Jak unikać wypadania dysku?

Dyskopatia to jedno z tych słów, które budzi niepokój u wielu pacjentów. Często mylona z bólem pleców, a w rzeczywistości oznacza zaburzenia w obrębie krążków międzykręgowych i fachowo nazywana jest przepukliną krążka międzykręgowego. Najczęstszym objawem dyskopatii pojawiąjącej się na skutek uszkodzenia krążka międzykręgowego jest wystąpienie dolegliwości bólowych ale schorzeniu towarzyszy również szereg poważniejszych komplikacji. Wypadnięcie dysku może pojawić się w każdym segmencie kręgosłupa niemniej jednak najczęściej diagnozuje się ją w odcinku lędźwiowym lub szyjnym. O tym czym jest wypadnięcie dysku, dlaczego do niego dochodzi oraz jak zapobiegać temu schorzeniu dowiecie się z tego artykułu.

Czym jest wypadnięcie dysku?

Dyskopatia to potoczna nazwa przepukliny krążka międzykręgowego. Krążki te pełnią funkcję amortyzującą, dzięki czemu kręgosłup jest elastyczny i odporny na różnego rodzaju urazy mechaniczne. Z wiekiem, w wyniku przebytych urazów czy też wskutek innych czynników dyski mogą ulegać degeneracji, co w konsekwencji prowadzi do różnych dolegliwości bólowych i dysfunkcji kręgosłupa. Dysk międzykręgowy składa się z dwóch głównych części: żelopodobnego jądra miażdżystego i otaczającej je twardych warstw włókien kolagenowych zwanej pierścieniem włóknistym. Dyskopatia może obejmować zarówno jądro, jak i pierścień. Do głównych rodzajów dyskopatii zalicza się:

• wypadnięcie dysku / przepuklina krążka międzykręgowego – w wyniku degeneracji, treść jądra miażdżystego może przenikać przez pierścień włóknisty i uwypuklać się poza jego granice, co potocznie nazywane jest wypadnięciem dysku. W skrajnych przypadkach treść jądra miażdżystego może całkowicie wylać się poza dysk, a schorzenie to fachowa określa się mianem sekwestracji krążka międzykręgowego.
• wysunięcie się dysku / wypuklina krążka międzykręgowego – jest to łagodniejsza forma wypadnięcia dysku, gdzie dysk uwypukla się, ale nie pęka.

Wypadnięcie dysku – przyczyny

Kluczowym przyczyną wypadnięcia dysku jest uszkodzenie struktury włóknistej krążka międzykręgowego, co prowadzi do wypchnięcia jądra miażdżystego poza granice dysku i wywierania nacisku na otaczające nerwy. Ważnym czynnikiem sprzyjającym temu procesowi jest naturalna utrata uwodnienia krążków z upływem wieku  jak i  rozwijające się procesy zwyrodnieniowe w kręgosłupie. Główną oznaką przepukliny krążka międzykręgowego jest ból spowodowany bezpośrednim naciskiem jądra miażdżystego na nerwy. Najważniejsze przyczyny wypadnięcia dysku to:

• Proces starzenia się jest główną przyczyną, ponieważ dyski tracą swoją elastyczność i nawodnienie z wiekiem, co sprawia, że krążki międzykręgowe stają się bardziej podatne na uszkodzenia.
• Urazy kręgosłupa, takie jak wypadki samochodowe czy upadki, mogą doprowadzić do nagłego i gwałtownego wypadnięcia dysku.
• Czynniki genetyczne mogą sprawić, że niektóre osoby są bardziej podatne na problemy z krążkami międzykręgowymi.
• Długotrwałe obciążenie kręgosłupa spowodowane takimi czynnikami jak ciężka praca fizyczna, podnoszenie ciężarów czy długie siedzenie, zwłaszcza w niewłaściwej pozycji, może prowadzić do degeneracji dysków i zwiększać ryzyko ich wypadnięcia.
• Nadwaga i otyłość zwiększają obciążenie dla kręgosłupa, co może prowadzić do uszkodzenia dysków.
• Palenie tytoniu może zmniejszać dopływ krwi do dysków międzykręgowych, co osłabia ich zdolność do samonaprawy i zwiększa ryzyko wypadnięcia.

