Choroby pęcherzyka żółciowego – kiedy konieczne okazuje się usunięcie pęcherzyka żółciowego?
Pęcherzyk żółciowy to narząd o wielkości 10 cm, znajdujący się tuż pod wątrobą, którego głównym zadaniem jest magazynowanie żółci wyprodukowanej przez wątrobę. To właśnie ta żółć, uwalniania przez pęcherzyk w trakcie posiłku, pozwala nam strawić i wchłonąć tłuszcz znajdujący się w jedzeniu. Najczęstszą chorobą dotyczącą dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego jest kamica. Wśród innych, rzadziej spotykanych chorób wymienia się również polipy pęcherzyka żółciowego, jego stan zapalny, torbiele dróg żółciowych jak również nowotwory złośliwe dróg żółciowych. O tym czy jakie są najczęstsze choroby pęcherzyka żółciowego, jakie dają objawy i jak się je leczy rozmawiamy z dr n. med. Darią Kuliś – chirurgiem ogólnym, z krakowskiego Szpitala na Klinach.
Kamica pęcherzyka żółciowego – przyczyny, objawy oraz czy konieczne jest usunięcie pęcherzyka żółciowego
Kamica pęcherzyka żółciowego to jego najczęstsze schorzenie, które trzy razy częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Zgodnie z szacunkami choroba ta dotyczy aż 20% osób w krajach Europy Zachodniej.
Wśród czynników sprzyjających rozwojowi kamicy pęcherzyka żółciowego wymienia się otyłość, wysoki poziom cholesterolu, szybką utratę wagi wskutek diety, wiek po 40 r.ż. jak również nadmierne spożycie tłuszczów i cukrzyca. Kamica żółciowa to schorzenie spowodowane tworzeniem się kamieni (złogów, konkrementów) w pęcherzyku żółciowym, powstających z nieusuniętych substancji występujących w żółci. Złogi najczęściej składają się z barwników żółciowych, cholesterolu oraz jonów wapniowych i białek. To właśnie z uwagi na ich budowę, kamienie dzieli się na cholesterolowe (są zwykle duże i jest ich mniej) lub częściej występujące uwapnione (są mniejsze a woreczku znajduje się ich duża ilość).
Typowym objawem kamicy żółciowej jest silny ból (tzw. kolka żółciowa) lokalizujący się w prawej okolicy podżebrowej lub na środku nadbrzusza, który może promieniować na prawą łopatkę. Dolegliwości bólowe występują głównie po spożyciu tłustego posiłku. Dodatkowo przy ataku pęcherzyka żółciowego u pacjentów mogą wystąpić również wzdęcia, nudności oraz wymioty.
Nie każda kamica żółciowa stanowi wskazanie do operacji. Zabieg konieczny jest w sytuacji kiedy choroba powoduje nawracające dolegliwości bólowe, stwarza ryzyko ostrego zapalenia trzustki, współistnieje z polipami pęcherzyka. W przypadku kiedy operacja staje się koniecznością usuwany jest cały pęcherzyk żółciowy, z zaoszczędzeniem przewodu żółciowego, który odprowadza żółć z wątroby do dwunastnicy. Operację usunięcia pęcherzyka żółciowego nazywa się cholecystectomią i można ją przeprowadzić na drodze chirurgii otwartej (klasycznej) jak również z wykorzystaniem technik małoinwazyjnych takich jak laparoskopia czy przy użyciu robota chirurgicznego. Aktualnie złotym standardem postępowania są właśnie metody małoinwazyjne z uwagi na fakt, że wiążą się one z mniejszą interwencją chirurgiczną a co za tym idzie z większym bezpieczeństwem zabiegu i mniejszym ryzykiem powikłań i infekcji. Nie bez znaczenie pozostaje również krótszy okres hospitalizacji i rekonwalescencji pacjentów po tego typu zabiegach. Niezależnie od zastosowanej techniki operacyjnej zabieg usunięcia pęcherzyka żółciowego przeprowadza się zawsze w znieczuleniu ogólnym. W okresie 2-3 miesięcy po zabiegu pacjenci powinni unikać nadmiernego wysiłku fizycznego i podnoszenia ciężkich przedmiotów. Trzeba również zadbać o odpowiednią, lekkostrawną dietę, ubogą w produktu smażone i tłuszcz.
Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego – przyczyny, objawy oraz czy konieczne jest usunięcie pęcherzyka żółciowego
Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego powstaje na skutek nieleczonej kamicy i występuje u ok. 10-20% osób z tą chorobą. Na skutek zamknięcia światła przewodu pęcherzykowego przez kamień lub obrzęk błony śluzowej dochodzi do rozwoju stanu zapalnego. Zalegająca żółć, która nie może swobodnie odpłynąć z pęcherzyka, jak również kamienie drażniące błonę śluzową, powodują u chorych poważne objawy takie jak wymioty, silny, długo utrzymujący się ból pod prawym podżebrzem, może również pojawić się gorączka. Wystąpienie powyższych dolegliwości zawsze powinno stanowić powód do pilnego kontaktu z lekarzem, który w ramach diagnostyki wykonuje USG jamy brzusznej oraz przeprowadza badanie palpacyjne. Dodatkowo w diagnostyce ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego chorym wykonuje się badania z krwi takie jak oznaczenie poziomu białych krwinek, próby wątrobowe (ALAT, ASPAT, bilirubina), GGTP i fosfataza zasadowa, których podwyższone wartości potwierdzają diagnozę.
Leczenie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego jest zróżnicowane. Może polegać na operacji w trybie przyśpieszonym, albo jeżeli jest to niemożliwe dąży się do wyleczenia stanu zapalnego i usunięcia pęcherzyka podczas planowego zabiegu kilka tygodni później. Leczenie zachowawcze to przede wszystkim podawanie leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych, rozkurczowych, antybiotyków oraz dożylne nawadnianie pacjenta. W trakcie leczenia objawowego niezwykle istotne jest rygorystyczne przestrzeganie odpowiedniej diety. Operacyjne leczenie pęcherzyka w stanie zapalnym lub po jego przebyciu wiąże się z większym ryzykiem operacyjnym i ryzykiem konwersji do zabiegu otwartego niż zabieg usunięcia niepowikłanego (nie zmienionego przez proces zapalny) pęcherzyka żółciowego.
Jest to jedna z przyczyn, dla których pojawienie się u pacjenta objawów kolki żółciowej, powinno go skłonić do zaplanowania usunięcia pęcherzyka żółciowego.
Rak pęcherzyka żółciowego – przyczyny, objawy oraz czy konieczne jest usunięcie pęcherzyka żółciowego
Rak pęcherzyka żółciowego jest dość rzadki i stanowi piąty co do częstości występowania nowotwór w obrębie układu pokarmowego. Nowotwór ten dotyka 3-4 razy częściej kobiety niż mężczyzn i diagnozowany jest głównie u osób po 60 r.ż. Niestety raka pęcherzyka żółciowego cechuje wysoka śmiertelność głównie z uwagi na fakt, że w większości przypadków jest on diagnozowany w wysokim stadium zaawansowania, przypadkowo podczas rutynowych badań. Wśród czynników ryzyka zachorowania na raka pęcherzyka żółciowego wymienia się nieleczoną kamicę pęcherzyka, występowanie torbieli w drogach żółciowych oraz polipów pęcherzyka żółciowego o średnicy powyżej 1 cm jak również charakterystyczną budowę ścian pęcherzyka, która wysycone są solami wapnia. Dodatkowo na rozwój tego nowotworu wpływ ma również rodzaj wykonywanej pracy a na jego zachorowanie narażeni są pracownicy mający kontakt z toksycznymi chemikaliami branży: gumiarskiej, obuwniczej, tekstylnej i papierniczej.
Do charakterystycznych, ale późnych objawów raka pęcherzyka żółciowego zalicza się dolegliwości bólowe umiejscawiające się pod prawym podżebrzem, które mogą promieniować do prawej łopatki. W przypadku nowotworu o wysokim stopniu zaawansowania do objawów zalicza się również utratę masy ciała, nudności i wymioty a także brak apetytu. W przypadku wystąpienia powyższych objawów konieczna jest wizyta u specjalisty, który potwierdza diagnozę na podstawie badania USG, tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego dróg żółciowych. Guz często jest również wyczuwalny podczas zwykłego badania palpacyjnego. Dodatkowo zleca się wykonanie badań z krwi takich jak GGTP, AP, bilirubina, aminotransferazy oraz markerów nowotworowych: CEA i CA19-9.
Leczenie raka pęcherzyka żółciowego stanowi zabieg chirurgicznego usunięcia pęcherzyka wraz z marginesem tkanek sąsiadujących, który w większości przypadków przeprowadzany jest na drodze chirurgii otwartej. W przypadku nowotworu, który zdążył dać przerzuty niekiedy konieczne okazuje się usunięcie fragmentu wątroby, trzustki, dwunastnicy jak również węzłów chłonnych. Wykonanie zabiegu możliwe jest wyłącznie u pacjentów we wczesnym stadium zaawansowania choroby, niestety w większości przypadków rak pęcherzyka żółciowego jest nieoperacyjny. W przypadku guzów nieoperacyjnych stosuje się leczenie paliatywne w postaci radio lub chemioterapii, które mają za zadanie zmniejszenie objawów choroby (głównie żółtaczki) a u niektórych pacjentów przeprowadza się endoskopowych, paliatywny drenaż dróg żółciowych z założeniem protezy.
