie moczu lub kłopoty z funkcjonowaniem nerek mogą przypominać objawy innych chorób. Często te dolegliwości nie są od razu kojarzone przez kobiety z problemami ginekologicznymi. Z pewnością nie należy ignorować objawów takich jak krwawienia, ból czy uczucie ucisku w dolnej części brzucha. Proces diagnozowania mięśniaków zwykle nie wymaga ingerencji chirurgicznej a pozwala lekarzowi na określenie ich  ilości i położenia i zaplanowanie najefektywniejszego leczenia. Dlatego ważne jest aby kobiety były świadome możliwych objawów mięśniaków i podejmowały dialog z lekarzem ponieważ wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić komfort ich życia. U kobiet, u których mięśniaki przebiegają w sposób objawowy najczęstsze oznaki obejmują:

1. obfite, bolesne i dłuższe miesiączki – mięśniaki macicy są jednym z głównych czynników przyczyniających się do występowania obfitych i bolesnych miesiączek (menorragii i dysmenorei) u wielu kobiet. Bardziej obfite miesiączki wynikają z faktu, że mięśniaki zwiększają powierzchnię ściany macicy przez co podczas menstruacji organizm musi pozbyć się większej ilości tkanki endometrialnej. Dodatkowo mięśniaki stymulują macicę do intensywniejszych skurczów podczas okresu, co utrudnia właściwe zamknięcie naczyń krwionośnych prowadząc do zwiększonego krwawienia  a także  przyczyniając się do większych dolegliwości bólowych i dyskomfortu. Ból podczas okresu może być również wynikiem nacisku wywieranego przez mięśniaki na otaczające tkanki i nerwy. Mięśniaki mogą również prowadzić do przedłużenia trwania miesiączki. Zwiększona powierzchnia ściany macicy i utrudnione skurcze mogą spowalniać proces czyszczenia macicy, co wydłuża okres krwawienia.
2. krwawienia międzymiesiączkowe – pojawienie się krwawienia poza cyklem menstruacyjnym jest często objawem  mięśniaków ponieważ ich obecność może zakłócać normalną strukturę, anatomię i funkcjonowanie macicy. Mięśniaki mogą deformować macicę, co wpływa na regularny cykl złuszczania endometrium i może prowadzić do nieregularnego krwawienia. Ponadto mięśniaki często są mocno ukrwione jak również powodują zwiększenie liczby naczyń krwionośnych w macicy, co może przyczyniać się do wystąpienie krwawienia poza normalnym cyklem miesiączkowym. Gdy mięśniaki rosną, mogą także wywierać nacisk na sąsiednie tkanki zakłócając normalne funkcjonowanie endometrium i prowadząc do krwawień.
3. uczucie ciężkości w miednicy – uczucie ciężkości lub pełności w miednicy jest jednym z charakterystycznych objawów związanych z mięśniakami macicy. Ten dyskomfort wynika z fizycznego nacisku rosnących mięśniaków na inne struktury i narządy w  miednicy a jego intensywność zwykle wzrasta wraz z rozmiarem i liczbą guzów. Objaw ten najczęściej występuje u pacjentek z dużymi mięśniakami.
4. ból w dolnej części brzucha lub w plecach – ból w dolnej części brzucha lub pleców jest częstym objawem mięśniaków macicy, który może wpływać na codzienne życie i ogólne samopoczucie kobiet. W miarę powiększania swoich rozmiarów, mięśniaki mogą wywierać nacisk na otaczające mięśnie i nerwy jak również na inne organy wewnętrzne, co prowadzi do chronicznego bólu lub uczucia ciężkości w dolnej części brzucha lub pleców. Mięśniaki mogą również zakłócać normalne skurcze macicy, powodując pojawienie się dolegliwości bólowych i dyskomfortu, co  może to być szczególnie odczuwalne podczas menstruacji, co dodatkowo nasila ból.
5. częste oddawanie moczu, nietrzymanie moczu, problemy z nerkami – duże mięśniaki mogą wywierać nacisk na pęcherz, powodując potrzebę częstszego oddawania moczu a niektórych sytuacjach mogą prowadzić również do napadowego nietrzymania moczu. Chociaż rzadko to  duże mięśniaki mogą także wpływać na funkcjonowanie nerek  np. przez ucisk na moczowody, co może prowadzić do problemów z odpływem moczu i w konsekwencji do rozwoju wstecznego zakażenia nerek lub hydronefrozy (rozciągnięcia nerek spowodowanego nagromadzeniem moczu).
6. trudności z zajściem w ciążę i utrzymaniem ciąży – mięśniaki macicy mogą stanowić istotną przeszkodę dla kobiet starających się o dziecko, wpływając na płodność i zdolność do utrzymania ciąży. Mimo że wiele kobiet z mięśniakami zachodzi w ciążę i rodzi zdrowe dzieci to  obecność tych guzów może zwiększać ryzyko różnych komplikacji reprodukcyjnych. Poniżej przedstawiamy przykłady jak mięśniaki wpływają na płodność i utrzymanie ciąży.
   
