Prolaktyna – hormon, który rządzi naszym organizmem. Co oznacza jego wzrost i jak obniżyć jego poziom?
Wiele osób nigdy nie słyszało o prolaktynie chyba, że stało się to konieczne w związku z problemami zdrowotnymi. A przecież ten hormon pełni kluczową rolę w organizmach zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Choć często kojarzymy go głównie z laktacją, to jego zadania są zdecydowanie szersze i bardziej skomplikowane, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Prolaktyna wpływa na równowagę hormonalną, zdrowie układu rozrodczego, metabolizm a także samopoczucie. Choć jej główna funkcja jest dobrze znana, mało kto zdaje sobie sprawę z tego, jak ważna jest równowaga tego hormonu w codziennym życiu. Zbyt niski lub zbyt wysoki poziom prolaktyny może prowadzić do różnorodnych problemów zdrowotnych – od zaburzeń miesiączkowych, przez trudności z płodnością aż po zmiany w naszej kondycji psychicznej. Jak prolaktyna wpływa na nasze ciało? Co oznacza jej nieprawidłowy poziom i jak można go regulować? Odpowiedzi na te pytania pozwalają lepiej zrozumieć, jak ten niewielki, ale niezwykle ważny hormon kształtuje nasze zdrowie.
Prolaktyna – norma i jej znaczenie
Poziom prolaktyny w organizmach ludzi jest ściśle kontrolowany przez przysadkę mózgową, która wytwarza hormon w odpowiedzi na różne sygnały wysyłane przez organizm. U kobiet prolaktyna jest najczęściej produkowana w większej ilości w okresie laktacji, czyli karmienia piersią ale także w czasie ciąży. Oczywiście poziom prolaktyny u kobiet i mężczyzn różni się a wahania poziomu prolaktyny mogą być naturalne lub wynikać z pewnych zaburzeń.
Poziom prolaktyny jest mierzony w jednostkach ng/ml (nanogramy na mililitr) we krwi. Norma prolaktyny różni się w zależności od wieku, płci oraz stanu organizmu a w szczególności w kontekście ciąży i laktacji. U zdrowych kobiet, które nie są w ciąży i nie karmią piersią, poziom prolaktyny zazwyczaj wynosi od 2 do 29 ng/ml, natomiast u mężczyzn norma ta waha się od 2 do 18 ng/ml. Warto zauważyć, że poziom prolaktyny w ciąży może znacznie wzrosnąć, osiągając wartość 10 razy wyższą niż norma dla kobiet, które nie są w ciąży.
Obniżony poziom prolaktyny może prowadzić do problemów z płodnością, problemów z menstruacją a także do zmniejszonego libido. Z kolei podwyższony poziom prolaktyny może wywoływać problemy zdrowotne o szerszym zakresie. Co więc powoduje wzrost prolaktyny i jak ten problem może zostać rozwiązany?
Przyczyny wzrostu prolaktyny
Zwiększony poziom prolaktyny w organizmach mężczyzn i kobiet to problem, który może wynikać z wielu różnych czynników. Wzrost prolaktyny – znany jako hiperprolaktynemia – może być spowodowany zarówno stanami fizjologicznymi jak i patologicznymi. Jednym z najczęstszych powodów wzrostu prolaktyny jest ciążący proces laktacyjny u kobiet. Jednak jeśli wzrost prolaktyny występuje u kobiet niebędących w ciąży lub karmiących, warto poszukać przyczyny tego stanu.
Jednym z głównych powodów, który może prowadzić do wzrostu prolaktyny, jest obecność guzów przysadki mózgowej, znanych jako prolaktynomas. Te łagodne guzy mogą produkować nadmiar prolaktyny, powodując jej podwyższony poziom we krwi. Przykładem schorzenia związanych z tym zjawiskiem jest właśnie hiperprolaktynemia, czyli stan, w którym prolaktyna osiąga nieprawidłowo wysokie poziomy.
Wzrost prolaktyny może również wynikać z różnych chorób ogólnoustrojowych. Na przykład, problemy z tarczycą, zwłaszcza niedoczynność tego narządu, mogą powodować wzrost prolaktyny. Z kolei schorzenia wątroby, niewydolność nerek, czy nawet zaburzenia hormonalne związane z nadmiernym stresem, mogą prowadzić do wzrostu tego hormonu. Oprócz tego, niektóre leki, takie jak antydepresanty, środki przeciwnadciśnieniowe czy leki przeciwbólowe również wpływają na poziom prolaktyny.
Innym istotnym czynnikiem powodującym wzrost prolaktyny jest stres. Stres emocjonalny i fizyczny może wywoływać uwolnienie prolaktyny do krwi a długotrwały stres może prowadzić do utrzymywania się wysokiego poziomu tego hormonu. Ponadto, intensywny wysiłek fizyczny, na przykład u sportowców, także może prowadzić do wzrostu prolaktyny, zwłaszcza gdy organizm nie ma wystarczającej regeneracji.
Jakie objawy wskazują na wzrost prolaktyny?
Wysoki poziom prolaktyny w organizmie może prowadzić do wielu objawów, które mogą być zarówno fizyczne jak i emocjonalne. U kobiet objawy mogą obejmować nieregularne cykle menstruacyjne, brak owulacji, problemy z płodnością a także nieuzasadniony wzrost masy ciała. Często dochodzi również do nadmiernej produkcji mleka – nawet u kobiet, które nie są w ciąży ani nie karmią piersią. Wysoki poziom prolaktyny może również prowadzić do spadku libido, depresji, lęków oraz problemów z pamięcią i koncentracją. U mężczyzn nadmiar prolaktyny może wywołać zaburzenia erekcji, zmniejszenie poziomu testosteronu a także obniżenie jakości nasienia.
Jak obniżyć poziom prolaktyny?
Leczenie podwyższonego poziomu prolaktyny zależy od przyczyny tego stanu. W przypadku guzów przysadki, leczenie polega zazwyczaj na zastosowaniu leków, takich jak bromokryptyna czy kabergolina, które pomagają zmniejszyć poziom prolaktyny poprzez stymulację receptorów dopaminowych. Leki te mogą skutecznie obniżyć poziom prolaktyny i zmniejszyć rozmiar guza przysadki.
Jeśli przyczyną wzrostu prolaktyny jest niedoczynność tarczycy, leczenie tej choroby może pomóc w normalizacji poziomu prolaktyny. Warto również zwrócić uwagę na zmniejszenie stresu – regularne ćwiczenia fizyczne, medytacja, odpowiednia ilość snu i relaksacyjne techniki oddechowe mogą pomóc w obniżeniu poziomu prolaktyny związanej z przeciążeniem organizmu.
W przypadku, gdy wzrost prolaktyny wynika z przyjmowanych leków, konieczne może być skonsultowanie się z lekarzem w celu zmiany farmakoterapii lub zastosowania alternatywnych metod leczenia.
