Nowoczesne technologie w onkologii. Rola robotyki chirurgicznej w leczeniu raka nerki
Robotyka w chirurgii onkologicznej zmienia oblicze medycyny, podnosząc jakość opieki nad pacjentami z rakiem nerki. W erze, gdzie technologie wpływają na szeroką gamę dziedzin życia, także sale operacyjne ulegają transformacji dzięki innowacjom. Systemy takie jak da Vinci umożliwiają chirurgom operowanie z wyjątkową precyzją, co obniża ryzyko komplikacji i znacząco redukuje czas potrzebny na rekonwalescencję. Wzrost liczby diagnoz rak nerki skłania do szukania nowych, skuteczniejszych metod leczenia. W rozmowie z Joanną Szyman – prezeską Grupy Neo Hospital, członkiem rady naczelnej Polskiej Federacji Szpitali wyjaśnimy jak robotyka chirurgiczna wpływa na leczenie raka nerki, poprawiając wyniki terapeutyczne.
Zachorowalność na raka nerki
Rak nerki jest jednym z bardziej powszechnych nowotworów złośliwych dotykających układ moczowy, przy czym rak nerkowokomórkowy (RCC) odpowiada za 90% tych przypadków. Statystyki Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem z 2020 roku wskazują, że na świecie zarejestrowano około 430 000 nowych zachorowań na raka nerki. Prognozy przewidują, że do 2040 roku liczba ta wzrośnie o 54%, co świadczy o dynamicznym rozwoju tej choroby. W Polsce, zgodnie z Raportem Nowotwory Złośliwe w 2021 roku, stwierdzono 5900 nowych przypadków raka nerki, w tym 3600 wśród mężczyzn i 2300 wśród kobiet.
Epidemiologia raka nerki wskazuje na wyraźne różnice płciowe – mężczyźni są dwukrotnie bardziej narażeni na rozwój tej choroby niż kobiety. Przyczyny tej dysproporcji nie są w pełni zrozumiałe ale przypuszcza się, że mogą wynikać z różnic w stylu życia, stopnia wystawienia na czynniki ryzyka takie jak palenie tytoniu czy nadciśnienie a także z różnic hormonalnych.
Operacyjne leczenie raka nerki – nefrektomia
Terapia raka nerki zależy od wielu aspektów, takich jak rozmiar i położenie guza, stopień jego zaawansowania a także ogólny stan zdrowia pacjenta. Chirurgiczne usunięcie guza jest uznawane za podstawową i najskuteczniejszą metodę leczenia raka nerkowokomórkowego (RCC), z nefrektomią jako główną procedurą. Istnieją dwa główne rodzaje nefrektomii:
- Częściowa nefrektomia: ten zabieg polega na usunięciu tylko guza oraz małego fragmentu otaczającej go zdrowej tkanki nerki. Ma to na celu jak największe zachowanie zdrowej tkanki nerkowej, co jest istotne dla utrzymania funkcji nerki i minimalizacji ryzyka przewlekłej choroby nerek. Częściowa nefrektomia jest zalecana, gdy guz jest niewielki i znajduje się w takim miejscu, że jego bezpieczne usunięcie nie wymaga resekcji całej nerki.
- Radykalna nefrektomia: zabieg ten obejmuje usunięcie całej nerki, a czasem również przyległych tkanek takich jak nadnercza lub pobliskie węzły chłonne. Jest stosowany przede wszystkim w przypadku większych guzów lub kiedy guz jest na tyle zaawansowany, że częściowa nefrektomia nie jest możliwa do przeprowadzenia.
Mimo że tradycyjne metody chirurgiczne okazują się efektywne to jednak nie są pozbawione wyzwań i ryzyka. Otwarte operacje często wiążą się z istotną utratą krwi, przedłużonym pobytem w szpitalu, zwiększonym bólem po zabiegu oraz dłuższym czasem rekonwalescencji.
Chirurgia minimalnie inwazyjna w leczeniu raka nerki
W ostatnich latach wprowadzenie technik chirurgii minimalnie inwazyjnej takich jak laparoskopia czy chirurgia robotyczna znacznie ulepszyło leczenie raka nerki. Laparoskopia pozwala na przeprowadzanie operacji poprzez kilka małych nacięć zamiast jednego dużego cięcia. To podejście charakteryzuje się mniejszą utratą krwi, krótszym pobytem w szpitalu oraz szybszym powrotem do zdrowia w porównaniu z tradycyjnymi metodami chirurgii otwartej, chociaż laparoskopia również posiada pewne ograniczenia. Dodatkowo, wprowadzenie chirurgii wspomaganej robotycznie zrewolucjonizowało leczenie raka nerki. Dzięki tej zaawansowanej technologii, chirurdzy mogą przeprowadzać zabiegi z niezrównaną precyzją, co minimalizuje ryzyko powikłań i zwiększa korzyści dla pacjentów.