   Mięśniaki a płodność:
   • zakłócenie implantacji zarodka: mięśniaki, szczególnie te rosnące wewnątrz jamy macicy (submukozalne) mogą zakłócać normalny proces implantacji zarodka. Guzy te mogą fizycznie blokować zagnieżdżenie się zarodka lub zmieniać kształt jamy macicy, utrudniając tym samym implantację.
   • zmiany w wyściółce macicy: mięśniaki mogą wpływać na endometrium (wyściółkę macicy) zmniejszając jej zdolność do właściwego odżywienia i wsparcia rozwijającej się ciąży.
   • zaburzenia owulacji: chociaż mięśniaki rzadziej mają bezpośredni wpływ na owulację to mogą przyczyniać się do zmian hormonalnych, które zakłócają regularne uwalnianie jajeczek.
   • zablokowanie jajowodów: w niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy mięśniaki rosną w pobliżu wejść do jajowodów mogą one blokować drogę, którą plemnik musi przebyć do jajeczka lub zablokować drogę zygoty do jamy macicy.

   Mięśniaki a utrzymanie ciąży

   Poza trudnościami z zajściem w ciążę, mięśniaki mogą zwiększać ryzyko komplikacji ciążowych, takich jak:

   • poronienie: wyższe ryzyko poronienia jest związane przede wszystkim z lokalizacją i rozmiarem mięśniaków.
   • poród przedwczesny: mięśniaki mogą wywoływać skurcze macicy, co zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu.
   • problemy z umiejscowieniem łożyska: mięśniaki mogą wpływać na umiejscowienie łożyska, co może prowadzić do komplikacji takich jak łożysko przodujące.
   • problemy podczas porodu: mięśniaki mogą utrudniać normalny przebieg porodu, zwiększając ryzyko konieczności cesarskiego cięcia lub innych interwencji.
7. bolesne stosunki seksualne – bolesne stosunki seksualne znane jako dyspareunia mogą być jednym z objawów związanych z mięśniakami macicy. Ta dolegliwość może znacząco wpłynąć na jakość życia seksualnego kobiety i jej ogólne samopoczucie emocjonalne. Mięśniaki, szczególnie te rosnące w kierunku zewnętrznym ściany macicy lub te, które są większe  mogą wywierać nacisk na okoliczne nerwy i tkanki. To może prowadzić do bólu lub dyskomfortu podczas penetracji lub w określonych pozycjach seksualnych. Ponadto mięśniaki mogą zmieniać kształt i rozmiar macicy, co wpływa na jej elastyczność i zdolność do dostosowania się podczas stosunku seksualnego prowadząc do bólu.
8. zwiększenie obwodu brzucha – zwiększenie obwodu brzucha może być jednym z mniej znanych ale jednak dość charakterystycznych objawów związanych z obecnością mięśniaków macicy. Warto pamiętać, że mięśniaki  mogą osiągać różne rozmiary – od bardzo małych, niewidocznych gołym okiem do znacznie większych, które fizycznie powiększają macicę i mogą wpływać na wymiar brzucha. Duże mięśniaki mogą znacznie zwiększyć rozmiar macicy, co może być widoczne jako powiększenie obwodu brzucha lub jako widoczne zniekształcenie widoczne gołym okiem na powierzchni brzucha. To powiększenie jest szczególnie zauważalne, gdy mięśniaki są liczne lub gdy jeden lub więcej osiągają duży rozmiar. W niektórych przypadkach obecność mięśniaków może sprzyjać gromadzeniu się płynów w jamie brzusznej, co również może przyczynić się do zwiększenia obwodu brzucha.
