Cytologia płynna – nowe, dokładniejsze badanie w kierunku raka szyjki macicy

Co roku około 2,3 tys. kobiet w Polsce słyszy diagnozę – rak szyjki macicy. 1,6 tys. z nich nigdy nie wyzdrowieje, ponieważ zgłosiła się do lekarza zbyt późno. W praktyce oznacza to, że rak szyjki macicy jest przyczyną śmierci pięciu kobiet dziennie w naszym kraju. Statystyki te są mało optymistyczne, tym bardziej, że rak szyjki macicy dotyka najczęściej młodych i aktywnych zawodowo kobiet, które zdają sobie sprawę z konieczności wykonywania badań profilaktycznych, ale ich nie przeprowadzają. To właśnie profilaktyka w postaci cytologii pozwala rozpoznać zmiany w stanie przedrakowym, które mogą ulec progresji do raka inwazyjnego a co za tym idzie uratować kobiece życie. O tym czym jest cytologia płynna, dlaczego jest bardziej czuła od tradycyjnej i dlaczego warto ją wykonywać, rozmawiamy z ginekolog – dr Anną Golką – Leszczyńską z krakowskiego Szpitala na Klinach.

Cytologia – podstawowe badanie profilaktyczne w kierunku raka szyjki macicy

Cytologia jest podstawowym badaniem przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy, które regularnie powinna wykonywać każda kobieta niezależnie od wieku. Badanie cytologiczne, które trwa zaledwie kilka minut, jest bezbolesne i bezpieczne dla komórek szyjki macicy, a przede wszystkim pozwala na skuteczne wychwycenie stanów przednowotworowych i nowotworowych szyjki macicy, w sytuacji kiedy nie występują żadne objawy. Regularne wykonywanie cytologii daje lekarzom szanse na bardzo wczesne wykrywanie nieprawidłowości, a co za tym idzie w przypadku stwierdzenia raka szyjki macicy na wdrożenie mniej inwazyjnego leczenia.

Podczas tradycyjnej cytologii położna lub ginekolog za pomocą specjalnej szczoteczki pobierają komórki nabłonka, znajdujące się na tarczy i w kanale szyjki macicy. Pobrany w ten sposób materiał zostaje nałożony na specjalne szkiełko cytologiczne, następnie jest on utrwalany i przekazywany do oceny mikroskopowej.

Pierwsze badanie cytologiczne powinna wykonać każda kobieta w terminie do 3 lat po inicjacji seksualnej a w przypadku braku rozpoczęcia współżycia, w wieku 25 lat. U kobiet zdrowych, u których poprzedni wynik cytologii był prawidłowy, nie mają one czynników zwiększających ryzyko rozwoju raka szyjki macicy, mają stałego partnera seksualnego, kolejne badanie cytologiczne powinno wykonać się nie później niż 3 lata od ostatniego badania (aktualnie większość ginekologów zaleca jednak aby cytologię profilaktyczną przeprowadzać co roku).

Częstsze wykonywanie cytologii rekomendowane jest kobietom, które są nosicielkami wirusa HPV, przyjmują leki immunosupresyjne, są po przeszczepie, w trakcie lub po chemioterapii lub były leczone na raka szyjki macicy.

Co to jest cytologia płynna?

Cytologia płynna cienkowarstwowa LBC (Liquid Based Cytology) to dokładniejsza i czulsza technika badania cytologicznego. W przeciwieństwie do cytologii tradycyjnej (jednowarstwowej) materiał pobierany jest na specjalne podłoże płynne, a nie na szkiełko. Taka forma pobrania materiału do badania pozwala na zminimalizowanie ryzyka uszkodzenia komórek, które trafiają do oceny mikroskopowej jak również umożliwia eliminację niechcianych komórek (śluzu, czerwonych i białych krwinek, bakterii), które mogą zaburzać wynik badania.

Dlaczego cytologia płynna jest bardziej dokładna niż tradycyjna cytologia?

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje wykonywanie cytologii na podłożu płynnym (LBC), jako metodę przesiewowych badań  w kierunku raka szyjki macicy. Cytologia LBC pozwala bowiem na:

• dwukrotnie większą wykrywalność zmian śródnabłonkowych względem klasycznej cytologii jednowarstwowej
• otrzymanie większej liczby komórek do badania
• pobranie wyselekcjonowanych komórek do badania
• pobranie materiału lepszej jakości, co pozwala na większą skuteczność i wiarygodność badania
• minimalizację ryzyka otrzymania wyników nieczytelnych lub fałszywie negatywnych
• możliwość wykonania z jednego wymazu dodatkowych badań w kierunku wirusa HPV oraz możliwość oceny komórek w bardzo wczesnej fazie zmian nowotworowych, dzięki zastosowaniu dwóch biomarkerów (p16, Ki-67)

Kompleksowa diagnostyka w kierunku raka szyjki macicy

Połączenie cytologii płynnej (LBC), testu HPV oraz CINtec+ (przesiewowego testu immunocytochemicznego) stanowi aktualnie najbardziej kompletny zestaw badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy, który w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości pozwala na odpowiednie wdrożenie pogłębionej diagnostyki i leczenia tego nowotworu. W skład kompleksowego panelu badań wchodzą:

• cytologia płynna LBC
• test w kierunku DNA wirusa HPV, pozwalający na wykrycie i identyfikację DNA 14 wysokoonkogennych odmian genetycznych wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), a w formie bardziej zaawansowanej na oznaczenie odmiany genetycznej HPV (wysoki, średni, lub niski potencjał onkogenny)
• CINtec+, czyli przesiewowy test immunocytochemiczny, pozwalający na wykrycie zmian nowotworowych wywołanych przez wysokoonkogennego wirusa HPV na bardzo wczesnym etapie rozwoju raka. Badanie stanowi uzupełnienie cytologii płynnej i polega na odpowiednim wybarwieniu komórek, dzięki czemu wykrywane są dwa biomarkery (p16, Ki-67) charakterystyczne dla zmian nowotworowych nabłonka szyjki macicy. Badanie to szczególnie rekomendowane jest kobietom u których cytologia wykazała wynik ASCUS, LSIL, mają dodatni wynik badania w kierunku HPV oraz w sytuacji kiedy nie ma możliwości postawienia jednoznacznej diagnozy na podstawie wykonanego wcześniej badania cytologicznego.