Skolioza charakterystyka

Skolioza to skrzywienie trójpłaszczyznowe kręgosłupa, które zmienia jego budowę i ustawienie we wszystkich trzech płaszczyznach albowiem u osób cierpiących na to schorzenie kręgosłup wygina się zarówno do boku (płaszczyzna czołowa), skręca (płaszczyzna poprzeczna) oraz wypłaszcza się (płaszczyzna strzałkowa). Skolioza diagnozowana jest w sytuacji kiedy na wynikach badań obrazowych takich jak RTG uwidoczniono kąt skrzywienia przekraczający 10 stopni w płaszczyźnie czołowej. Skolioza najczęściej lokalizuje się w odcinku piersiowym kręgosłupa, pomiędzy odcinkiem piersiowym a lędźwiowym, natomiast rzadko umiejscawia się tylko w odcinku lędźwiowym.  Skolioza jest schorzenie w wyniku którego dochodzi do deformacji nie tylko kręgosłupa ale również innych części ciała, np. w miednicy, klatki piersiowej, czy kończyn dolnych, które natomiast wpływają na zmianę umiejscowienia naszych organów wewnętrznych takich, jak serce, płuca, czy narządy układu pokarmowego, co w efekcie może prowadzić do poważnych konsekwencji w funkcjonowaniu tych narządów.

Skoliozy ze względu na wielkość kątową skrzywienia dzieli się na:

  • I stopnia, skoliozy o kącie 10-24 stopni, dochodzi wówczas do zmian mięśniowo – więzadłowych, bez zniekształceń kostnych a jej leczenie polega głównie na  stosowaniu ćwiczeń mających na celu zmniejszenie czynnego napięcia lub na obserwacji.
  • II stopnia, skoliozy o kącie 25-45 stopni, w których dochodzi do zmian strukturalnych w kręgach i krążkach międzykręgowych, w postaci rotacji kręgów z wyraźnym garbem żebrowym. Leczenie polega głównie na wykonywaniu ćwiczeń korekcyjnych oraz na noszeniu specjalnych gorsetów.
  • III stopnia, skoliozy o kącie 50 stopni i powyżej, w których dochodzi do  daleko posuniętych zmian strukturalnych, które na zdjęciu RTG mają postać sklinowacenia kręgów. W większości przypadków ten typ skoliozy kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego.

Skolioza u kogo jest diagnozowana  

Na skoliozę najczęściej narażone są dzieci, u których schorzenie to może pojawić się na różnych etapach rozwoju. W zależności od wieku, w którym dochodzi do rozwoju choroby skoliozy dziecięce dzielimy na wczesnodziecięcą lub niemowlęcą, którą rozpoznaje się u dzieci od 6 miesiąca do 3. roku życia w postaci skrzywienia skierowanego w lewą stronę, skoliozę dziecięcą, diagnozowaną u dzieci pomiędzy 3. a 10. rokiem życia oraz skoliozę młodzieńczą, do której dochodzi  u młodzieży w wieku dorastania. U większości dzieci do  pierwotnej deformacji dochodzi pomiędzy 5. a 8. rokiem życia lub w okresie dojrzewania. Skolioza u osób dorosłych jest schorzeniem, które najczęściej powstaje na skutek procesu starzenia się kręgosłupa i zwyrodnienia stawów międzykręgowych. Skoliozy w wieku dojrzałym osiągają kąt skrzywienia maksymalnie 20-30 stopni,  w związku z tym w ich przypadku stosuje się głównie leczenie za pomocą ćwiczeń ruchowych, leczenie operacyjne zalecane jest w przypadku pacjentów, u których występują nasilone dolegliwości bólowe, deficyty neurologiczne czy ograniczenia w ruchomości.