9. niedokrwistość – niedokrwistość z niedoboru żelaza jest częstym powikłaniem związanym z obecnością mięśniaków macicy, zwłaszcza gdy towarzyszą im obfite miesiączki. Najczęstszym sposobem w jaki mięśniaki prowadzą do niedokrwistości jest powodowanie nadmiernie obfitych miesiączek. Duża utrata krwi może przekroczyć zdolność organizmu do szybkiego uzupełnienia zapasów żelaza, co jest niezbędne do produkcji czerwonych krwinek. Mięśniaki mogą także wydłużać czas trwania miesiączki  zwiększając całkowitą ilość utraconej krwi w ciągu cyklu. W niektórych przypadkach mięśniaki mogą powodować również krwawienia poza normalnym cyklem miesiączkowym, co dodatkowo przyczynia się do ryzyka anemii. Trzeba pamiętać, że niedokrwistość może prowadzić do szeregu objawów, takich jak: chroniczne zmęczenie i brak energii, bladość skóry, zawroty głowy lub omdlenia, kołatanie serca, zimne ręce i stopy, krótki oddech, szczególnie podczas wysiłku. Diagnoza niedokrwistości zwykle opiera się na badaniu krwi, które ocenia poziom hemoglobiny i żelaza. W przypadku kobiet z mięśniakami macicy i objawami anemii, ważne jest kompleksowe podejście leczenia, które może obejmować: suplementację żelaza (doustne suplementy żelaza są często pierwszym krokiem w leczeniu anemii z niedoboru żelaza), leczenie mięśniaków (skuteczne leczenie mięśniaków może pomóc w zmniejszeniu obfitości i częstotliwości krwawień miesiączkowych, co z kolei może pomóc w zapobieganiu anemii), zmiany w diecie (dieta bogata w żelazo, witaminę C i inne składniki odżywcze może pomóc w odbudowie zapasów żelaza i ogólnej poprawie stanu zdrowia).
10. zaparcia – zaparcia mogą być jednym z mniej oczywistych lecz uciążliwych objawów związanych z obecnością mięśniaków macicy. Chociaż mięśniaki są łagodnymi guzami pochodzącymi z mięśniówki macicy i zazwyczaj nie wpływają bezpośrednio na układ pokarmowy ich rozmiar i lokalizacja mogą mieć pośredni wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego w tym na częstość i łatwość wypróżnień. Duże mięśniaki, szczególnie te rosnące w kierunku tyłu macicy  mogą wywierać fizyczny nacisk na jelita, zwłaszcza na odbytnicę. To może utrudniać normalny przepływ treści jelitowej, prowadząc do zaparć. Ponadto ból i dyskomfort związane z mięśniakami mogą ograniczać aktywność fizyczną niektórych kobiet. Mniejsza aktywność fizyczna jest dobrze znanym czynnikiem sprzyjającym zaparciom. Mięśniaki macicy mogą także wpływać na równowagę hormonalną w organizmie, co pośrednio może wpływać na motorykę jelit. Hormony, szczególnie progesteron mają wpływ na prędkość przemieszczania się treści przez jelita.

Mięśniaki macicy to łagodne guzy, które choć często przebiegają bezobjawowo to mogą powodować szereg dyskomfortów i komplikacji zdrowotnych, wpływając na jakość życia wielu kobiet. W tym artykule przedstawiliśmy dziesięć najczęstszych objawów związanych z obecnością mięśniaków macicy, które mogą służyć jako ważne sygnały do podjęcia odpowiednich kroków diagnostycznych i terapeutycznych. Od obfitych i bolesnych miesiączek, przez problemy z zajściem w ciążę, po bolesne stosunki seksualne i zwiększenie obwodu brzucha – mięśniaki macicy mogą manifestować się na różne sposoby. Niedokrwistość wynikająca z obfitych krwawień miesiączkowych, uczucie ciężkości w miednicy a także zaparcia to inne sygnały, które mogą wskazywać na obecność tych guzów. Każdy z tych objawów może mieć znaczący wpływ na codzienne funkcjonowanie i ogólne samopoczucie. Ważne jest  aby kobiety doświadczające któregokolwiek z wymienionych objawów skonsultowały się z lekarzem. Wczesna diagnoza i odpowiednio dopasowane leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia, zmniejszając objawy lub całkowicie eliminując mięśniaki.  Podsumowując, mięśniaki macicy stanowią problem, z którym zmaga się wiele kobiet. Świadomość objawów i gotowość do konsultacji z lekarzem są kluczowe dla efektywnego zarządzania tym stanem. Wiedza o mięśniakach i ich potencjalnych objawach jest pierwszym krokiem do lepszego zdrowia i samopoczucia.