Ból kręgosłupa. Jak skutecznie go leczyć?

Jak wskazują badania, aż 60-90% dorosłych ludzi przynajmniej raz  w życiu dozna lub doznało bólu kręgosłupa, który w ten sposób manifestuje swoją słabą formę. Dolegliwości bólowe kręgosłupa to w większości przypadków  objaw nieprawidłowości związanych z funkcjonowaniem mięśni, więzadeł lub dysku. Niestety większość z nas przyzwyczaja się do bólu pleców, ucząc się z nim żyć, co jest największym błędem. Bowiem każdy ból kręgosłupa powinien być traktowany jako objaw choroby, który wymaga konsultacji u lekarza specjalisty. O tym, jakie skuteczne metody walki z bólem kręgosłupa oferuje współczesna medycyna opowiada ortopeda z krakowskiego Szpitala na Klinach – dr Aleksander Winiarski.

Dlaczego kręgosłup boli?

Ból kręgosłupa może umiejscawiać się w różnym miejscu, najczęściej pacjenci odczuwają go w okolicy lędźwiowej, rzadziej natomiast w odcinku piersiowym czy szyjnym. Przyczyną dolegliwości bólowych są najczęściej nasze codzienne złe nawyki takie jak długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej, brak aktywności ruchowej, czy dźwiganie ciężkich przedmiotów bez aktywnej stabilizacji kręgosłupa. Nie bez znaczenia pozostają także inne czynniki, które pośrednio wpływają na zdrowie naszego kręgosłupa takie, jak nadwaga, narażenie na ciągły stres, czy depresja. Powtarzane przeciążenia w efekcie prowadzą do rozwoju zmian zwyrodnieniowych krążków międzykręgowych i przemieszczenia się masy jądra miażdżystego w stronę kanału kręgowego, co w efekcie powoduje  ucisk struktur nerwowych, który jest bezpośrednią przyczyną występowania dolegliwości bólowych. Przeciążenia prowadzą także do degradacji chrząstki stawowej, wtórnych zmian zapalnych stawów międzykręgowych oraz do zwiększenia napięcia mięśni przykręgosłupowych, co jeszcze bardziej potęguje odczuwanie bólu.

Blokada dokręgosłupowa

Blokada dokręgosłupowa jest procedurą przeciwbólową, wykonywaną najczęściej w przypadku takich schorzeń, jak: zwyrodnienie kręgosłupa, stenoza (zwężenie kanału kręgowego), kręgozmyk (przesunięcie się jednego trzonu kręgu względem drugiego), dyskopatia, wypuklina lub przepuklina krążka międzykręgowego. Zabieg polega na wstrzyknięciu za pomocą igły leku przeciwbólowego, najczęściej sterydu, który w połączeniu z lekiem znieczulającym ma skuteczne działanie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe i przeciwzapalne. Ostrzyknięcia dokonuje się w znieczuleniu miejscowym, pod kontrolą RTG, która ułatwia lekarzowi precyzyjne wprowadzenie leku. Podczas ukłucia w chwili  przechodzenia igły przez torebkę stawową niektórzy pacjenci mogą odczuwać niewielki ból, jak również podczas wstrzyknięcia może im towarzyszyć uczucie rozpierania. Lek do kręgosłupa można podać w różnym miejscu, przy czym najczęściej stosuje się go okołokorzeniowo (w sytuacji kiedy mamy do czynienia z uciśniętym korzeniem nerwowym),w okolicę krążka międzykręgowego  (w przypadku dyskopatii), w przypadku stenozy nadoponowo, w staw krzyżowo-biodrowy lub w staw międzywyrostkowy (w przypadku zmian zwyrodnieniowych stawów). Po wykonaniu blokady dolegliwości ustępują prawie natychmiast, u niektórych pacjentów proces ten trwa od 3 do 10 dni. Podanie sterydu bezpośrednio w miejsce wyzwalające ból kręgosłupa jest bardzo bezpieczną metodą niwelowania dolegliwości bólowych i  sprawdza się u ok. 70% pacjentów. Metodę tą stosuje się także u pacjentów oczekujących na operacje kręgosłupa, z bardzo silnymi dolegliwościami bólowymi, jak również u osób z nadwagą, które nie mogą wykonywać pełnego zakresu zaleconej rehabilitacji oraz u pacjentów, którzy nie mogą poddać się leczeniu operacyjnemu ze względu na schorzenia współistniejące.Aby podtrzymać efekt lekarze zalecają wykonanie do trzech zastrzyków w serii, jak również ich powtarzanie raz na 3-6 miesięcy. Należy pamiętać, że bezpośrednio po wykonaniu blokady mogą pojawić się takie dolegliwości, jak mrowienie, drętwienie oraz osłabienie czucia w kończynach, które ustępują samoistnie po kilku godzinach od iniekcji, dlatego też przez pierwsze kilka godzin od zabiegu pacjentom nie wolno prowadzić samochodu.Bardzo rzadko u pacjentów pojawiają się skutki uboczne z zastosowania blokady i najczęściej zalicza się do nich zaostrzenie dolegliwości bólowych, pojawienie się bólów głowy, uczucia swędzenia skóry i rumienia w okolicy wkłucia. Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do wykonania zabiegu blokady dokręgosłupowej są infekcje skórne i zakażenia bakteryjne w miejscu wkłucia, ciąża, uczulenie na stosowany lek, zaburzenia krzepnięcia, ciężka choroba wrzodowa, nieuregulowane nadciśnienie tętnicze krwi oraz  cukrzyca.

