Leczenie raka jelita grubego przy wsparciu robota
Rak jelita grubego to jeden z najpoważniejszych problemów onkologicznych w Polsce. Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe jelita grubego w 2020r. to ok. 20,5 tys. – wynika z najnowszego raportu opublikowanego przez Krajowy Rejestr Nowotworów. Dynamika wzrostu zachorowań w ostatnich latach jest bardzo wysoka ok. 4-5%w skali roku. Co więcej, współczynnik umieralności na ten nowotwór jest u nas o wiele wyższy niż w północnych i zachodnich krajach Unii Europejskiej. Liczba zgonów z powodu tego nowotworu to ok. 12,5 tys. osób rocznie. Wykrycie i usunięcie zmian nowotworowych w początkowym stadium daje szanse na powrót do pełni zdrowia a wykorzystanie robota zwiększa precyzję zabiegu i tworzy nowe możliwości dla pacjentów. O profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka jelita grubego – mówi dr n. med. Jerzy Draus.
Rak jelita grubego, czyli gdzie dokładnie?
Nowotwór jelita grubego może rozwinąć się w każdym jego fragmencie jednak najczęściej lokalizuje się w obrębie okrężnicy, zgięcia esiczo-odbytniczego i odbytnicy. Rak jelita grubego to bardzo podstępny nowotwór ponieważ może rozwijać się przez wiele nie dając żadnych, wyraźnych objawów. W większości przypadków nowotwór jelita grubego rozwija się na bazie łagodnych polipów, które powstają ze zmutowanych komórek nabłonka jelita grubego. W miarę upływu czasu niektóre z nich rozrastają się nadmiernie, zachodzą w nich mutacje, co w konsekwencji prowadzi do transformacji złośliwej i powstania procesu kancerogenezy. Szansą na skuteczne wyleczenie raka jelita grubego jest jego wykrycie we wczesnym stadium zaawansowania choroby. W 5-10% przypadków nowotwór jelita grubego ma podłoże dziedziczne. Pozostałe czynniki ryzyka mają charakter cywilizacyjny, co oznacza, że dużą ich część możemy kontrolować. Jednak rak jelita grubego rozpoznawany w Polsce jest rozpoznawany u 25% pacjentów w wysokim stadium zaawansowania, co wpływa na gorsze rokowania dla pacjentów. Stąd tak ważne jest zwiększanie zaangażowania w badania profilaktyczne i edukacja dotycząca zdrowego stylu życia.
Profilaktyka raka jelita grubego
W Polsce realizowany jest program profilaktycznych badań kolonoskopowych dla osób, który ukończyły 50 rok życia. Do programu mogą zakwalifikować się także osoby w wieku 40-49 lat, z obciążonym wywiadem rodzinnym, czyli te u których rodzice lub rodzeństwo chorowali na raka jelita grubego. Aktualnie wykonywanie kolonoskopii rekomenduje się co 10 lat wszystkim osobom, które ukończyły 40 roku życia. Kolonoskopia to badanie endoskopowe, które pozwala na dokładną ocenę całości długości jelita grubego jak również końcowego odcinka jelita cienkiego. Badanie to pozwala wykryć przedinwazyjne stadia raka jelita grubego, czyli zmiany o charakterze dysplazji, których usunięcie daje całkowitą szansę na wyleczenie. Aby obniżyć ryzyko zachorowania, oprócz badań profilaktycznych warto również zadbać o dobrze zbilansowaną dietę bogatą w warzywa, owoce i błonnik, a także o regularną aktywność fizyczną.
Zdrowy styl życia
Na część czynników zwiększających rozwoju raka jelita grubego jak na przykład wiek po 50 rż., czy uwarunkowania genetyczne nie mamy wpływu ale wiele czynników takich jak dobrze zbilansowana dieta, prawidłowa masa ciała czy regularna aktywność fizyczna zależą od nas samych. Zachorowaniom na raka jelita grubego z pewnością sprzyja nieprawidłowa dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe, cukry proste, czerwone mięso jak również brak aktywności fizycznej. To właśnie one są przyczyną powstawania zaparć, które skutkują tym, że rakotwórcze produkty przemiany materii dłużej działają na ściany jelita grubego niż przy regularnym rytmie wypróżnień. Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego zwiększają również palenie papierosów i nadużywanie alkoholu.
Do działań zmniejszających ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego należy również regularna aktywność fizyczna ponieważ reguluje ona pracę układu pokarmowego, reguluje wypróżnianie się, a co za tym idzie przyspiesza pozbywanie się z jelit substancji zawartych w niestrawionym pokarmie, które mogą inicjować zmiany nowotworowe. Wysiłek fizyczny ogranicza także ilość insuliny oraz niektórych hormonów i substancji, które w wysokich stężeniach działają stymulująco na powstawanie i wzrost, guzów. Ruch zapobiega również powstawaniu stanów zapalnych w jelicie grubym, które również w pewnym stopniu mogą przyczyniać się do rozwoju nowotworów jelita grubego.
