Atak kolki nerkowej

Kolka nerkowa objawia się bardzo silnym bólem w okolicy lędźwiowej, który często promieniuje w kierunku spojenia łonowego, zewnętrznych narządów płciowych i wewnętrznej powierzchni ud. Ból jest tak dotkliwy, że zwykłe środki przeciwbólowe nie są w stanie go złagodzić, dlatego kolka nerkowa to jeden z najczęstszych problemów, z którym pacjenci zgłaszają się na szpitalne oddziały ratunkowe czy izby przyjęć. Gdy mamy do czynienia z kolką nerkową w górnym odcinku dróg moczowych, nagle wzrasta ciśnienie, spowodowane zalegającym tam moczem. Stan ten spowodowany jest zatkaniem moczowodu przez kamienie moczowe, czyli blokujące złogi.

Co powoduje atak kolki nerkowej?

Jest wiele czynników sprzyjających powstawaniu kamieni moczowych. Do najważniejszych należą: zbyt ograniczona ilość przyjmowanych płynów, dieta bogata w białko, osteoporoza oraz niektóre choroby układu pokarmowego, zaburzenia przepływu moczu w drogach moczowych i w końcu nawracające zakażenia układu moczowego.

Kamica moczowa jest dość powszechną dolegliwością, bo dotyczy aż 10-20% populacji, częściej jednak dotyka mężczyzn niż kobiety. Co więcej, napady kolki mogą nawracać. Jej epizody mogą pojawiać się co kilka miesięcy lub nawet lat właśnie jako objaw kamicy moczowej.

Kolce nerkowej, poza znamiennym bólem, towarzyszyć mogą również inne objawy, w tym nudności, wymioty, wzdęcia brzucha. Pacjent może odczuwać także dokuczliwe parcie na mocz, a u niektórych chorych występuje także krwiomocz, gorączka i dreszcze.

Gdy pojawią się powyższe objawy, konieczna jest wizyta u lekarza.

Co robić, gdy pojawi się kolka nerkowa?

W przebiegu kolki nerkowej najistotniejsze jest złagodzenie bólu. Jeśli nie jest on znaczny, można sięgnąć po niesteroidowe leki przeciwzapalne w połączeniu z lekami rozkurczającymi mięśnie gładkie (spazmolityki). działanie tych leków pozwala rozkurczyć moczowody, co sprzyja łatwiejszemu i szybszemu wydaleniu kamienia przez drogi moczowe. Leki te są zazwyczaj dostępne bez recepty. W niektórych przypadkach ból złagodzić może działanie łagodnego ciepła, na przykład kąpiele, okłady.

W przypadku kolki nerkowej, niepowikłanej objawami zakażenia, kluczowe jest przyjmowanie dużej ilości płynów (2,5-3 litrów), najlepiej, aby była to niegazowana, nisko zmineralizowana woda, co może ułatwić wydalenie kamienia. Należy natomiast unikać napojów gazowanych.

Kiedy udać się do lekarza?

W przypadku, kiedy ból staje się bardzo dotkliwy i nie słabnie, konieczna jest konsultacja z lekarzem. W przypadku kolki nerkowej u chorych z jedną nerką i zaawansowaną cukrzycą niezwłocznie należy zgłosić się do szpitala.

Do lekarza warto również udać się w sytuacji, gdy atak o charakterze kolki nerkowej występuje po raz pierwszy. Ważne jest bowiem, aby  ustalić przyczynę kolki nerkowej. W przypadku wątpliwości lekarz może zalecić wykonanie badań standardowych takich, jak: USG, RTG, badanie moczu, a także bardziej zaawansowanych, np. urografii czy tomografii brzucha. Ból może być bowiem także manifestacją innych chorób, w tym tzw. ostrych chorób jamy brzusznej lub rzadziej innych, jak chociażby tętniak aorty brzusznej. W jego przebiegu również pojawia się promieniujący ból. Konieczna jest wówczas interwencja chirurgiczna.

Tępy ból w okolicy lędźwiowej, skąpomocz, gorączka mogą być natomiast objawami ostrego śródmiąższowego zapalenia nerek. Inne symptomy, które również mogą się pojawić, to nadciśnienie tętnicze, obrzęki oraz ból nerek podczas badania.

