Ginekomastia męski problem. Jakie są jego przyczyny, objawy i leczenie
Ginekomastia to stan, w którym u mężczyzn dochodzi do powiększenia tkanki gruczołowej piersi co może być spowodowane zaburzeniem równowagi hormonalnej między estrogenami a androgenami. W efekcie, nadmiar estrogenów lub niedobór testosteronu prowadzi do rozwoju tkanki piersiowej przypominającej kobiece piersi. Ta przypadłość może dotyczyć od 30% do 50% mężczyzn a podczas dorastania nawet co drugiego chłopca. Choć stan ten może dotyczyć mężczyzn w każdym wieku to najczęściej występuje w okresie dojrzewania, u dorosłych mężczyzn w średnim wieku oraz wśród starszych osób. Ginekomastia nie jest nowotworem ale stanem, który może powodować dyskomfort fizyczny i emocjonalny. Taka zmiana często jest odbierana jako krępująca i może negatywnie wpłynąć na jakość życia oraz samoocenę dotkniętych nią osób.
Czym dokładnie jest ginekomastia?
Ginekomastia jest definiowana jako nadmierny, nieonkologiczny przyrost tkanki gruczołowej sutka, który może również obejmować tkankę włóknistą i tłuszczową. Stan ten dotyczy wyłącznie mężczyzn i może występować symetrycznie lub niesymetrycznie na obu piersiach. Charakteryzuje się różnym stopniem nasilenia i rozwija się stopniowo. W łagodnej formie występuje jako miejscowy przyrost tkanki gruczołowej pod brodawką sutkową, podczas gdy zaawansowana postać prowadzi do znaczących zmian rozrostowych, które mogą wpływać na zwiotczenie i zmianę kształtu klatki piersiowej. Pod wpływem męskich hormonów płciowych, gruczoły piersiowe u mężczyzn zwykle mają charakter szczątkowy. Czasami jednak ich objętość może zwiększyć się, prowadząc do dyskomfortu estetycznego oraz pogorszenia jakości życia. Jednym z pierwszych niepokojących objawów sugerujących rozwój ginekomastii są wystające sutki. Piersi stają się zauważalnie większe a klatka piersiowa nabiera bardziej kobiecego kształtu. Ginekomastia może być spowodowana zarówno łagodnymi, jak i poważnymi chorobami, z najczęstszą przyczyną będącą zaburzeniami równowagi hormonalnej między estrogenami a androgenami.
Rodzaje ginekomastii
Ginekomastia występuje w kilku formach, zależnie od jej przyczyny i etapu rozwoju. Ginekomastia fizjologiczna pojawia się w określonych momentach życia, takich jak niemowlęctwo, dojrzewanie lub starość gdy naturalne zmiany hormonalne mogą powodować przerost gruczołu piersiowego. Jest to zazwyczaj stan przejściowy. Ginekomastia idiopatyczna pojawia się bez wyraźnej przyczyny, często jako efekt zaburzenia równowagi hormonalnej. Z kolei ginekomastia patologiczna związana jest z chorobami takimi jak choroby wątroby, tarczycy, nadnerczy, a także nowotwory, które mogą wpływać na równowagę hormonalną w organizmie, zaburzeniami genetycznymi, stosowaniem leków a także nadużywaniem substancji takich jak alkohol czy narkotyki.
Przyczyny ginekomastii
Ginekomastia jest spowodowana zaburzeniem równowagi hormonalnej pomiędzy estrogenami (hormonami kobiecymi) a androgenami (hormonami męskimi). U mężczyzn, estrogeny są produkowane w znacznie mniejszych ilościach niż u kobiet ale ich obecność jest normalna. Kiedy jednak dochodzi do nadmiernej produkcji estrogenów lub spadku poziomu testosteronu, dochodzi do przerostu tkanki gruczołowej piersi. Do najczęstszych przyczyn ginekomastii należą:
- zmiany hormonalne: szczególnie w okresach życia takich jak dojrzewanie czy starzenie się organizm może produkować więcej estrogenów niż testosteronu, co sprzyja rozwojowi ginekomastii.
- choroby wątroby i nerek: schorzenia te mogą wpływać na metabolizm hormonów, co może prowadzić do zaburzenia ich równowagi.
- leki: niektóre leki takie jak steroidy anaboliczne, leki przeciwnadciśnieniowe, antyandrogeny, środki przeciwwirusowe stosowane w leczeniu HIV czy środki stosowane w terapii nowotworów mogą przyczyniać się do rozwoju ginekomastii.
- zaburzenia tarczycy: nadczynność tarczycy może prowadzić do ginekomastii ze względu na nadmierną produkcję hormonów tarczycy.
