Cieśń nadgarstka – przyczyny, objawy, diagnostyka i możliwe opcje leczenia

W dzisiejszym szybko rozwijającym się świecie, gdzie praca biurowa przy komputerze stała się normą a codzienne obciążenia dłoni są nieuniknione zespół cieśni nadgarstka wyłania się jako coraz bardziej powszechne schorzenie. Choroba ta charakteryzuje się nieprzyjemnymi odczuciami w rejonie kciuka, palca wskazującego i palca środkowego. Dolegliwości takie jak ból w okolicy nadgarstka, parestezje,  zaburzenia czucia, drętwienie, czy osłabienie siły mięśniowej często pojawiają się w nocy  prowadząc do konieczności potrząsania dłonią przez pacjenta w celu uzyskania chwilowej ulgi. Choć to niby niepozorne objawy to mogą one  jednak znacznie wpływać na jakość życia prowadząc do bólu, dyskomfortu a nawet do ograniczeń w codziennych aktywnościach. W rozmowie z dr n. med. Maciejem Stalą – ortopedą i chirurgiem plastycznym z krakowskiego Szpitala na Klinach przyjrzymy się bliżej temu schorzeniu, dostarczając czytelnikom wiedzy na temat jego natury, diagnostyki, objawów  i dostępnych metod leczenia.

Czym jest cieśń nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka to przykład neuropatii uciskowej dotykającej nerw pośrodkowy. Neuropatie uciskowe są kategorią zaburzeń nerwowych wywołanych przez nacisk zewnętrznych struktur lub przez obrzęk samego nerwu. Nerw pośrodkowy usytuowany jest w przestrzeni zwanej kanałem nadgarstka, która jest otoczona kośćmi nadgarstka i pasmem więzadeł. Przez ten kanał przebiegają nie tylko nerwy ale także ścięgna, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania dłoni.  W wyniku zwężenia przestrzeni wewnątrz kanału dochodzi do uciśnięcia nerwu pośrodkowego.

Jakie są przyczyny pojawienia się cieśni nadgarstka?

Przyczyny pojawienia się  cieśni nadgarstka mogą być różnorodne lecz zazwyczaj wiążą się z czynnikami, które prowadzą do zwiększonego ciśnienia w obrębie kanału nadgarstka, przez który przebiega nerw pośrodkowy. Do najczęściej występujących przyczyn należą:

• przewlekłe przeciążenie nadgarstka – długotrwała praca przy komputerze, częste wykonywanie ruchów powtarzalnych ręką, które mogą prowadzić do stanów zapalnych i obrzęków w obrębie nadgarstka.
• obrzęk – może być spowodowany różnymi stanami zapalnymi, urazami, czy zmianami hormonalnymi  na przykład w ciąży, co zwiększa ciśnienie w kanału nadgarstka.
• zmiany reumatyczne – choroby reumatyczne takie jak reumatoidalne zapalenie stawów mogą prowadzić do zapalenia i obrzęku tkanki wokół nerwu pośrodkowego.
• zmiany zwyrodnieniowe – degeneracja stawów i kości nadgarstka może powodować ucisk na nerw pośrodkowy.
• złamania i urazy – urazy nadgarstka, zwłaszcza złamania kości nadgarstka mogą prowadzić do zwiększenia ciśnienia w kanału nadgarstka poprzez obrzęk lub przemieszczenie struktur anatomicznych.
• choroby metaboliczne – takie jak cukrzyca, które mogą wpływać na nerwy i zwiększać ryzyko neuropatii uciskowych.
• zaburzenia hormonalne – zmiany hormonalne, szczególnie w ciąży, menopauzie mogą prowadzić do retencji płynów i zwiększonego ciśnienia w nadgarstku.
• otyłość – zwiększona masa ciała może przyczyniać się do wyższego ryzyka wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka ze względu na ogólne zwiększone ciśnienie w ciele.
• Ciąża – choroba nasila się lub pojawia de novo w trakcie ciąży

Warto zauważyć, że często kombinacja kilku czynników może przyczynić się do rozwoju tej dolegliwości dlatego zrozumienie przyczyn pojawienia się zespołu cieśni nadgarstka jest kluczowe dla zapobiegania i efektywnego leczenia tej choroby.

Jakie są objawy cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka manifestuje się poprzez szereg charakterystycznych objawów, które mogą stopniowo narastać. Typowymi oznakami są mrowienie i drętwienie występujące w kciuku, palcu wskazującym, środkowym oraz częściowo w palcu serdecznym. Pacjenci często skarżą się również na ból, który może promieniować aż do przedramienia lub nawet barku. Częstym objawem jest również osłabienie siły chwytu, co sprawia trudności z wykonywaniem codziennych czynności takich jak trzymanie przedmiotów czy zaciskanie dłoni w pięść. W nocy objawy mogą nasilać się  prowadząc do częstego budzenia. W zaawansowanych przypadkach możliwe jest zauważenie zaniku mięśni kłębu kciuka, co jest wynikiem długotrwałego ucisku na nerw pośrodkowy.

