Czy przepuklina brzuszna jest groźna?

Przepuklina brzuszna powstaje w wyniku zbyt wysokiego ciśnienia w jamie brzusznej, a także w momencie, gdy jej ściana jest osłabiona. Wtedy wewnętrzne narządy przemieszczają się i wydostają poza jamę brzuszną, co obserwujemy jako specyficzny miękki guz. Nie należy czekać na samoistne zniknięcie przepukliny choć wiele osób uznaje przepuklinę za niegroźną dolegliwość i bagatelizuje jej objawy. Nieleczona przepuklina brzuszna może prowadzić do poważnych konsekwencji takich jak martwica jelit. O tym czym dokładnie jest przepuklina brzuszna, jakie daje objawy oraz kiedy operacja przepukliny jest konieczna rozmawiamy z rozmawiamy z  dr. n. med. Robertem Balawender – chirurgiem ogólnym, chirurgiem onkologiem specjalizującym się w leczeniu przepuklin z krakowskiego Szpitala na Klinach.

Co może powodować wystąpienie przepukliny brzusznej?

Pojawienie się przepukliny brzusznej jest spowodowane przede wszystkim otyłością. Szczególnie podatne na pojawienie się przepukliny brzusznej są osoby z otyłością chorobową, czyli z  BMI powyżej 35. Ale trzeba zaznaczyć, że każda forma nadwagi wpływa na powstanie przepukliny brzusznej. Ten typ przepukliny jest uzależniony także od rozłożenia w ciele ilości nadmiernych kilogramów w sytuacji kiedy lokują się one centralnie, czyli w miejscu brzucha i powyżej niego. Kolejnym czynnikiem ryzyka powstawania przepukliny brzusznej są choroby metaboliczne, np. cukrzyca. Na przepuklinę brzuszną cierpią też pacjenci otyli, którzy mieli w przeszłości  przeprowadzone operacje w obrębie jamy brzusznej techniką otwartą. Przepuklina brzuszna to schorzenie, które dotyka także osoby trenujące podnoszenie ciężarów ponieważ w praktyce wzmacnianie mięśni brzucha nie zawsze oznacza wzmacnianie jego powięzi.

Także osoby po operacjach laparoskopowych, np. pęcherzyka żółciowego, mogą mieć zdiagnozowaną przepuklinę brzuszną, zazwyczaj niewielkich rozmiarów, która lokalizuje się w okolicach pępka. Pierścień pępkowy to najsłabsze miejsce w całych powłokach jamy brzusznej, dlatego to właśnie tam łatwo dochodzi do osłabienia struktur anatomicznych i powstania typowego dla przepukliny uwypuklenia.

Na powstawanie przepukliny brzusznej wpływa również ciąża w trakcie, której dochodzi do zwiększenia ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej.  W większości przypadków liczne ciąże, duża masa urodzeniowa noworodka jak  i wiek ciężarnej powyżej 35 lat, to czynniki ryzyka powstania przepukliny brzusznej u ciężarnych.

Pojawienie się przepukliny brzusznej i jej nieleczenie w ekstremalnych sytuacjach może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia w postaci np.  uwięźnięcia jelita. Dlatego tak ważne jest przeprowadzenie odpowiednio wcześniej operacji przepukliny brzusznej, żeby uniknąć sytuacji zagrażających naszemu zdrowiu.

Ponieważ otyłość jest głównym czynnikiem ryzyka pojawienia się przepukliny brzusznej, specjaliści zaznaczają, że o sukcesie przeprowadzenia operacji naprawy przepukliny decyduje utrata masy ciała pacjenta przed zabiegiem. W krakowskim Szpitalu na Klinach można przeprowadzić zabiegi kompleksowe tj.  operację bariatryczną i zabieg naprawy przepukliny brzusznej, które można wykonać w ramach jednej operacji lub jeden po drugim.

Jakie powikłania może dać nieleczona przepuklina brzuszna?

Najgroźniejszym powikłaniem nieleczonej przepukliny brzusznej jest jej uwięźnięcie. Jest to wejście części jelita do worka przepuklinowego, z którego nie może się ono cofnąć do jamy brzusznej, ponieważ zostaje zakleszczone. Treść pokarmowa nie ma się jak przemieszczać, co może doprowadzić do perforacji jelita i wylania się jego zawartości do jamy brzusznej. Jest to najgorszy rodzaj powikłania, jaki się może zdarzyć w przypadku przepukliny brzusznej.

Mniej poważne skutki nieleczonej przepukliny brzusznej to  częściowa niedrożność jelit, nudności i wymioty, zatrzymanie stolca i gazów. W przypadku zauważenia tych objawów konieczna jest wizyta u lekarza, ponieważ pozostawienie tej sytuacji samej sobie może się skończyć pełną niedrożnością jelit.

Na jakie ryzyko naraża się pacjent odkładając rozpoczęcie leczenia?