- zaburzenia genetyczne: zespoły takie jak zespół Klinefeltera (wrodzone zaburzenie genetyczne) mogą prowadzić do ginekomastii z powodu nadmiaru estrogenów.
- nadużywanie alkoholu i narkotyków: nadmierne spożywanie alkoholu, marihuany oraz innych substancji psychoaktywnych wpływa na gospodarkę hormonalną, co może prowadzić do powiększenia piersi u mężczyzn.
Objawy i diagnozowanie ginekomastii
Objawy ginekomastii są zazwyczaj łatwo zauważalne. Głównym symptomem jest powiększenie tkanki gruczołowej piersi, które może być obustronne (obejmować obie piersi) lub jednostronne (dotyczyć jednej piersi). Pacjenci mogą odczuwać ból, tkliwość oraz zwiększoną wrażliwość dotykową tych obszarów, które występują głównie na początku rozwoju zaburzenia. Ponadto typowe jest występowanie miękkiej tkanki w okolicy zabrodawkowej, która palpacyjnie przypomina dysk. Obrzęk i nagromadzenie tłuszczu w piersi mogą również prowadzić do dyskomfortu i zmiany koloru brodawek na ciemniejsze. Niekiedy u pacjentów można wyczuć twarde guzki pod brodawką sutkową, które mogą być mylnie brane za nowotwór. Warto zaznaczyć, że ginekomastia różni się od lipomastii czyli stanu, w którym dochodzi do odkładania się tkanki tłuszczowej w okolicach klatki piersiowej. Lipomastia nie obejmuje przerostu tkanki gruczołowej.
Diagnozowanie ginekomastii opiera się na badaniu fizykalnym oraz szczegółowej historii medycznej pacjenta. Lekarz może przeprowadzić badania, które pomogą zidentyfikować przyczynę zaburzeń hormonalnych, w tym pomiar poziomu testosteronu, estrogenów, prolaktyny, hormonów tarczycy i innych hormonów, które mogą wpływać na rozwój ginekomastii. Ponadto w diagnostyce wykorzystuje się USG piersi, które pozwala ocenić strukturę tkanki piersi i odróżnić ginekomastię od potencjalnych zmian nowotworowych a w niektórych przypadkach głównie podejrzenia nowotworów lekarz może zlecić mammografię lub tomografię komputerową w celu wykluczenia zmian złośliwych.
Ginekomastia po testosteronie
Nadmierne stosowanie sterydów anabolicznych, zwłaszcza bez nadzoru lekarskiego, stanowi jeden z głównych czynników prowadzących do rozwoju ginekomastii. Problem ten jest szczególnie powszechny wśród kulturystów i sportowców, którzy dążąc do szybkiego wzrostu masy mięśniowej, sięgają po sterydy aby poprawić wyniki fizyczne. Niestety, sterydy nie tylko wspomagają budowę mięśni ale także sprzyjają stopniowemu przerostowi tkanki gruczołowej piersi. Wynika to z konwersji nadmiaru androgenów do estrogenów, co prowadzi do powstawania ginekomastii. To właśnie nadmiar estrogenów odpowiada za stymulację tkanki gruczołowej piersi, co prowadzi do jej przerostu. Mężczyźni stosujący terapię testosteronową, zwłaszcza w dużych dawkach lub bez nadzoru lekarskiego są szczególnie narażeni na to zjawisko. Leczenie ginekomastii po testosteronie może obejmować odstawienie lub dostosowanie dawki testosteronu a w cięższych przypadkach zastosowanie leków antyestrogenowych lub zabieg chirurgiczny.
Leczenie ginekomastii
Leczenie ginekomastii jest różnorodne i zależy od przyczyny oraz nasilenia objawów. W przypadkach łagodnych, obserwacja jest często wystarczająca, gdyż stan może ustąpić samoczynnie. Jeżeli przyczyną są leki, zaleca się ich zmianę lub odstawienie. W sytuacjach, gdy ginekomastia wynika z zaburzeń hormonalnych stosuje się leczenie farmakologiczne, które ma na celu przywrócenie równowagi hormonalnej. W zaawansowanych przypadkach, gdy schorzeniu towarzyszy znaczny dyskomfort lub ból możliwe jest zastosowanie zabiegu chirurgicznego, który polega na usunięciu nadmiaru tkanki gruczołowej. Istnieją dwie główne techniki chirurgiczne: liposukcja, która usuwa nadmiar tkanki tłuszczowej oraz mastektomia, która usuwa nadmiar tkanki gruczołowej. Ważne jest również unikanie czynników, które mogą wpływać na rozwój ginekomastii takich jak spożywanie alkoholu, stosowanie niektórych leków i substancji psychoaktywnych, które mogą również pomóc w jej leczeniu.