Skolioza – przyczyny powstawania

Skoliozy, ze względu na przyczynę występowania dzielimy na:

  • skoliozy czynnościowe (funkcjonalne) to takie, w których nie obserwuje się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa. Najczęściej dotyczą one odcinka lędźwiowego kręgosłupa a wśród objawów obserwuje się skrócenie jednej kończyny dolnej wraz z przykurczem przywiedzeniowym lub odwiedzeniowym biodra.
  • skoliozy strukturalne (wrodzone) to skoliozy, w których stwierdza się nieprawidłową, wrodzoną budowę kręgów np. kręg klinowaty, płokkręg, kręgi zrośnięte, zrośnięte żebra itp. Skoliozy wrodzone najczęściej dotykają  odcinka szyjno-piersiowego, piersiowego, piersiowo-lędźwiowego i lędźwiowego.

Skolioza – objawy

Skolioza w większości przypadków objawia się wygięciem kręgosłupa widocznym gołym okiem, które wpływa na równowagę i środek ciężkości ciała. Najczęściej u pacjentów ze skoliozą obserwuje się: skrócenie długości jednej nogi, wystające łopatki,  nierówną wysokość linii ramion, asymetrię talii, pochylenie ciała na jedną ze stron, nierówną wysokość bioder, wypukłość z jednej strony pleców tzw. garb żebrowy czy krzywy przebieg linii kręgosłupa. W dziewczynek skolioza dodatkowo prowadzi do cofnięcie się jednej piersi, w wyniku czego optycznie ulega ona zmniejszeniu. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby pacjenci dodatkowo odczuwają nasilone dolegliwości bólowe oraz neurologiczne w postaci bólu w dolnej części pleców, promieniującego do nogi lub stopy, pogorszenie się mechanizmu chodu (utykanie, pieczenie i drętwienie nogi) czy osłabienie siły kończyn dolnych w postaci niedowładu.

Skolioza – diagnostyka

Skoliozę diagnozuje się podczas wizyty ortopedycznej w trakcie, której wykonywane jest badanie fizykalne w trakcie, którego ocenia się linię ramion i miednicy, symetrię tułowia, w szczególności łopatek, kształt i ruchomość kręgosłupa oraz fakt obecności garbu żebrowego. Dodatkowo  przeprowadzane jest  również badanie siły kończyn dolnych i odruchów ścięgien i mięśni. W postawieniu diagnozy niezbędny jest wynik badania RTG kręgosłupa, które pozwala dokładnie uwidocznić  wielkość, lokalizację oraz kształt skrzywienia.

Skolioza – leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne skoliozy podejmuje się w przypadku skrzywień powyżej 50 stopni, które oprócz dolegliwości bólowych powodują: deficyty neurologiczne, znaczne pogorszenie się sylwetki pacjenta (asymetria talii i łopatek, powiększanie się garbu żebrowego), pogorszenie się mechanizmu chodu lub utykanie, nasilenie się objawów w pozycjach wyprostnych i podczas chodzenia (tzw. chromanie neurogenne) jak również trudności związane z oddychaniem czy krążeniem. Podstawę leczenia operacyjnego skolioz stanowi zatrzymanie progresu choroby oraz sama korekcja skrzywienia, która dokonywana jest za pomocą tytanowych wszczepów, które mają odbarczyć uciśnięte korzenie nerwowe, powodujące dolegliwości bólowe, zbalansować tułów i usztywnić sam kręgosłup.

  • Dostęp tylny (spondylodeza tylna) to aktualnie najczęstszy typ operacyjnego leczenia sklolioz, któremu poddaje się pacjentów w okresie pokwitania lub z zakończonym wzrostem, z pierwotnie pojedynczym lub podwójnym skrzywieniem. Interwencja chirurgiczna wykonywana jest na  plecach pacjenta, celem zabiegu jest skorygowanie deformacji kręgosłupa w trzech płaszczyznach za pomocą tytanowych śrub połączonych prętami.
  • Dostęp przedni (spondylodeza przednia) to typ procedury chirurgicznej przeznaczony dla pacjentów z krótkołukowym pojedynczym skrzywieniem. Nacięcia chirurgiczne przebiega  na bocznej powierzchni klatki piersiowej lub brzucha pacjenta. Za pomocą  prętu osadzonego na śrubach, które wprowadzane są bezpośrednio w trzony kręgowe dokonuje się korekty deformacji kręgosłupa.