Blokady nerwów

Kriolezja– zamrożenie lub hibernacja nerwu

Kriolezja jest małoinwazyjną metodą leczenia przewlekłych zespołów bólowych, która polega na zablokowaniu przewodzenia impulsów nerwowych za pomocą niskiej temperatury (do -70°C), poprzez co uzyskuje się efekt miejscowego zamrożenia nerwu. Zabieg ten nie tylko skutecznie leczy przewlekłe zespoły bólowe ale również cechuje się wysokim stopniem bezpieczeństwa, ponieważ nie niszczy struktury nerwu, a wprowadzona w ten sposób blokada ma charakter odwracalny. Wskazaniem do wykonania kriolezji jest znoszenie wszelkiego rodzaju dolegliwości bólowych kręgosłupa, szczególnie w przypadku bólów z powodu choroby zwyrodnieniowej, bólow: neuralgicznych, pooperacyjnych, nowotworowych, poamputacyjnych, związanych ze zwyrodnieniami stawów a także w przypadku pseudo rwy kulszoszowej. Zabiegi sprawdzają się również u pacjentów cierpiących na łokieć tenisisty lub golfisty, zespół bolącego barku, czy na bóle dużych stawów, u których istnieją przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego. Kriolezja jest zabiegiem małoinwazyjnym, gdyż podczas trwania całej procedury nie dokonuje się nacięcia tkanek pacjenta, zabieg przeprowadzany jest przezskórnie w znieczuleniu miejscowym i nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania.Zabieg wykonywany jest pod kontrolą USG lub RTG, która umożliwia dokładną lokalizację uszkodzonego nerwu. Podczas kriolezjiza pomocą specjalnej sondy, która jest  izolowanym aplikatorem niskich temperatur, wprowadza się w okolicę uszkodzenia tkanki nerwowej gaz, najczęściej podtlenek azotu. Poddanie nerwu działaniu niskiej temperatury skutkuje zniszczeniem struktury wewnętrznej nerwu, która uniemożliwia przewodzenie bodźców,w tym również bólu. Efekt kriolezji w postaci eliminacji dolegliwości bólowych uzyskuje się u ok. 70% pacjentów, skutki zabiegu są długotrwałe, a zabieg można wielokrotnie powtarzać po uzyskaniu regeneracji tkanki nerwowej. Czas trwania zabiegu zależy od wielkości zamrażanego nerwu, jego położenia anatomicznego, jak również od ilości nerwów poddawanych procedurze, i zazwyczaj wynosi on od 30 do 60 minut. W większości przypadków pacjent wraca do domu tego samego dnia po 30 minutach obserwacji, tylko w niektórych przypadkach wymagana jest 24-godzinna hospitalizacja.Zabieg kriolezji cechuje bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa, tylko w nielicznych przypadkach obserwuje się takie skutki uboczne, jak odmrożenie lub podrażnienie skóry w miejscu wkłucia, czy zbliznowacenie. Przez pierwsze 2 miesiące do zabiegu kriolezji wskazane jest zaniechanie wszelkich aktywności wiążących się z  przeciążeniami dla kręgosłupa.

