Endoskopowe odbarczanie odpowiedzią na zwężenie kanału kręgowego
Stenoza, czyli inaczej zwężenie kanału kręgowego, to coraz częstsze schorzenie dotykające głównie osoby po 50 roku życia, u których doszło do zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa. W przebiegu tego schorzenia pacjenci najczęściej borykają się z dokuczliwymi bólami kończyn dolnych, ich drętwieniem lub męczliwością, która nie pozwala im nawet na pokonanie krótkiego dystansu. Jeśli leczenie zachowawcze stenozy kanału kręgowego nie przynosi wystarczającego efektu lub jeśli występują znaczne deficyty w obrębie kończyn dolnych takie, jak niedowłady, porażenia czy utrata siły mięśniowej, z pomocą przychodzi mikrochirurgia, która pozwala na przeprowadzenie zabiegu w sposób minimalnie inwazyjny z użyciem techniki endoskopowej. O tym, czym jest zwężenie kanału kręgowego, na czym polega endoskopowy zabieg odbarczania stenozy oraz jakie korzyści niesie on dla samych pacjentów, wyjaśnia dr n. med. Aleksander Winiarski – ortopeda z krakowskiego Szpitala na Klinach, który w ostatnim czasie wykonał dwie tego typu operacje, które pacjentom pozwoliły na przywrócenie jakości życia sprzed choroby.
Czym jest stenoza kanału kręgowego?
Stenoza kanału kręgowego, zwana też zwężeniem kanału kręgowego lub jego ciasnotą, to schorzenie, które najczęściej powstaje w wyniku zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. W większości przypadków dotyka ono osoby pomiędzy 50 a 60 rokiem życia i cierpią na niego zarówno mężczyźni jak i kobiety. Do zwężenia przestrzeni kanału kręgowego przyczyniają się wyrośla kostne, zmiany degeneracyjne stawów międzykręgowych, przepukliny krążków międzykręgowych, jak również pogrubienia więzadła żółtego, pokrywającego łuki kręgów, w wyniku, których dochodzi do ucisku struktur nerwowych. Pacjenci ze zdiagnozowaną stenozą kanału kręgowego na ogół uskarżają się na zaburzenia czucia kończyn dolnych takie, jak uczucie mrowienia, zniesienie czucia, czy drętwienia. Występują także dolegliwości bólowe w obrębie nóg, które często mają charakter neurogenny, uniemożliwiający im normalne poruszanie się, jak również wpływają na osłabienie siły mięśniowej czy niedowłady w obrębie kończyn. Leczenie tych dolegliwości opiera się głównie na fizjoterapii i przeciwbólowym leczeniu farmakologicznym, a w cięższych przypadkach na interwencji chirurgicznej. Niestety, w wypadku zwężenia kanału kręgowego, leczenie zachowawcze jest z reguły mało skuteczne i w praktyce do zabiegów chirurgicznego leczenia stenozy kanału kręgowego kwalifikowanych jest aż 70% pacjentów, u których zdiagnozowano tę chorobę.
Dla kogo rekomendowane są zabiegi endoskopowego odbarczania stenozy kanału kręgowego?
Bezwzględnym wskazaniem do zabiegu operacyjnego jest wystąpienie niedowładu kończyny dolnej oraz nasilone dolegliwości bólowe, które nie tylko obniżają jakość życia pacjentów, ale również uniemożliwiają im wykonywanie codziennych czynności takich, jak np. chodzenie. Dodatkowo zabieg zalecany jest pacjentom odczuwającym męczliwość kończyn dolnych po niewielkim wysiłku, np. przejściu kilkunastu kroków, oraz osobom, u których wynik rezonansu magnetycznego uwidocznił obecność znaczącego przewężenia kanału kręgowego. Niektóre Zabiegi endoskopowe mogą być wykonane u chorych, którzy z uwagi na stan zdrowia, choroby współistniejące czy przyjmowanie leków zmniejszających krzepliwość krwi nie mogą poddać się zabiegowi klasycznemu wykonywanemu w pełnej narkozie. Część zabiegów endoskopowych wymaga znieczulenia ogólnego, jednak ze względu na znacznie mniejsze uszkodzenie mięśni przykręgosłupowych i znacznie mniejszą utratę krwi w czasie zabiegu te operacje mogą być niejednokrotnie wykonywane u osób , u których zabieg techniką klasyczną byłby zbyt ryzykowny.
Na czym polega zabieg endoskopowego odbarczania stenozy kanału kręgowego?
