Endometrioza – leczenie chirurgiczne

Endometrioza to przewlekła choroba, powodująca dolegliwości bólowe i dyskomfort, która wielu kobietom utrudnia lub uniemożliwia zajście w ciążę. Leczenie endometriozy ma głównie na celu usunięcie dolegliwości bólowych towarzyszących tej chorobie, ale również zminimalizowanie ryzyka rozwoju powikłań oraz zwiększenie szans na zajście w ciążę. Od stopnia zaawansowania endometriozy, jej typu, jak również od wieku pacjentki oraz jej planów macierzyńskich zależy rodzaj podjętej ścieżki terapeutycznej. O tym jak wygląda zabiegowe leczenie endometriozy, komu jest rekomendowane oraz jakie są jego skutki rozmawiamy z ginekolog – dr Anną Golką – Leszczyńską z krakowskiego Szpitala na Klinach.

Operacyjne leczenie endometriozy – dla kogo?

Wśród wskazań do operacyjnego leczenia endometriozy wymienia się przede wszystkim:

• dokuczliwy ból występujący w obrębie miednicy mniejszej, którego nie udaje się wyeliminować leczeniem farmakologicznym,
• niepłodność będącą konsekwencją endometriozy,
• stopień zaawansowania choroby – endometriozę głęboko naciekającą,
• występowanie torbieli endometrialnych jajników, których średnica jest większa niż 3 cm.

Celem chirurgicznego leczenia endometriozy jest usunięcie ognisk endometrialnych zlokalizowanych w obrębie miednicy jak i jamy brzusznej, a co za tym idzie przywrócenie prawidłowej anatomii i funkcjonowania narządów miednicy mniejszej. W chirurgicznym leczeniu endometriozy wyróżnia się leczenie zachowawcze, którego celem jest usunięcie tylko ognisk endometriozy i/lub torbieli endometrialnych  oraz leczenie radykalne, w przypadku, którego oprócz ognisk endometriozy zlokalizowanych w obrębie narządów miednicy mniejszej usunięciu może ulec również cały jajnik i/lub oba jajniki, a nawet cała macica.

Endometrioza – zachowawcze leczenie chirurgiczne

Operacje zachowawcze polegające na usunięciu tylko ognisk endometriozy  wykonywane są głównie u kobiet, które mają problem z płodnością oraz u tych planujących ciążę. W trakcie zachowawczego leczenia chirurgicznego podczas operacji usuwa się ogniska endometriozy w sposób najmniej inwazyjny dla zachowania prawidłowej funkcji jajników i narządów układu rozrodczego. Zabieg ma również na celu uwolnienie zrostów, w celu przywrócenia prawidłowej anatomii narządu rodnego. Spodziewanym efektem zachowawczego leczenia chirurgicznego jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawa lub zachowanie płodności pacjentki, jak również zminimalizowanie ryzyka nawrotu choroby.

Endometrioza – radykalne leczenie chirurgiczne

Radykalne, chirurgiczne leczenie endometriozy przeprowadza się głównie u pacjentek ze zdiagnozowaną endometriozą głęboko naciekającą. W trakcie zabiegu  chirurg usuwa nie tylko uwidocznione ogniska endometriozy, ale  także fragmenty innych narządów, na przykład ściany pęcherza moczowego, moczowodów i jelita grubego ale też naczynia krwionośne np. tętnice maciczne  lub inne znajdującej się w pobliżu wymienionych wcześniej narządów. W przypadku pacjentek, u których farmakoterapia i zachowawcze leczenie chirurgiczne nie przynoszą oczekiwanych efektów, jak również u kobiet nie planujących ciąży niekiedy podejmuje się również decyzję o przeprowadzeniu zabiegu bardziej radykalnego polegającego na usunięciu macicy wraz z jajnikami, które ma na celu wywołanie menopauzy chirurgicznej.

Małoinwazyjne techniki operacyjnego wykorzystywane w zabiegowym leczeniu endometriozy

Operacyjne leczenie endometriozy i usuwanie ognisk endometriotycznych to bardzo skomplikowany zabieg, który  zdaniem specjalistów może być nawet trudniejszy niż w przypadkach niektórych  chorób onkologicznych. Zabieg charakteryzuje konieczność zachowania wysokiej precyzji, szczególnie w przypadku głęboko naciekającej endometriozy, która oprócz ognisk występujących w obrębie narządów rodnych obejmuje, także interwencję chirurgiczną ognisk zlokalizowanych w jelicie grubym, pęcherzu moczowym, moczowodach i strategicznie położonych naczyniach krwionośnych. Z tego też powodu operacyjne leczenie endometriozy powinno być przeprowadzone w specjalistycznych ośrodkach przez doświadczonych lekarzy, ale także w wykorzystaniem odpowiedniego sprzętu takiego jak laparoskopia, czy robot. Są to zabiegi mniej inwazyjne w porównaniu do operacji przebiegających techniką klasyczną, w których konieczne jest otwarcie powłok jamy brzusznej.

Z uwagi na techniczne i ergonomiczne ograniczenia laparoskopii coraz częściej w zabiegowym leczeniu endometriozy wykorzystuje się robota chirurgicznego, który jest szczególnie pomocny podczas operacji głęboko naciekającej endometriozy. System robotyczny pozwala chirurgowi na dziesięciokrotne powiększenie obrazu pola operacyjnego, a dzięki zminiaturyzowanym narzędziom również na pokonanie wewnętrznych ograniczeń konwencjonalnej laparoskopii. Zabiegi ze wsparciem robota pozwalają chirurgowi działać w trudno dostępnych miejscach, co przekłada się na wysoką precyzję przeprowadzenia zabiegu. Wykorzystanie robota chirurgicznego maksymalizuje więc szanse usunięcia wszystkich zmienionych przez endemetriozę tkanek, ale jednocześnie pozwala na zachowanie  i oszczędzenie nerwów np. tych zaopatrujących pęcherz, co przekłada się na lepszą jakość życia pacjentek po zabiegu.