Leczenie żywieniowe – niezbędne wsparcie w walce z chorobą
Leczenie żywieniowe jest przeznaczone dla osób, które nie mogę się same odżywiać i przyjmować składników pokarmowych w stopniu wystarczającym. Najczęściej jest to wynik zaburzeń połykania, np. pacjent po udarze mózgu lub urazie głowy nagle przestaje przyjmować pokarm doustnie. U niektórych osób jest to wynik przebytego zabiegu operacyjnego lub stanu zapalnego jelit co skutkuje niewydolnością przewodu pokarmowego. To również integralna i nieodzowna część leczenia onkologicznego. Dzięki leczeniu żywieniowemu do organizmu są dostarczane składniki odżywcze, których chory nie jest w stanie przyjąć, spożywając tradycyjne posiłki. Jest to ukierunkowane, monitorowane działanie lecznicze podejmowane przez zespół specjalistów, mające na celu dostarczenie organizmowi pacjenta wszystkich niezbędnych substancji odżywczych, w sposób, który ma poprawić stan odżywienia i pozwolić leczyć chorobę podstawową.
Leczenie żywieniowe – na czym polega?
Istnieją dwie główne metody leczenia żywieniowego: żywienie dojelitowe z wykorzystaniem przewodu pokarmowego oraz żywienie pozajelitowe, czyli dożylne.
Pierwsze z nich, żywienie dojelitowe, stosowane jest wtedy, gdy mamy możliwość podaży składników pokarmowych do przewodu pokarmowego. Pacjent, który nie może połykać otrzymuje specjalną, kompletną mieszaninę odżywczą przez zgłębnik lub gastrostomię bezpośrednio do żołądka lub jelita cienkiego. Pozwala to ominąć przeszkodę w gardle lub przełyku i dostarczyć niezbędne do utrzymania właściwego stanu odżywienia składniki.
Druga metoda – żywienie pozajelitowe, żywienie dożylne, przeznaczone jest dla pacjentów, którzy mają niewydolny cały przewód pokarmowy; np. zbyt krótki po usunięciu znacznej części jelita cienkiego lub zmieniony zapalnie np. w wyniku choroby Crohna.
Wybór metody zależy od sytuacji klinicznej. Preferowana jest droga przez zgłębnik do przewodu pokarmowego a w drugiej kolejności żywienie pozajelitowe. Jest to integralna część terapii chorób przebiegających z niewłaściwym stanem odżywienia. Obie metody są stosowane nie tylko w leczeniu szpitalnym ale również w domu pacjenta lub innych jednostkach opieki medycznej (np. w zakładach opiekuńczo-leczniczych).
Czy leczenie żywieniowe może zastąpić tradycyjne żywienie?
Żywienie dojelitowe i pozajelitowe z założenia zastępują tradycyjne żywienie, jest to forma celowanego leczenia, dotycząca pacjentów, wymagających specjalnej, zawierającej wszystkie niezbędne składniki diety (w tym witaminy, sole mineralne, pierwiastki śladowe itp.). Często są to specjalne „odżywki” dobierane indywidualnie dla pacjentów, dostarczające optymalną ilość kalorii, białka, węglowodanów, witamin itd. Jeżeli istnieje możliwość przyjmowania jedzenia doustnie, to powinno być ono przygotowywane dla pacjentów chorych, szczególnie pacjentów onkologicznych, po konsultacji i pod opieką dietetyka
Praktyczne aspekty żywienia dojelitowego?
Żywienie dojelitowe dotyczy pacjentów z zaburzeniami połykania w przebiegu chorób neurologicznych, po udarze mózgu, chorych ze stwardnieniem bocznym zanikowym, stwardnieniem rozsianym, pacjentów onkologicznych z nowotworami zlokalizowanymi w okolicach jamy ustnej lub przełyku, dzieci z wadami rozwojowymi, osób starszych, nie przyjmujących należnej dawki substancji odżywczych, które muszą być żywione przez zgłębnik nosowo-żołądkowy lub gastrostomię.
Każdy wymagający takiego leczenia pacjent powinien zostać zgłoszony się do poradni żywieniowej w celu objęcia leczeniem żywieniowym w warunkach domowych. W zależności od stanu i możliwości chorego, lekarz spotyka się z nim w poradni lub w jego domu, a następnie kwalifikuje do dalszego leczenia w warunkach domowych. Po kwalifikacji chory zostaje objęty opieką przez zespół żywieniowy, którego trzon stanowią lekarz i pielęgniarka, ustalający sposób żywienia i monitorujący jego efekty. Jednoczasowo pacjent i jego rodzina otrzymują przepisaną dietę przemysłową i rozpoczynają leczenie. Od tej pory są objęci profesjonalną opieką żywieniową przez zespół specjalistów.
U pacjentów żywionych dojelitowo przewlekle ( dłużej niż 4 tyg.) wskazane jest wytworzenie gastrostomii – implantacji zgłębnika, przez który podaje się składniki odżywcze bezpośrednio do żołądka, z ominięciem gardła i przełyku. Najczęściej wykonuję się ten zabieg metodą endoskopową (bardzo zbliżoną do prostej gastroskopii) gdzie pod kontrolą endoskopu przez powłoki jamy brzusznej wszczepia się zgłębnik do żołądka. Zabieg jest bezpieczny, krótkotrwały (ok. 10min), wykonywany w analgosedacji (płytkim znieczuleniu) i umożliwia wygodne karmienie, z ominięciem jamy ustnej i bez konieczności używania tzw. sondy żołądkowej, co jest olbrzymią ulgą dla pacjenta. Aktualnie przezskórne wytworzenie gastrostomii pod kontrolą endoskopu jest złotym standardem wytwarzania dostępu żywieniowego do przewodu pokarmowego.
Leczenie żywieniowe w Polsce
System leczenia żywieniowego w Polsce jest bardzo dobrze rozwinięty. Całe żywienie dojelitowe jest bezpłatne i refundowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Pozwala to na objęcie pacjenta pełną opieką w najbardziej komfortowych dla niego warunkach, czyli w domu. Od momentu, gdy chory zgłosi się do poradni lub lekarz odwiedzi go w domu i zakwalifikuje do leczenia żywieniowego pacjent pozostaje pod opieką zespołu żywieniowego; otrzymuje dietę przemysłową, jest regularnie odwiedzany przez lekarza i pielęgniarkę a raz na trzy miesiące są wykonywane kontrolne badania laboratoryjne. Pozwala to na monitorowanie postępów leczenia i ewentualną korektę postępowania.
Nasza Poradnia Żywieniowa przy ul. Kostrzewskiego 47 w Krakowie posiada infrastrukturę i personel umożliwiające leczenie każdej ilości chorych.