Celem zabiegu odbarczania stenozy kanału kręgowego jest poszerzenie zwężonego kanału kręgowego poprzez całkowite lub częściowe usunięcie struktur powodujących ucisk nerwów. W wyniki zabiegu uwięźnięte korzenie nerwowe lub rdzeń kręgowy zostają uwolnione, co pozwala chirurgowi wyeliminować pierwotną przyczynę schorzenia, a pacjentowi na powrót do jakości życia sprzed choroby i pozbycie się uciążliwych dolegliwości bólowych, jak i deficytów w obrębie kończyn dolnych. Podczas zabiegu ortopeda, poprzez niewielkie nacięcie skórne pod kontrolą kamery, za pomocą wiertarek szybkoobrotowych wycina w strukturach kostnych otwór, który pozwala mu na dostanie się bezpośrednio do kanału, a dokładnie w okolice uciśniętych struktur nerwowych. Następnie odpowiednimi narzędziami usuwane są przerośnięte więzadło żółte lub przerośnięta torebka stawowa w celu wygospodarowania odpowiedniej przestrzeni dla struktur nerwowych. Dzięki wykorzystaniu endoskopu i kamery każda czynność taka, jak rozwiercanie kości, czy usuwanie struktur zgniatających nerwy, wykonywana jest pod kontrolą wzroku chirurga, a obraz jest znacznie powiększony co minimalizuje ryzyko ewentualnych powikłań i uszkodzeń tkanek. Zabieg endoskopowego odbarczania stenozy kanału kręgowego wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i z uwagi na jego wysoką precyzję trwa ok. 2-3 godzin.
Jakie korzyści dla pacjenta niesie wykonanie zabiegu odbarczania stenozy kanału kręgowego metodą endoskopową?
Zabiegi odbarczania stenozy kanału kręgowego są wykonywane już od kilkudziesięciu lat, przy czym w większości przypadków były one realizowane metodą klasyczną (otwartą), czyli z dużego dojścia, które wiązało się z koniecznością rozwarstwienia mięśni i uszkodzeniem tkanek otaczających kręgosłup. Zastosowanie techniki endoskopowej minimalizuje traumatyzację tkanek, i zmniejsza krwawienie jak również ryzyko powikłań związanych z uszkodzeniem korzeni nerwowych czy gojeniem się ran. Z uwagi na małoinwazyjnych charakter zabiegu pacjenci pionizowani są już parę godzin po zabiegu, a szpital opuszczają już na następny dzień. Wykorzystanie techniki endoskopowej w praktyce oznacza więc krótszy czas pobytu pacjenta w szpitalu oraz jego szybszą rekonwalescencję i powrót do codziennych czynności życiowych i zawodowych. Dodatkowo, większość pacjentów zaraz po zabiegu odczuwa znaczącą poprawę w zakresie zniesienia dolegliwości bólowych, jak i deficytów dotyczących problemów z samodzielnym poruszaniem się.
Jak wygląda przygotowanie pacjenta do zabiegu endoskopowego odbarczania stenozy kanału kręgowego?
Przed zabiegiem konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki obrazowej, mającej na celu zobrazowanie zmian i ustalenie miejsca największego przewężenia kanału kręgowego, w którym to właśnie przeprowadza się operację. Rekomendowane jest więc badanie rezonansem magnetycznym, a w przypadku kiedy jego wykonanie jest niemożliwe u danego pacjenta, ortopeda zleca badanie tomografii komputerowej, a w niektórych przypadkach również EMG, pozwalające na dokładne ustalenie poziomu, z którego pochodzą dolegliwości.
Z uwagi na fakt, że zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym, konieczne jest wykonanie podstawowych badań krwi oraz odbycie konsultacji kwalifikującej u lekarza anestezjologa.
Jak wygląda rekonwalescencja pacjenta po zabiegu endoskopowego odbarczania stenozy kanału kręgowego?
Z uwagi na małoinwazyjny charakter zabiegu pacjent trafia do domu już na następny dzień po operacji. Przez okres ok. 2-3 tygodni rekomendowany jest oszczędzający tryb życia, jak również unikanie czynności, które wiążą się z obciążeniami dla kręgosłupa. Dodatkowo chory powinien unikać gwałtownego schylania się, wykonywania ruchów rotacyjnych, jak i tych o dużej dynamice w zakresie tułowia. W pierwszym tygodniu po operacji odbywa się wizyta kontrolna, która ma na celu ocenienie efektów zabiegu, jak i kontrolę gojenia się miejsca zabiegu. Pełny powrót do codziennych aktywności możliwy jest po 3 tygodniach od zabiegu.