Samo zakażenie układu moczowego może również nieść ze sobą dolegliwości bólowe wraz z nudnościami, wymiotami, bólem brzucha i głowy, gorączką oraz dreszczami.

Nerwobóle w przebiegu schorzeń kręgosłupa też mogą przypominać ataki kolki nerkowej. Ale każdorazowo warto zgłosić się do lekarza po właściwe rozpoznanie.

Ponadto, jeśli lekarz określi przyczynę kamicy, to można podjąć również działania profilaktyczne, które pomogą uniknąć nawrotu choroby i ataku kolki nerkowej w przyszłości.

Wśród podstawowych badań poza (USG i RTG) będą również badania krwi pod kątem oznaczenia w surowicy stężenia sodu, potasu, wapnia, fosforu, kwasu moczowego. Oznacza się także dobowe wydalanie z moczem wapnia, szczawianów, fosforanów, kwasu moczowego. Badania wykonywane są po upływie około 2 miesięcy od ostatniego napadu kolki nerkowej.

Profilaktyka kamicy nerkowej

Szacuje się, że u ok. 15 proc. pacjentów, którzy nie stosują się do zaaleceń lekarza, kolka nerkowa powraca w ciągu roku po pierwszym jej epizodzie. Dlatego jeśli nie chcemy nawrotu bólu, większość działań o charakterze profilaktycznym ma związek ze stylem życia. Wskazana jest aktywność ruchowa, odpowiednie nawadnianie organizmu, a także właściwa dieta. Ustalenie odpowiedniej diety jest związane z oznaczeniem typu kamicy i polega na odpowiednim doborze minerałów i substancji odżywczych.

Ważne, aby skrupulatnie i konsekwentnie przestrzegać zaleceń lekarza.

Najważniejszą wytyczną profilaktyki kamicy jest odpowiednie nawadnianie organizmu.

Jak leczyć kolkę nerkową?

Kamienie nerkowe należy usunąć, gdy osiągają one średnicę większą niż 6 milimetrów. Zabieg rozważany jest również w przypadku mniejszych kamieni, gdy pacjent uskarża się na ciągły ból oraz częste zakażenia układu moczowego. Do operacji kwalifikowane są również osoby posiadające jedną nerkę i takie, u których istnieje ryzyko wystąpienia sepsy lub roponercza.

Metoda usuwania kamieni zależy od wielkości złogów, ich kształtu oraz lokalizacji. Może to być:

• metoda RIRS, czyli chirurgia wewnątrznerkowa z użyciem giętkiego ureterorenoskopu, która wg wytycznych Europejskiego Towarzystwa Urologicznego jest metodą pierwszego wyboru w przypadku leczenia kamicy nerkowej przy kamieniach, których wielkość nie przekracza 2 cm. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i polega na kruszeniu kamieni nerkowych za pomocą ureterorenoskopu, który wprowadza się przez cewkę moczową do moczowodu, a następnie do nerki. Przewagę tej metody stanowi fakt, że nie dokonuje się w nim żadnych nacięć skóry czy miąższu nerki, zabieg jest bezbolesny oraz powoduje znacznie mniejszy uraz po stronie pacjenta.
• nefrolitotrypsja przezskórna, inaczej PCNL, to zabieg wykonywany, kiedy kamień w nerce jest duży (większy niż 2 cm) lub usytuowany jest w takim miejscu, że nie może być rozbity za pomocą innych technik. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i polega na nakłuciu nerki poprzez niewielkie nacięcie skóry w okolicy lędźwiowej. Następnie przez wytworzoną przetokę do nerki wprowadza się endoskop, dzięki któremu za pomocą odpowiednich narzędzi urolog rozdrabnia kamienie na mniejsze fragmenty lub usuwa je w całości za pomocą specjalnych kleszczy.
• ureterorenoskopia giętka lub sztywna (URS), to inaczej endoskopowe kruszenie złogu w moczowodzie. Metoda ta służy do usuwania zablokowanych w moczowodzie kamieni, które nie rokują na samoistne wydalenie. Zabieg wykonywany jest bez konieczności jakiegokolwiek nacinania tkanek, ponieważ urolog wprowadza specjalny wziernik przez cewkę moczową do pęcherza moczowego, a następnie do moczowodu. Za pomocą specjalnych narzędzi lekarz usuwa kamień w całości lub rozdrabnia na mniejsze fragmenty. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym.