Endometrioza – choroba młodych kobiet, ograniczająca szanse na dziecko

Chorobę przewlekłą, jaką jest endometrioza, można opisać, jako cofanie krwi miesiączkowej poprzez jajowody do jamy otrzewnej. Przypadek ten dotyczy 80% pacjentek, jednak istota jest dużo bardziej złożona. Bowiem dotyczy w głównej mierze kobiet młodych, czyli pomiędzy 25. a 30. rokiem życia, a zatem w wieku reprodukcyjnym. Co za tym idzie, najczęściej uniemożliwia zajście w ciążę, a na pewno mocno ogranicza i odsuwa w czasie ten proces.

Endometrioza polega na występowaniu komórek endometrialnych prawidłowo mieszczących się w błonie śluzowej macicy, ale poza jej jamą. Komórki te mogą przemieszczać się do otrzewnej, naciekać na pęcherz, odbytnicę, czy jelita lub występować w postaci torbieli zlokalizowanych w jajnikach. Co istotne, komórki endometrialne, niezależnie od położenia, reagują na hormony, w efekcie czego dają krwawienie podobne do regularnej miesiączki, będące powodem powstawania stanów zapalnych i zrostów.

Co powinno nas zaniepokoić?

Dolegliwości zgłaszane przez pacjentki uwarunkowane są lokalizacją komórek endometrialnych i, w zależności od miejsca występowania, mogą przybierać rozmaite postaci. Jednak do najczęściej zgłaszanych przez pacjentki objawów endometriozy zalicza się przede wszystkim obfite i bolesne miesiączki, bóle brzucha i pleców oraz bolesne stosunki. Ponadto, to co powinno zaniepokoić, to również ból podczas oddawania stolca, parcie na pęcherz oraz wzdęcia i biegunki.
Do jednych z ważniejszych objawów endometriozy, a zarazem jej skutków, należy zaliczyć także problemy z zajściem w ciążę.

Co wpływa na zachorowanie na endometriozę?

Pytanie o przyczyny endometriozy, podobnie jak czym jest endometrioza, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Tak naprawdę istnieje wiele teorii, próbujących wyjaśnić przyczyny tej przewlekłej choroby, a wśród nich wyróżnić można cofanie się krwi miesiączkowej z jamy macicy do narządów będących w jej sąsiedztwie. Choć teza ta znajduje potwierdzenie u większości pacjentek, u pozostałych z nich, na przykład tych, które przeszły zabieg usunięcia macicy, a mimo to wciąż cierpią na endometriozę, zupełnie się nie sprawdza. Inną przyczyną mogą być uwarunkowania genetyczne – otóż endometriozę sześciokrotnie częściej diagnozuje się u sióstr bliźniaczek oraz u krewnych kobiet, u których wcześniej stwierdzono tę chorobę. Nie bez znaczenia są też czynniki hormonalne – przemieszczanie się komórek endometrium poza jamę macicy przypisuje się nieprawidłowej gospodarce estrogenu. Do czynników hormonalnych mających wpływ na endometriozę zalicza się wczesne pokwitanie, krótkie cykle miesiączkowe i obfite miesiączki. I wśród przyczyn, last but not least – czynniki środowiskowe. Ryzyko pojawienia się endometriozy koreluje z nieprawidłowym BMI pacjentek, z czego wnioskuje się, że na chorobę wpływają niedostateczna aktywność fizyczna, niezdrowe nawyki żywieniowe, jak również nadużywanie alkoholu i kofeiny.
Pośród teorii mających wytłumaczyć genezę endometriozy są także te mówiące o dysfunkcji układu odpornościowego, czy te upatrujące źródła choroby w czynnikach emocjonalnych i psychice pacjentek. Niestety, żadna z wymienionych tez nie została jednoznacznie potwierdzona ani obalona, zatem wciąż przyczyny endometriozy nie są do końca jasne.

Endometrioza a szanse na zajście w ciążę

Szacuje się, że co piąta kobieta chorująca na endometriozę jest bezpłodna. Dlaczego komórki błony śluzowej macicy odpowiadają za problemy z zajściem w ciążę oraz za bezpłodność? Dzieje się tak dlatego, że wspomniane komórki prawidłowo występujące w jamie macicy, przemieszczają się do jajników. Tam, reagując na hormony, krwawią, powodując liczne stany zapalne, a te z czasem przemieniają się w zrosty. Torbiele i zrosty utrudniają lub całkowicie uniemożliwiają zapłodnienie komórki jajowej, a zmienione chorobowo endometrium zaburza implantację zarodka. Ogniska endometriozy nie tylko zakłócają prawidłową aktywność układu rozrodczego kobiety, ale i są przyczyną dezorganizacji gospodarki hormonalnej, za którą odpowiadają między innymi jajniki, a która również prowadzi do bezpłodności. Analizując wpływ endometriozy na płodność, należy wspomnieć również o bólu odczuwanym podczas stosunków płciowych, który to powoduje obniżenie libido kobiet i niechęć do kolejnych zbliżeń.

Czy endometrioza jest uleczalna?

To zapewne jedna z najczęstszych wątpliwości, pojawiających się u kobiet, u których zdiagnozowano endometriozę. Zła wiadomość jest taka, że nie da się jej całkowicie wyleczyć, a jej ogniska mogą pojawić się nawet po udanej kuracji farmakologicznej i operacyjnej. Mimo wszystko, odpowiednio dobrane leczenie endometriozy może poskutkować zmniejszeniem lub wyeliminowaniem bólu, a nawet, w łagodnych i umiarkowanych przypadkach, pozytywnie wpłynąć na płodność kobiety. Na czym polega leczenie farmakologiczne endometriozy? Może opierać się o niesteroidowe leki przeciwzapalne lub leki hormonalne. Pierwsze z nich mają za zadanie złagodzenie bólu, natomiast funkcją drugich jest kontrola aktywności błony śluzowej macicy oraz zmniejszenie lub pełne zahamowanie miesiączek.

Operacyjne leczenie endometriozy

W przypadku, gdy farmakologiczne leczenie nie jest możliwe lub nie przynosi oczekiwanych efektów, pacjentkom zaleca się leczenie operacyjne endometriozy. Kuracja eliminująca objawy choroby, opiera się na laparoskopii, czyli na wprowadzeniu przez powłoki brzuszne niewielkich narzędzi chirurgicznych, a następnie na wycięciu ognisk endometrialnych. To właśnie od usunięcia największej ilości chorobowo zmienionych tkanek zależy sukces terapeutyczny. Ponadto, leczenie operacyjne endometriozy nierzadko wymaga obecności lekarza innego niż ginekolog, zwłaszcza gdy ogniska endometrialne spowodowały nacieki na odbytnicę, pęcherz czy jajniki. Operacja endometriozy w przypadku jej umiarkowanego i zaawansowanego stadium, a także w terapii niepłodności jest leczeniem z wyboru, czyli najczęściej zalecanym przez lekarzy specjalistów.