Niebagatelną rolę w profilaktyce raka jelita grubego odgrywa również odpowiednia podaż czerwonego mięsa, która zgodnie z zaleceniami Światowego Funduszu Badań nad Rakiem – WCRF nie powinna przekraczać więcej niż 500 g tygodniowo. Utrzymanie spożycia odpowiednich tygodniowych dawek czerwonego mięsa obniża ryzyko zachorowania nawet o 1/3 poprzez ograniczenie ilości hemu, który może drażnić i uszkadzać śluzówkę jelita grubego, a także stymulować bakterie żyjące w tej części układu pokarmowego do produkcji substancji rakotwórczych.
Diagnostyka raka jelita grubego
Dla przeciętnej osoby, bez dodatkowych czynników ryzyka, takich jak obciążony wywiad rodzinny czy czynniki genetyczne ryzyko zachorowania na raka jelita grubego w ciągu całego życia wynosi około 5%. Niezależnie od tego każda osoba po ukończeniu 40 roku życia powinna zadbać o regularne badania profilaktyczne, a szczególną wagę do tych badań powinny przyłożyć osoby znajdujące się w grupie wysokiego ryzyka. Badaniem pierwszego rzutu w diagnostyce raka jelita grubego jest badanie per rectum, czyli paplacyjne przez odbyt. W wykrywaniu raka jelita grubego pomocny jest również test na krew utajoną w kale, który powinien być wykonywany co 12 miesięcy u osób po ukończeniu 50. roku życia. Wykonanie tego badania nie tylko zmniejsza umieralność na raka jelita grubego o ok. 16% ale jego pozytywny wynik jest zawsze sztywnym wskazaniem do pogłębienia diagnostyki i wykonania kolonoskopii. Drugim rodzajem badań są badania endoskopowe takie jak sigmoidoskopia, którą powinno się wykonywać co 5 lat oraz kolonoskopia, która powinna być wykonywana co 10 lat. Dużą zaletą kolonoskopii oprócz możliwości dokładnego zbadania całości długości jelita grubego jest także możliwość równoczesnego usunięcia niewielkich polipów oraz pobrania wycinków z podejrzanych zmian do badania histopatologicznego.
Objawy, wczesne wykrycie raka jelita grubego
U wielu pacjentów rozwój raka jelita grubego przez wiele lat może przebiegać w sposób bezobjawowy. Do sygnałów, które powinny wzmocnić naszą czujność onkologiczną zalicza się przede wszystkim pojawienie się krwi w/na stolcu, łatwe męczenie się oraz ogólne osłabienie organizmu. Niepokojącymi symptomami są również zmiana rytmu wypróżnień, stolce tzw. „ołówkowate”, bóle podbrzusza, ale również w okolicy pępka lub nadbrzusza, czy objawy postępującej niedrożności jelit w postaci narastających wzdęć nudności, wymiotów, czy zaparć. W przypadku raka odbytnicy do charakterystycznych objawów choroby zalicza się domieszkę jasnoczerwonej krwi pokrywającej stolec, uczucie niepełnego wypróżnienia, bolesne parcie na stolec bez możliwości jego oddania, poranną biegunkę oraz kolkę jelitową. Do symptomów, które manifestują wysokie stadium zaawansowania choroby należą: niezamierzona utrata wagi, brak łaknienia oraz gorączka.
Leczenie raka jelita grubego
Podstawą leczenia raka jelita grubego jest chirurgia. Leczenie chirurgiczne polega na wycięciu guza wraz z marginesem zdrowych tkanek oraz regionalnymi węzłami chłonnymi. U części chorych z miejscowo i regionalnie zaawansowaną chorobą powinno być skojarzone z chemioterapią lub w przypadku raka odbytnicy – z radioterapią albo radiochemioterapią.
W Polsce większość zabiegów operacyjnych wykonywana jest klasycznie poprzez laparotomię. Obecnie coraz częściej stosowane są również metody małoinwazyjne laparoskopowe lub operacje raka jelita grubego z użyciem robota. Techniki małoinwazyjne pozwalają na uzyskanie dobrego wyniku onkologicznego, a jednocześnie maksymalizują szansę na dobra jakość życia po zabiegu.
Zastosowanie robota pozwala przezwyciężyć typowe ograniczenia sensoryczne i motoryczne co przekłada się na precyzję zabiegu i wartości dla pacjenta, w tym mniejszy uraz operacyjny, minimalizację ryzyka powikłań, szybszy okres rekonwalescencji i powrotu do aktywności życiowej. Zabieg z wykorzystaniem robota polega na wprowadzeniu do ciała pacjenta zminiaturyzowanych narzędzi oraz kamery wizyjnej, a następnie usunięciu zajętych chorobą tkanek. Obraz z ciała pacjenta jakim dysponuje chirurg jest dziesięciokrotnie powiększony w jakości 3D full HD, wyeliminowane jest drżenie rąk, neutralizowane gwałtowne ruchy, czy w końcu możliwe jest przeskalowanie swobodnych ruchów chirurga na małe i precyzyjne ruchy narzędzi, które maja niedostępny dla ludzkiej dłoni zakres ruchomości 560 stopni. Narzędzia są wyposażone w możliwość koagulacji, co umożliwia chirurgowi minimalizowanie krwawienia.
