Męska sprawa – rak jądra
Rak jądra to jeden z najczęściej występujących nowotworów u młodych mężczyzn. Nowotwory jąder stanowią około 1,5% wszystkich nowotworów złośliwych, a współczynnik standaryzowany wynosi 5 zachorowań na 100 tys. mieszkańców w ciągu roku. Badania wskazują również, że w Polsce wykrywa się rocznie około 800 przypadków raka jądra, który najczęściej dotyka mężczyzn w wieku 20-40 lat, natomiast szczyt zachorowań przypada na 30. rok życia. Nowotwory jąder dotykają też dzieci i młodzieży w wieku do 19 roku życia, stanowiąc około 10% wszystkich nowotworów złośliwych. To, co niepokoi, to fakt, że współczynnik zachorowalności na ten rodzaj nowotworu, wzrósł trzykrotnie w ciągu ostatnich 30 lat.
Mężczyźni w grupie ryzyka
Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka jądra należą w pierwszej kolejności zdiagnozowany wcześniejszy nowotwór w drugim jądrze. Wcześniejsze zachorowanie może mieć wpływ na nawrót choroby. Innym czynnikiem ryzyka jest wnętrostwo, czyli niezstąpienie jąder – niewłaściwe umieszczeniu jednego lub obu jąder w jamie brzusznej lub kanale pachwinowym zamiast w mosznie.
Ponadto, mężczyźni, u których może wystąpić zwiększone ryzyko zachorowania na raka jąder to ci, u których występuje zespół Klinefeltera, znany również jako zespół 47, XXY lub hipogonadyzm hipergonadotropowy. To choroba wrodzona, występująca u mężczyzn, u których w materiale genetycznym stwierdza się obecność dodatkowego chromosomu X we wszystkich lub jedynie w części komórek organizmu. Co ważne, do grupy wyższego ryzyka należą również mężczyźni, których mamy, nieświadome bycia w ciąży, leczone były hormonalnie.
Dotychczas nie dowiedziono wpływu urazów i czynników środowiskowych na rozwój choroby onkologicznej w jądrach. Rodzinne występowanie raka jądra u osób nieobciążonych genetycznie jest słabo udowodnione. Rak jądra jest nowotworem o dobrym rokowaniu pod warunkiem szybkiej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Czynnikiem sprzyjającym skutecznej terapii jest wykrycie guza jądra, jak i każdego innego guza, we wczesnym stadium choroby.
Profilaktyka ponad wszystko
Istotną rolę w profilaktyce jest okresowe samobadanie mężczyzny. Ale warto również docenić rolę partnerki, która tego typu badanie i ocenę może wykonać. Należy też pamiętać o profilaktycznej ultrasonografii jamy brzusznej. Badanie należy poszerzyć o USG moszny, a u osób z przebytym wnętrostwem o tzw. markery jądrowe. Każda nierówność, twardość, ewentualnie większy ciężar jądra, nawet bez powiększenia wymiarów jądra, powinien każdorazowo być zweryfikowany przez lekarza.
Jak wygląda terapia?
Pierwszym etapem leczenia raka jądra, niezależnie od stopnia zaawansowania, jest chirurgiczne usunięcie jądra, czyli tzw. orchidektomia. Usunięcie następuje przez kanał pachwinowy, a następnie większość pacjentów jest poddawana chemioterapii, ewentualnie radioterapii. Tak przeprowadzone leczenie skojarzone pozwala na bardzo wysoką wyleczalność, jedną z najwyższych w onkologii.
Co ważne, dzisiejsza medycyna pozwala na coraz bardziej zaawansowane technologicznie operacje chirurgiczne. Sprawdzają się one również przy chorobach raka jądra. Popularnością cieszy metoda chirurgii otwartej lub metoda laparoskopowa, w tym wspomagana systemem robotycznym. Tego typu operacje są szczególnie pomocne w wyższych stopniach zaawansowania choroby, gdy konieczne jest usunięcie węzłów chłonnych zaotrzewnowych.
Czy możliwe jest odtworzenie jądra w trakcie tego samego zabiegu?
Protezę jądra można zaimplantować jednoczasowo podczas orchiektomii, zwłaszcza przy małych zmianach, lub w późniejszym terminie. Z przyczyn organizacyjnych oraz ekonomicznych częściej jest wybierana druga opcja, a część operatorów uważa, że wówczas efekt kosmetyczny jest lepszy. Istotna w tym przypadku jest chęć pacjenta jak szybko i czy w ogóle chce uzupełnić efekt estetyczny.
dr n. med. Janusz Jaszczyński, urolog