Jak się diagnozuje cieśń nadgarstka?

Diagnozowanie społu cieśni nadgarstka rozpoczyna się od dokładnego zebrania wywiadu medycznego, w którym lekarz pyta o objawy, ich czas trwania oraz czynniki, które mogą je nasilać. Następnie przeprowadza się badanie fizykalne polegające na ocenie czucia, siły mięśniowej i sprawdzeniu, czy występują objawy nasilające się przy pewnych ruchach lub pozycjach nadgarstka. Wśród testów fizykalnych wykorzystuje się między innymi test Phalena czy test ucisku nerwu pośrodkowego. Do potwierdzenia diagnozy często stosuje się badania elektrodiagnostyczne, takie jak elektromiografia (EMG) i badanie przewodnictwa nerwowego, które pozwalają na ocenę funkcjonowania nerwu pośrodkowego i wykrycie ewentualnych uszkodzeń. W niektórych przypadkach może być również zalecane wykonanie badań obrazowych, takich jak ultrasonografia czy rezonans magnetyczny aby ocenić struktury nadgarstka i wykluczyć inne przyczyny objawów.

Jak się leczy cieśń nadgarstka?

Leczenie może obejmować zarówno metody nieoperacyjne, jak i operacyjne. Wśród metod niechirurgicznych znajdują się odpoczynek, noszenie szyny stabilizującej nadgarstek, zażywanie leków przeciwzapalnych oraz terapia kortykosteroidami (zastrzyki). W przypadkach, gdy te metody nie przynoszą ulgi, rozważana jest interwencja chirurgiczna, polegająca na przecięciu więzadła nadgarstka i odbarczenie nerwu. Chirurgiczne leczenie zespołu cieśni nadgarstka w większości przypadków stanowi kluczową metodę interwencji, skupiającą się na usunięciu ucisku na nerw pośrodkowy. Zabieg ten obejmuje przecięcie więzadła nadgarstkowego będącego górnym ograniczeniem kanału nadgarstka, co umożliwia rozszerzenie jego przestrzeni i eliminację kompresji na nerw. W trakcie operacji pacjent przyjmuje pozycję leżącą a całość procedury odbywa się pod znieczuleniem miejscowym, dzięki czemu pacjent nie odczuwa bólu w obszarze poniżej barku. Chirurg inicjuje zabieg przez wykonanie nacięcia skórnego o długości około 2.5-3 cm w rejonie nadgarstka, wzdłuż linii odpowiadającej czwartemu palcowi. Po dokonaniu nacięcia i odsłonięciu tkanki podskórnej, następuje ekspozycja i przecięcie więzadła nadgarstkowego, co prowadzi do uwolnienia nerwu pośrodkowego z nacisku. Na zakończenie zabiegu , miejsce nacięcia zostaje zamknięte przy użyciu tradycyjnych technik szycia.

Profilaktyka cieśni nadgarstka

Profilaktyka cieśni nadgarstka koncentruje się na minimalizacji ryzyka wystąpienia ucisku na nerw pośrodkowy poprzez różnorodne działania i zmiany w codziennych nawykach. Kluczowe jest utrzymanie właściwej postawy podczas pracy, szczególnie dla osób spędzających wiele godzin przed komputerem gdzie zalecane jest ustawienie klawiatury i myszy w taki sposób, aby zapobiegać nadmiernemu zginaniu nadgarstków. Regularne przerwy w pracy umożliwiają krótkie ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie dłoni oraz przedramienia, co może zapobiec nadmiernemu napięciu i obciążeniu nadgarstka. Ważne jest również unikanie ciągłego wykonywania powtarzalnych ruchów ręką oraz długotrwałego nacisku na nadgarstek, co może przyczyniać się do powstawania stanów zapalnych i obrzęków w tym obszarze. Utrzymanie zdrowego trybu życia, w tym odpowiednia dieta i aktywność fizyczna rów nież przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka chorób przewlekłych, które mogą wpływać na występowanie cieśni nadgarstka. Osoby zmagające się z otyłością mogą obniżyć ryzyko poprzez redukcję masy ciała. W przypadku pierwszych oznak problemów z nadgarstkiem zaleca się konsultację z lekarzem, który może zalecić odpowiednie ćwiczenia, środki przeciwzapalne lub noszenie szyn stabilizujących nadgarstek, szczególnie w nocy, co pomaga zmniejszyć ucisk na nerw pośrodkowy.

Czy możliwa jest profilaktyka ZCN?

W przypadku osób pracujących przy komputerze zaleca się stosowanie podkładki żelowej, na której opiera się nadgarstek. Niestety nie ma skutecznych metod profilaktyki ZCN.