Zrozumienie tych czynników może pomóc w zapobieganiu wypadaniu dysków oraz w lepszym zarządzaniu bólem i dyskomfortem związanym z tym stanem.

Wypadnięcie dysku – objawy

Objawy wypadnięcia dysku mogą być różnorodne i zależą od lokalizacji oraz stopnia uszkodzenia. Najczęściej spotykanym objawem jest ból w okolicy kręgosłupa, który może promieniować do kończyn, np. w przypadku dysku kręgosłupa lędźwiowego, ból może promieniować do nogi, wywołując tzw. rwę kulszową. Ból jest często nasilony podczas ruchów, kaszlu czy kichania. Może wystąpić również uczucie drętwienia, mrowienia lub osłabienia w kończynach. W cięższych przypadkach pacjenci mogą doświadczać problemów z kontrolą pęcherza moczowego lub zwieracza, co wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Wśród objawów przepukliny krążka międzykręgowego często wymienia się również zmniejszenie zakresu ruchu oraz skurcze mięśniowe w okolicy kręgosłupa dotkniętego tym schorzeniem. Warto zwrócić uwagę na te objawy i skonsultować się z lekarzem w celu postawienia dokładnej diagnozy.

Wypadnięcie dysku – diagnostyka

Diagnostyka wypadnięcia dysku rozpoczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego głównie u ortopedy lub neurochirurga, podczas którego lekarz zbiera informacje na temat objawów, ich nasilenia i okoliczności ich występowania. Kolejnym etapem jest badanie fizykalne, które pozwala ocenić zakres ruchomości kręgosłupa, lokalizację bólu oraz sprawdzić funkcje neurologiczne pacjenta.

W przypadku podejrzenia wypadnięcia dysku często stosowane są badania obrazowe. Najczęściej zalecaną metodą jest rezonans magnetyczny kręgosłupa, który dostarcza szczegółowych obrazów struktur kręgosłupa, w tym krążków międzykręgowych i korzeni nerwowych. Tomografia komputerowa kręgosłupa może być również używana do oceny struktury kręgosłupa i otaczających tkanek. W niektórych przypadkach lekarz może zlecić również elektromiografię, aby ocenić aktywność elektryczną mięśni i nerwów w okolicach kręgosłupa. Jeśli inne metody nie dostarczą jednoznacznych wyników, możliwe jest przeprowadzenie mielografii. Podczas tego badania kontrast wprowadzany jest do kanału kręgowego, co pozwala na dokładne uwidocznienie obszaru wypadnięcia dysku na zdjęciach rentgenowskich. Po zebraniu wszystkich niezbędnych danych lekarz jest w stanie postawić dokładną diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie.

Profilaktyka wypadnięcia dysku, czyli jak unikać wypadnięcia dysku

Aby zapobiec wypadnięciu dysku, warto dbać o zdrowie kręgosłupa na co dzień. Regularne ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza te wzmacniające mięśnie pleców i brzucha, są kluczem do utrzymania kręgosłupa w dobrej kondycji. Warto jednak zachować umiar w uprawianiu sportów ponieważ sporty wyczynowe tak jak i intensywny wysiłek fizyczny to również częste przyczyny dyskopatii. Prawidłowa postawa podczas siedzenia i stania, unikanie długotrwałego siedzenia w jednej pozycji oraz unikanie podnoszenia ciężarów w nieprawidłowy sposób mogą znacząco zmniejszyć ryzyko problemów z kręgosłupem. Warto też dbać o zdrową masę ciała, unikając nadwagi, która dodatkowo obciąża kręgosłup. Regularne wizyty u fizjoterapeuty czy osteopaty, szczególnie w przypadku osób pracujących w pozycji siedzącej także mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia kręgosłupa. Pamiętajmy również o odpowiednim materacu do spania, który dostosowany jest do indywidualnych potrzeb oraz o unikaniu nadmiernego obciążania pleców, na przykład nosząc ciężkie torby na jednym ramieniu. Nawodnienie i zbilansowana dieta bogata w składniki odżywcze także odgrywają rolę w zachowaniu zdrowia krążków międzykręgowych. Ostatecznie regularne kontrole zdrowia oraz słuchanie sygnałów wysyłanych przez nasze ciało pozwolą na wczesne wykrycie i leczenie ewentualnych problemów.