Kiedy ból i obrzęk mogą oznaczać coś więcej? Czyli jak odróżnić zapalenie piersi w trakcie laktacji od zapalnego raka piersi

Ból, zaczerwienienie i obrzęk piersi to objawy, które często występują podczas laktacji. W większości przypadków są one spowodowane zapaleniem piersi będącym efektem zastoju mleka, infekcji bakteryjnej lub niedrożnych przewodów mlecznych. Jednak istnieje również bardzo rzadki, lecz agresywny typ nowotworu – zapalny rak piersi (inflammatory breast cancer, IBC) – który może wywoływać podobne objawy takie jak zaczerwienienie, ból, uczucie ciepła i obrzęk. Ten rzadki i agresywny rodzaj nowotworu, który stanowi 1-5% wszystkich przypadków raka piersi rozwija się gwałtownie i charakteryzuje się nietypowymi objawami, które mogą sugerować właśnie stan zapalny gruczołu piersiowego. Dlatego rozpoznanie różnicy między nim a zapaleniem piersi jest kluczowe dla zdrowia pacjentki.

Zapalenie piersi w trakcie laktacji a zapalny rak piersi. Jak je odróżnić?

Laktacja i zapalny rak piersi są często trudne do rozróżnienia ze względu na podobieństwo niektórych objawów. W obu przypadkach piersi mogą być bolesne, obrzęknięte i ciepłe. W przypadku karmienia piersią obrzęk i ból są zazwyczaj wynikiem zastoju mleka lub zapalenia piersi, które pojawia się wskutek nagromadzenia mleka w gruczołach piersiowych lub zakażenia bakteryjnego. Leczenie zapalenia piersi zazwyczaj obejmuje zwiększenie częstotliwości karmienia, masaż piersi a w przypadku infekcji bakteryjnej, podanie antybiotyków. Gdy leczenie jest skuteczne, objawy ustępują zazwyczaj w ciągu kilku dni.

Zapalny rak piersi to nowotwór, który rozwija się w sposób nietypowy w porównaniu do innych postaci raka piersi. Zamiast tworzyć pojedynczy guzek, IBC rozprzestrzenia się rozproszonymi komórkami nowotworowymi, które blokują naczynia limfatyczne w skórze piersi, co prowadzi do nagłego obrzęku i zaczerwienienia. Cechą charakterystyczną tego typu nowotworu jest gwałtowny rozwój objawów, często w ciągu zaledwie kilku tygodni. Objawy zapalnego raka piersi obejmują intensywne zaczerwienienie, zgrubienia przypominające skórkę pomarańczy oraz uczucie ciepła. Ból i obrzęk, które pojawiają się w zapalnym raku piersi mogą być podobne do tych występujących przy zapaleniu piersi, lecz objawy nie ustępują pomimo leczenia antybiotykowego. W odróżnieniu od zapalenia piersi, przy nowotworze stan ten nie reaguje na leczenie i może postępować, obejmując coraz większy obszar piersi.

Jedną z najważniejszych różnic między zapaleniem piersi a zapalnym rakiem piersi jest czas trwania i reakcja na leczenie. W przypadku zapalenia piersi objawy mogą ustąpić po kilku dniach leczenia antybiotykami, szczególnie jeśli towarzyszy mu odpowiednia technika karmienia i opróżnianie piersi. Jeśli jednak ból, obrzęk i zaczerwienienie nie ustępują po kilku dniach stosowania antybiotyków lub nawet się nasilają, konieczna jest dalsza diagnostyka. Warto pamiętać, że w zapalnym raku piersi objawy nie ustępują pomimo leczenia a skóra piersi staje się coraz bardziej zmieniona, pojawia się „skórka pomarańczowa”, a pierś może wydawać się twardsza i bardziej napięta niż zwykle.

Oczywiście, wystąpienie objawów  takich jak zaczerwienienie, nadmierne ocieplenie i obrzęk w obrębie piersi nie musi zawsze wskazywać na rozwijający się proces nowotworowy. Częściej te symptomy mogą sygnalizować po prostu obecność ropnia piersi. Jednakże, każdy niepokojący objaw powinien być niezwłocznie skonsultowany z lekarzem.

Jak diagnozuje się zapalnego raka piersi?

Ważnym krokiem diagnostycznym w przypadku zapalnego raka piersi jest badanie fizykalne oraz dodatkowe badania obrazowe. Lekarz może zalecić badanie ultrasonograficzne (USG) piersi, które może pomóc w identyfikacji obecności guza lub innych nieprawidłowości w tkance piersi. Rezonans magnetyczny (MRI) jest kolejnym badaniem, które pozwala na dokładne zobrazowanie tkanek piersi i jest szczególnie przydatny w diagnozowaniu zapalnego raka piersi, gdyż lepiej pokazuje strukturę tkanek miękkich. Jeśli istnieje podejrzenie nowotworu, kluczowe jest także wykonanie biopsji piersi aby uzyskać próbkę tkanki do badania histopatologicznego, co pozwala potwierdzić obecność komórek nowotworowych i zidentyfikować rodzaj raka.