Ewolucja chirurgii wspomaganej robotycznie
System da Vinci, opracowany przez firmę Intuitive Surgical jest najbardziej rozpowszechnionym systemem robotycznym w chirurgii. Na całym świecie zainstalowano już ponad 9200 takich systemów a przeszkolono w ich obsłudze ponad 74 tysiące chirurgów. Do roku 2023 zrealizowano z ich pomocą ponad 15,4 miliona operacji.
Zgodnie z raportem „Rynek robotyki chirurgicznej w Polsce 2023. Prognoza na lata 2024-2028″, opracowanym przez Upper Finance i Polską Federację Szpitali, w 2023 roku liczba operacji przeprowadzonych przy użyciu systemu da Vinci wzrosła o 100% w stosunku do roku poprzedniego. Do końca sierpnia 2024 roku wykonano już 8000 takich zabiegów. Procedury te są przeprowadzane w 54 szpitalach na terenie Polski a ich liczba zwiększa się wraz z inwestycjami szpitali w nowoczesne technologie mające na celu poprawę jakości opieki medycznej oraz skrócenie okresu rekonwalescencji pacjentów.
System da Vinci umożliwia chirurgom przeprowadzanie operacji za pomocą specjalnej konsoli, za pomocą, której chirurg steruje drobnymi narzędziami chirurgicznymi wprowadzanymi do ciała pacjenta przez niewielkie nacięcia. Dzięki kamerze 3D o wysokiej rozdzielczości, chirurg otrzymuje powiększony, szczegółowy widok wnętrza ciała pacjenta. To pozwala na dokładne usunięcie nowotworu przy minimalnym naruszeniu zdrowej tkanki. System da Vinci precyzyjnie przekłada ruchy ręki chirurga na ruchy narzędzi, co umożliwia precyzyjne cięcia i manipulacje podczas operacji. Wśród innowacyjnych rozwiązań oferowanych przez system da Vinci znajduje się technologia fluorescencyjna Firefly. Pozwala ona chirurgowi na obserwację struktury naczyń krwionośnych oraz przepływu krwi w nerce, co ma kluczowe znaczenie przy przeprowadzaniu częściowej nefrektomii. Dzięki tej technologii możliwe jest precyzyjne określenie ukrwienia tkanek, co umożliwia ochronę zdrowej tkanki nerkowej przed uszkodzeniem.
Korzyści wynikające z wykorzystania chirurgii robotycznej
Badania kliniczne potwierdzają, że chirurgia robotyczna oferuje liczne zalety w porównaniu do tradycyjnych metod operacyjnych. Dane zostały zgromadzone na podstawie przeglądu literatury oraz metaanalizy przeprowadzonej przez firmę Intuitive, która obejmowała recenzowane badania porównawcze opublikowane między 1 stycznia 2010 r. a 17 października 2018 r. W metaanalizie wyników klinicznych uwzględniono randomizowane badania kontrolowane, metaanalizy randomizowanych badań kontrolowanych, prospektywne badania porównawcze oraz badania porównawcze oparte na dużych bazach danych. Do metaanalizy wyników zgłaszanych przez samych pacjentów włączono te same typy badań oraz dodatkowo retrospektywne badania kohortowe. Poniżej prezentujemy ich wyniki:
Mniejsza utrata krwi
W stosunku do chirurgii otwartej, pacjenci poddani operacji wspomaganej chirurgią robotyczną zazwyczaj tracą znacznie mniej krwi, ze średnią różnicą sięgającą 94 ml. To zmniejszenie utraty krwi obniża ryzyko powikłań i zmniejsza potrzebę przetoczeń krwi. W przypadku porównania z laparoskopią, różnica w utracie krwi wynosi średnio 16,5 ml, co także ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa pacjentów.
Krótszy czas hospitalizacji
Jednym z istotnych wskaźników oceny efektywności chirurgii jest długość pobytu pacjenta w szpitalu. Pacjenci poddani zabiegowi z wykorzystaniem robotyki zwykle przebywają w szpitalu o 1,81 dnia krócej w porównaniu z tymi, którzy przeszli operację otwartą. W odniesieniu do laparoskopii, różnica ta wynosi 0,13 dnia, co równa się około 3,12 godzin. Te różnice mają znaczący wpływ zarówno na komfort pacjenta jak i na koszty związane z opieką zdrowotną.