Termolezja – podgrzewanie nerwu

Termolezja jest zabiegiem stosowanym w znoszeniu dolegliwości bólowych kręgosłupa, w którym w przeciwieństwie do kriolezji, uszkodzony nerw poddaje się działaniu wysokiej temperatury wynoszącej 70–90°C. Metoda ta skutecznie leczy dolegliwości bólowe, powodując termiczne uszkodzenie zakończeń nerwowych przewodzących ból najczęściej w obrębie stawów międzywyrostkowych lub odnogi przyśrodkowej rdzeniowej gałęzi grzbietowej. Wskazaniami do wykonania procedury są zespoły bólowe,pojawiające się w chorobie zwyrodnieniowej stawów kręgowych, neuropatiach, neuralgiach, czy przerzutach nowotworowych.  Zabieg termolezji wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, a podczas jego trwania w miejsce uszkodzonego korzenia nerwowego, pod kontrolą USG lub RTG wprowadza się specjalną igłę zakończoną elektrodą. Przepływ prądu o częstotliwości fal radiowych, powoduje nagrzanie się obszaru poddanego zabiegowi na skutek czego dochodzi do uszkodzenia włókien nerwowych, które przestają przewodzić bodźce bólowe. Czas trwania zabiegu uzależniony jest od liczby i lokalizacji korzeni nerwowych poddawanych procedurze i przeważnie trwa od 15 od 30 minut. Skuteczność tej formy terapii obserwuje się u około 60% pacjentów z bólami kręgosłupa szyjnego, piersiowegoi lędźwiowego, a efekty zabiegu odczuwalne są przez pacjentów po około 3-4 tygodniach od zabiegu i utrzymują się przez około pół roku.Z uwagi na małoinwazyjny charakter termolezja charakteryzuje się wysokim poziomem bezpieczeństwa zabiegu, a co za tym idzie niewielką liczbą efektów ubocznych. Procedura nie wymaga od pacjentów hospitalizacji i najczęściej opuszczają oni szpital po 2-3 godzinach po wykonaniu zabiegu.

Co po zabiegu przeciwbólowym kręgosłupa?

Warto pamiętać, że blokady stosowane w łagodzeniu bólu kręgosłupa są  jedynie formą leczenia dolegliwości bólowych, a nie samej ich przyczyny. Aktualnie uważa się, że długotrwały ból  jest szkodliwy dla naszego organizmu albowiem nie tylko wpływa na psychikę pacjenta ale także zaburza jego aktywność życiową i zawodową.Współczesna medycyna skutecznie przychodzi z pomocą pacjentom cierpiącym na dolegliwości bólowe kręgosłupa w postaci małoinwazyjnych zabiegów blokujących nerwy czuciowe. Zredukowanie dolegliwości bólowych nie zwalnia jednak pacjenta z leczenia choroby podstawowej, która powoduje powstanie tych objawów, udziału w rehabilitacji, czy stosowania się do zaleceń lekarza. Warto pamiętać, że powrót bólu kręgosłupa, szczególnie w przypadku silnych, powtarzających się ataków, czy zmiana miejsca lokalizacji bólu powinny stanowić powód do niezwłocznego skorzystania z porady  ortopedy.