Nie ma co liczyć na to, że przepuklina brzuszna jest przejściową niedogodnością, która zniknie samoistnie. To mechaniczne uszkodzenie powłok brzucha, z którego diagnozowaniem czasem pacjenci czekają za długo, ze strachu przed wizytą u lekarza. W tym czasie przepuklina brzuszna się powiększa, szczególnie szybko u osób otyłych. Jeśli przestrzeń między rozsuniętymi mięśniami brzucha osiągnie szerokość 10 cm, to chirurgowi nie jest łatwo naprawić taką przepuklinę. W tej sytuacji trudno operatorowi jest poluzować mięśnie, a szycie odbywa się pod napięciem co sprawia, że operacja takiej przepukliny brzusznej nie zawsze kończy się sukcesem. Szycie małych rozsunięć mięśni jest o wiele łatwiejsze i daje bardzo dobre efekty.

W przypadku kobiet warto pamiętać, że jeśli po pierwszej ciąży dojdzie do osłabienia powłok brzusznych w okolicach pępka, to po kolejnej ciąży ten stan tylko się pogłębia. Części pacjentek wydaje się, że to tylko problem estetyczny, dlatego najpierw szukają one pomocy w innych gabinetach, wierząc, że pomogą ćwiczenia czy zabiegi kosmetyczne.  To jednak nie zniweluje przepukliny brzusznej, a odsuwanie operacji jej naprawy w czasie może prowadzić do stanu zagrożenia zdrowia i życia.

Czy operacja przepukliny brzusznej jest ryzykowna?

Ryzyko okołooperacyjne przepukliny brzusznej zależy od jej charakteru i wielkości.

Trzeba jednak pamiętać, że zbyt długie wyczekiwaniem i odsuwanie zabiegu w czasie może mieć poważne konsekwencje. Najmniej korzystne jest operowanie w momencie, który jest ostatecznością. Chodzi o uwięźnięcie przepukliny i związane z tym powikłania. Wtedy jest to operacja dużego ryzyka. Do operacji obarczonych większych ryzykiem zalicza się również te u pacjentów z cukrzycą, otyłością i chorobami serca. Pewnym zagrożeniem są także powtarzające się operacje przepukliny brzusznej oraz infekcje, które im towarzyszą, również problemy z oddychaniem czy bezdech senny.

Bezpieczne i łatwe są operacje małych przepuklin brzusznych, zdiagnozowanych na wczesnym etapie. W takich sytuacjach nie ma potrzeby otwierania powłok jamy brzusznej na drodze chirurgii klasycznej. Operuje się laparoskopowo lub przy wsparciu robota. Z kolei pacjentom po kilku poprzednich operacjach dużych przepuklin brzusznych, do tego nawracających, w wyniku, których pojawiły się zrosty, oferuje się nowoczesne siatki, mocowane w różny sposób od wewnątrz jamy brzusznej.

Jakie dolegliwości może dawać przepuklina brzuszna?

Dolegliwości związane z przepukliną brzuszną są zależne od jej lokalizacji. Większość pacjentów ból towarzyszący przepuklinie brzusznej określa jako uczucie „ciągnięcia”. Natomiast w czasie kaszlu, oddawania stolca, podnoszenia ciężarów, a także długiego stania czy siedzenia, ból przepukliny rozchodzi się na inne części ciała.

Dla przykładu przepuklina okołopępkowa uwypukla się w okolicach pępka i daje uczucie wypychania. Jest bolesna, wywołuje nudności, wymioty, zatrzymanie oddawania stolca. Niektórzy pacjenci na własna rękę próbują to miękkie wybrzuszenie wciskać z powrotem do środka. Czasem to się udaje, ale częściej nie – powstaje wtedy bolesny guzek, który może zawierać jelita i tkankę tłuszczową. Żeby zdiagnozować, co naprawdę zawiera  przepuklina brzuszna, konieczne jest badanie USG lub tomografia komputerowa.

Jak długo trwa powrót do zdrowia po operacji przepukliny brzusznej?

Powrót do zdrowia po operacji przepukliny brzusznej zależy od jej wielkości i od tego jak była operowana.

Najmniej dolegliwa jest przepuklina okołopępkowa. Zaraz po zabiegu laparoskopowym zalecane jest wstawanie i chodzenie. Pacjent nosi w tym czasie specjalny pas przytrzymujący w jednej pozycji zoperowane powłoki brzuszne. W Szpitalu na Klinach na pacjentami czuwa zespół rehabilitantów, co sprawia, że powrót do pełnej sprawności trwa 3 -4 dni.

Jeśli operowana była przepuklina brzuszna, która pojawiła się po wcześniejszych operacjach czy ciążach, to przez 6 tygodni jest zalecana ograniczona aktywność fizyczna. Na kilka dni po operacji są zakładane dreny, żeby usuwać płyny z jamy brzusznej. Przez 8 tygodni pacjent powinien chodzić w specjalnym pasie uciskowym, który chroni powłoki brzuszne od przeciążeń. Nie należy dopuścić do wzrostu wagi ciała. Palacze powinni zapomnieć o papierosach i to na zawsze. Osoby chore na cukrzycę powinny kontrolować skrupulatnie poziom cukru.

Po operacji bariatrycznej i operacji przepukliny brzusznej u osób otyłych, pacjenci pozostają w szpitalu pod fachową opieką 4 – 5 dni. Po powrocie do domu zaleca się im miesiąc bez nadmiernej aktywności. Nie wolno podnosić ciężkich rzeczy i stać przez dłuższy czas. Dla tych pacjentów z pomocą przychodzi również chirurg plastyczny, który w ramach korekcji plastycznej pomaga usunąć nadmiar skóry, który pozostał po zabiegach.