Mniejsze ryzyko wystąpienia powikłań
Chirurgia wspomagana robotycznie przyczynia się do znacznej redukcji ryzyka powikłań pooperacyjnych. Z badań wynika, że pacjenci, którzy przeszli taki zabieg są o 42% mniej narażeni na wystąpienie powikłań w ciągu 30 dni po operacji w porównaniu do tych, którzy przeszli operację otwartą. Ponadto, ryzyko wystąpienia poważnych powikłań obniża się o 39%. W przypadku porównania z laparoskopią, ryzyko powikłań pooperacyjnych jest mniejsze o 17%, co dodatkowo podkreśla bezpieczeństwo i efektywność chirurgii robotycznej.
Mniejsze dolegliwości bólowe
Precyzja chirurgii robotycznej, minimalizująca uszkodzenia tkanek przyczynia się do zmniejszenia bólu pooperacyjnego u pacjentów. W badaniach, gdzie oceniano ból za pomocą skali wizualno-analogowej (VAS), pacjenci po zabiegu wspomaganym robotycznie odnotowali znacznie niższe wartości bólu w porównaniu z tymi, którzy przeszli laparoskopię. To przekłada się na mniejsze zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe oraz przyspiesza proces rekonwalescencji.
Lepsza ochrona funkcji nerek
Robotycznie wspomagana częściowa nefrektomia umożliwia precyzyjne usunięcie nowotworu przy minimalnym naruszeniu zdrowej tkanki nerkowej. Dzięki tej technice, ryzyko rozwoju przewlekłej choroby nerek po operacji jest znacząco obniżone. Dodatkowo, zastosowanie technologii Firefly w trakcie zabiegu ułatwia ocenę ukrwienia nerki, co jest kluczowe dla zachowania jej funkcji.
Skrócony czas ciepłego niedokrwienia
Podczas częściowej nefrektomii, czas ciepłego niedokrwienia, czyli okres wstrzymania przepływu krwi do nerki jest krytyczny dla zachowania jej funkcji. Robotycznie wspomagana chirurgia umożliwia skrócenie tego czasu o średnio 3 minuty w stosunku do laparoskopii, co znacząco wpływa na lepsze wyniki funkcjonalne po stronie pacjenta.
Mniejsze ryzyko konwersji do operacji otwartej
W stosunku do laparoskopii, chirurgia robotyczna zmniejsza o 52% ryzyko konieczności przejścia do operacji otwartej. Oznacza to, że zabiegi robotyczne są mniej narażone na przerwanie z powodu wystąpienia komplikacji.
Robotyka wspiera chirurgów technologicznie
Chirurgia robotyczna dostarcza chirurgom zaawansowanych narzędzi takich jak stabilizacja instrumentów, filtracja drgań dłoni oraz rozbudowane opcje wizualizacji. Te technologie umożliwiają przeprowadzanie nawet najbardziej złożonych operacji z większą dokładnością i bezpieczeństwem.
Aktualne trendy w wykorzystaniu chirurgii robotycznej w leczeniu raka nerki
Zastosowanie chirurgii robotycznej w leczeniu raka nerki znacząco wzrosło na przestrzeni lat. Z danych National Cancer Database (NCDB) za lata 2010–2015 wynika, że udział minimalnie inwazyjnych częściowych nefrektomii systematycznie się zwiększa, głównie dzięki rosnącemu wykorzystaniu robotyki. Badania z USA i Niemiec wskazują na wzrost popularności tej metody, przy czym w Niemczech adaptacja przebiega na szerszą skalę. W Stanach Zjednoczonych, według Premier Healthcare Database, w 2020 roku 76% wszystkich częściowych nefrektomii było wykonywanych robotycznie, co stanowi wzrost o 16% w porównaniu do roku 2013.
Wnioski
Chirurgia wspomagana robotycznie wprowadza nową erę w leczeniu raka nerki, przynosząc szereg korzyści zarówno dla pacjentów jak i chirurgów. W porównaniu z metodami takimi jak operacje otwarte czy laparoskopia oferuje mniejszą utratę krwi, krótszy czas pobytu w szpitalu, niższe ryzyko powikłań i ból a także zwiększoną precyzję i ochronę funkcji nerek.
W obliczu globalnego wzrostu zachorowań na raka nerki, chirurgia wspomagana robotycznie staje się kluczowym elementem w poprawie wyników leczenia i jakości życia pacjentów dotkniętych tym nowotworem. Jej rosnąca popularność i zastosowanie w praktyce klinicznej potwierdzają, że jest to obiecujący kierunek w nowoczesnym leczeniu onkologicznym.