Dlaczego szybkie rozpoznanie jest kluczowe w leczeniu zapalnego raka piersi?

Zapalny rak piersi wymaga natychmiastowego leczenia ponieważ jest to wyjątkowo agresywny nowotwór, który ma tendencję do szybkiego rozprzestrzeniania się na inne części ciała. Standardowym postępowaniem jest zastosowanie chemioterapii przedoperacyjnej, która ma na celu zmniejszenie rozmiaru guza i zahamowanie rozwoju nowotworu. Po chemioterapii przeprowadza się operację, zazwyczaj mastektomię, czyli usunięcie piersi oraz radioterapię w celu zniszczenia ewentualnych pozostałych komórek rakowych. W niektórych przypadkach stosuje się również terapie hormonalne lub celowane, zwłaszcza jeśli nowotwór wykazuje obecność specyficznych receptorów, takich jak HER2.

Jakie czynniki zwiększają ryzyko zachorowania na zapalnego raka piersi?

Przyczyny  występowania tego nowotworu nie są w pełni poznane ale istnieje kilka czynników ryzyka i mechanizmów, które mogą prowadzić do jego rozwoju.

Jednym z głównych mechanizmów związanych z powstawaniem zapalnego raka piersi jest blokowanie naczyń limfatycznych w skórze piersi przez komórki nowotworowe. Kiedy komórki rakowe przedostają się do tych naczyń  mogą je zablokować, co powoduje nagromadzenie się płynu, obrzęk oraz zaczerwienienie piersi – objawy charakterystyczne dla IBC. Proces ten różni się od tradycyjnych form raka piersi, które zazwyczaj rozwijają się w formie guzka a nie rozproszonego nacieku.

Czynniki hormonalne również odgrywają istotną rolę w rozwoju zapalnego raka piersi. Estrogeny, które stymulują wzrost komórek piersiowych mogą wpływać na rozwój niektórych typów raka piersi. Chociaż nie każdy przypadek IBC jest hormonozależny to zaburzenia hormonalne i ekspozycja na estrogeny mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tego nowotworu.

Istnieją także dane wskazujące na wpływ predyspozycji genetycznych. Mutacje w genach, takich jak BRCA1 i BRCA2, znacznie zwiększają ryzyko zachorowania na różne typy raka piersi, w tym także na zapalnego raka piersi. Wśród pacjentek z mutacjami tych genów częściej obserwuje się przypadki raka o agresywnym przebiegu.

Czynniki środowiskowe i styl życia takie jak palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu, dieta wysokotłuszczowa oraz brak aktywności fizycznej również mogą także zwiększać ryzyko wystąpienia zapalnego raka piersi. Te czynniki mogą prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych w organizmie, które sprzyjają mutacjom i niekontrolowanemu wzrostowi komórek.

Zapalny rak piersi częściej dotyka młodsze kobiety oraz kobiety o wyższym wskaźniku masy ciała (BMI). Otyłość jest jednym z czynników ryzyka, ponieważ tkanka tłuszczowa produkuje estrogeny, co może zwiększać ryzyko rozwoju niektórych hormonozależnych nowotworów, w tym zapalnego raka piersi.

Jak widać zapalny rak piersi może być wywołany przez szereg czynników, w tym blokadę naczyń limfatycznych przez komórki nowotworowe, zaburzenia hormonalne, predyspozycje genetyczne oraz czynniki związane ze stylem życia. Chociaż dokładne przyczyny IBC nie są w pełni zrozumiane to identyfikacja czynników ryzyka pozwala na zwiększenie czujności i podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych.

Czy karmienie piersią chroni przed rakiem?

Badania naukowe pokazują, że karmienie piersią może zmniejszać ryzyko zachorowania na raka piersi, co wynika z kilku czynników. Po pierwsze, podczas karmienia piersią dochodzi do naturalnej regulacji poziomu hormonów, zwłaszcza estrogenów, które są związane z rozwojem niektórych typów raka piersi. Kobiety karmiące mają niższy poziom estrogenów, co może ograniczać proliferację komórek piersiowych i chronić przed mutacjami prowadzącymi do nowotworu. Po drugie, proces karmienia sprzyja regularnemu złuszczaniu się komórek z przewodów mlecznych, co może pomóc usunąć ewentualne uszkodzone lub potencjalnie komórki rakowe. Jednak w przypadku zapalnego raka piersi to działanie ochronne może być niewystarczające, ponieważ IBC rozwija się gwałtownie i nie zawsze wynika z hormonozależnych czynników. Z tego powodu kobiety karmiące piersią powinny być szczególnie uważne na wszelkie nietypowe objawy w piersiach, które mogą różnić się od standardowych problemów laktacyjnych.