Jak wsparcie mikrobiomu może poprawić wyniki leczenia operacyjnego raka trzustki

Chirurgia onkologiczna, zwłaszcza w przypadku tak złożonych nowotworów jak rak trzustki (PDAC), zawsze niesie ze sobą ryzyko powikłań. Jednak najnowsze badania wskazują, że istotnym czynnikiem, który może zwiększać ryzyko powikłań i śmiertelności, jest zaburzenie równowagi mikrobiomu, czyli tzw. dysbioza. Na szczególną uwagę zasługuje obecność bakterii Enterococcus spp., które – jak wynika z przełomowych badań – mogą znacząco wpływać na wyniki leczenia operacyjnego. Czy możemy zatem mówić o rewolucji w podejściu do chirurgii onkologicznej?

Mikrobiom a zdrowie: rola mikroorganizmów w organizmie

Mikrobiom to zestaw mikroorganizmów, które naturalnie zasiedlają nasze ciało. Znajduje się on m.in. w jelitach, skórze czy drogach oddechowych. Jest on nie tylko „niewidzialnym towarzyszem”, ale pełni kluczową rolę w utrzymaniu równowagi fizjologicznej organizmu. Odpowiada za procesy trawienia, metabolizm, a także wspiera układ odpornościowy, chroniąc nas przed infekcjami. Każda zmiana w jego składzie, nazywana dysbiozą, może prowadzić do zaburzeń w pracy organizmu.

W ostatnich latach naukowcy zaczęli analizować, jak zaburzenia mikrobiomu wpływają na wyniki pacjentów poddawanych różnym zabiegom chirurgicznym, w tym skomplikowanym operacjom onkologicznym, takim jak resekcje trzustki. Wydawało się, że odpowiedź mikrobiomu na interwencje chirurgiczne może mieć kluczowe znaczenie w procesie rekonwalescencji pacjenta.

Dysbioza mikrobiomu a operacje raka trzustki

Nowe badanie opublikowane w prestiżowym czasopiśmie Annals of Surgery rzuca światło na kluczowy problem: obecność określonych patogenów, w tym bakterii Enterococcus spp., w przewodzie pokarmowym pacjentów z rakiem trzustki może zwiększać ryzyko powikłań pooperacyjnych oraz śmiertelności. Wyniki badań są niepokojące, ale jednocześnie niezwykle ważne dla przyszłości chirurgii onkologicznej.

W badaniu przeanalizowano próbki mikrobiologiczne pobrane od ponad 100 pacjentów, w tym osoby z nowotworem trzustki. Kluczowe wyniki wskazują, że pacjenci z wyższym poziomem Enterococcus w górnym odcinku przewodu pokarmowego byli bardziej narażeni na powikłania, takie jak infekcje w miejscu operacji (SSI). Co więcej, śmiertelność w okresie 6 miesięcy po zabiegu była znacznie wyższa u pacjentów, u których wykryto tę bakterię. Wyniki sugerują, że obecność Enterococcus jest wyraźnym czynnikiem ryzyka w kontekście wyników pooperacyjnych.

Ryzyko infekcji po operacji: jak ERCP wpływa na wyniki

Jednym z najważniejszych wniosków z badań było to, że pacjenci, u których wykonano przedoperacyjną endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ERCP), byli szczególnie narażeni na infekcje i śmiertelność. ERCP jest procedurą, która często jest niezbędna w diagnostyce raka trzustki, ale może również wprowadzać bakterie do przewodów żółciowych, co zwiększa ryzyko infekcji.

U pacjentów, u których stwierdzono obecność Enterococcus w przewodach żółciowych, wskaźniki śmiertelności wzrosły nawet do 24 miesięcy po operacji. To kluczowe odkrycie pokazuje, jak ważne jest monitorowanie mikrobiomu przed i po takich zabiegach.

Czy antybiotyki są rozwiązaniem?

Wyniki badania wskazują na potrzebę zastosowania bardziej celowanej profilaktyki antybiotykowej, zwłaszcza przedoperacyjnej. Według autorów badania, leki takie jak piperacylina z tazobaktamem mogą być kluczowe w redukcji ryzyka infekcji i poprawie ogólnych wyników pacjentów poddawanych operacjom trzustki. Jednak zbyt szerokie stosowanie antybiotyków niesie ryzyko rozwoju oporności bakterii, co sprawia, że potrzeba bardziej wyrafinowanych, zindywidualizowanych podejść do profilaktyki zakażeń.

Probiotyki i synbiotyki: naturalne wsparcie mikrobiomu

Coraz większą uwagę zwraca się na potencjalne korzyści wynikające z zastosowania probiotyków i synbiotyków. Badania pokazują, że stosowanie tych suplementów może modulować mikrobiom pacjenta, co może skutkować mniejszym ryzykiem powikłań pooperacyjnych. Przegląd badań opublikowany w Journal of Clinical Medicine w 2018 roku wykazał, że probiotyki i synbiotyki mogą zmniejszać ryzyko infekcji zarówno w miejscu operacji, jak i w narządach odległych. Co więcej, ich stosowanie nie wiąże się z ryzykiem rozwoju antybiotykooporności, co czyni je bezpieczną alternatywą dla tradycyjnych antybiotyków w pewnych sytuacjach.

Nowe podejście do leczenia pacjentów z rakiem trzustki

Badania nad mikrobiomem w kontekście raka trzustki otwierają nowy rozdział w zrozumieniu, jak funkcjonuje nasz organizm w trakcie i po operacjach onkologicznych. Wyniki sugerują, że pacjenci poddawani operacjom resekcji trzustki mogą odnieść korzyści z modulacji mikrobiomu – zarówno poprzez zastosowanie probiotyków, jak i bardziej celowanej profilaktyki antybiotykowej. W przyszłości możemy spodziewać się, że lekarze będą bardziej indywidualizować terapię, biorąc pod uwagę mikrobiologiczne czynniki ryzyka każdego pacjenta.

Podsumowując, najnowsze odkrycia dotyczące roli dysbiozy w operacjach raka trzustki mają ogromne znaczenie dla przyszłości chirurgii onkologicznej. Zrozumienie i kontrolowanie mikrobiomu pacjenta przed i po zabiegu może przyczynić się do poprawy wyników leczenia oraz obniżenia śmiertelności. Świat medycyny stoi u progu rewolucji, w której mikrobiom staje się istotnym elementem w walce o zdrowie i życie pacjentów z rakiem trzustki.

Autor:

prof. Wojciech Marlicz

Źródła:

• Stein-Thoeringer i wsp, Microbiome Dysbiosis with Enterococcus Presence in the Upper Gastrointestinal Tract is A Risk Factor for Mortality in Patients Undergoing Surgery for Pancreatic Cancer. Annals of Surgery 2024.
• Skonieczna-Żydecka i wsp, A Systematic Review, Meta-Analysis, and Meta-Regression Evaluating the Efficacy and Mechanisms of Action of Probiotics and Synbiotics in the Prevention of Surgical Site Infections and Surgery-Related Complications. J Clin Med 2018.