Kwadrantektomia – operacja oszczędzająca w leczeniu raka piersi

Rak piersi to najczęściej diagnozowany nowotwór wśród Polek, który zgodnie z Krajowym Rejestrem Nowotworów w 2020 r. dotknął aż 20 tys. z nich. Jeszcze do niedawna diagnoza raka piersi kojarzyła się pacjentkom z koniecznością odjęcia całej piersi. Współczesna medycyna oraz fakt rozpoznawania raka piersi we wczesnym stadium zaawansowania, pozwala coraz częściej zaproponować kobietom leczenie BCT, czyli oszczędzające gruczoł piersiowy (BCT – Breast Conserving Treatment). Niestety w Polsce takie zabiegi wykonuje się tylko u 30% pacjentek z rakiem piersi a dla porównania na świecie odsetek ten wynosi 50-70%. O tym czym są zabiegi oszczędzające pierś (kwadrantektomia, lumpektomia oraz tumorektomia), jakie są ich rodzaje i kiedy można je przeprowadzić rozmawiamy z prof. dr. hab. n. med. Piotrem Skotnickim – specjalistą chirurgii onkologicznej, specjalizującym się w diagnostyce i operacyjnym leczeniu nowotworów piersi w krakowskim Szpitalu na Klinach.

Czym są operacje oszczędzające piersi?

Operacje oszczędzające piersi, to zabiegi wykonywane u pacjentek ze zdiagnozowanym rakiem piersi. W porównaniu do mastektomii (amputacji piersi) w przypadku zabiegów oszczędzających w trakcie operacji usuwany jest jedynie guz wraz z marginesem otaczającej go tkanki. Do chirurgii oszczędzającej gruczoł piersiowy zalicza się także zabiegi oszczędzające okolicę pachową polegające na usunięciu wyłącznie węzła wartowniczego bez konieczności usuwania całej zawartości dołu pachowego. Wykonanie procedury oszczędzającej jest możliwe u pacjentek we wczesnym zaawansowaniu raka piersi, czyli w sytuacji kiedy średnica guza jednoogniskowego nie przekracza 2-3 cm. Warto jednak pamiętać, że wykonanie zabiegu oszczędzającego nie eliminuje konieczności przeprowadzenia leczenia uzupełniającego w postaci radioterapii, a czasem również chemioterapii.  Największą korzyścią leczenia BCT jest możliwość zachowania piersi i to w wielu przypadkach bez konieczności uzupełniania ubytku po guzie, jak również ograniczenie pacjentkom traumatycznych przeżyć zarówno pod kątem emocjonalnym, psychologicznym, społecznym jak i fizycznym.

Kwadrantektomia – na czym polega zabieg i czym różni się od lumpektomii oraz tumorektomii?

Zabieg operacyjny jest podstawową metodą leczenia raka piersi, a wcześnie postawiona diagnoza, a co za tym idzie mało zaawansowane stadium rozwoju nowotworu dają większą szansę na skuteczne leczenie. W leczeniu oszczędzającym piersi można wymienić następujące zabiegi:

• Kwadrantektomia (inaczej segmentektomia, z ang. tylectomy) to chirurgiczne usunięcie guza wraz z jednym z czterech kwadrantów piersi. Podczas zabiegu kwadrantektomii usunięciu ulega guz wraz z 2 cm marginesem zdrowych tkanek
• Lumpektomia to zabieg chirurgicznego usunięcia guza z 1 cm marginesem zdrowych tkanek
• Tumorektomia to chirurgiczne usunięcie guza z intencją usunięcia wszystkich makroskopowo podejrzanych tkanek, bez usuwania marginesu zdrowych tkanek. Zabieg ten wykonuje się wyłącznie u pacjentek rozpoznaniem łagodnych nowotworów piersi.

Kawdrantektomia jakie są wskazania do zabiegu?

Oszczędzające postępowanie terapeutyczne u pacjentek chorych na raka piersi w postaci kwadrantektomii możliwe jest u chorych:

• u których wykryto wczesną postać raka sutka, a guz w obrazie mammograficznym nie przekracza średnicy 3 cm
• u których wykonanie kwadrantektomii umożliwia osiągnięcie korzystnego efektu kosmetycznego
• u których nie stwierdzono przerzutów do węzłów chłonnych
• u których możliwe jest wycięcie zmiany wraz z marginesem zdrowych tkanek czyli w przypadku zmiany: pojedynczej, dobrze ograniczonej, nie naciekającej skóry lub klatki piersiowej
• u których nie występują bezwzględne przeciwskazania do wykonania zabiegu

Przeciwwskazania – kiedy wykonanie kwadrantektomii nie jest możliwe?

Wykonanie zabiegu oszczędzającego w postaci kwadrantektomii nie jest możliwe w przypadku pacjentek u których stwierdzono obecność raka wieloośrodkowego, jak również rozległe mikrozwapnienia w piersi. Zbyt duża średnica i rozmiar guza (pow. 3 cm), uprzednio przebyte napromienianie piersi, wznowa raka po uprzednim leczeniu oszczędzającym jak również brak możliwości uzyskania marginesu tkanek zdrowych wokół guza także nie pozwalają na przeprowadzenie zabiegu. Dodatkowo wśród przeciwskazań do zabiegu kwadrantektomii wymienia się choroby układowe i tkanki łącznej (kolagenozy), ciążę, zły stan ogólny pacjentki oraz dający się przewidzieć zły efekt kosmetyczny.

Rehabilitacja po kwadrantektomii

Rehabilitacja pacjentek z rakiem piersi będących po zabiegach chirurgicznych ma kluczowe znaczenie w całościowym procesie leczenia. Interwencja chirurgiczna może przyczyniać się do uszkodzenia unerwienia czuciowego i ruchowego kończyny górnej, powodować dokuczliwą bolesność jak również być przyczyną powstania zaburzeń ruchomości ręki z uwagi na  blizny powstałe w obrębie rany pooperacyjnej. Z tego też powodu jak najwcześniej podjęta rehabilitacja zarówno w warunkach szpitalnych oraz kontynuowana w warunkach ambulatoryjnych, pozwala pacjentkom będącym po chirurgicznym leczeniu raka piersi na eliminację lub złagodzenie objawów wspomnianych powyżej.