Dieta w Hashimoto. Badania potwierdzają odpowiednie żywienie wspiera zarządzanie tą chorobą

Hashimoto –  inaczej przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy jest autoimmunologicznym schorzeniem, które prowadzi do przewlekłego zapalenia tarczycy. Jest to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy czyli stanu, w którym tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Choć leczenie farmakologiczne odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu chorobą Hashimoto to odpowiednia dieta może znacząco wspomóc leczenie i poprawić jakość życia pacjentów nim dotkniętych. W niniejszym artykule przyjrzymy się jakie elementy diety mogą być szczególnie korzystne dla osób z Hashimoto.

Zrozumieć Hashimoto

Choroba Hashimoto jest jedną z najczęstszych chorób autoimmunologicznych, która prowadzi do niedoczynności tarczycy. Stan ten został po raz pierwszy opisany przez japońskiego lekarza Hakaru Hashimoto w 1912 roku. Choroba ta polega na tym, że układ odpornościowy atakuje tarczycę – gruczoł znajdujący się w przedniej części szyi, odpowiedzialny za produkcję hormonów regulujących metabolizm.

W chorobie Hashimoto układ odpornościowy, który normalnie chroni organizm przed infekcjami i chorobami, zaczyna atakować własne komórki tarczycy. Powoduje to przewlekły stan zapalny i stopniowe uszkodzenie tarczycy. W wyniku tego procesu tarczyca traci zdolność do produkcji odpowiedniej ilości hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3), co prowadzi do niedoczynności tarczycy.

Objawy choroby Hashimoto mogą być subtelne i rozwijać się stopniowo, co często prowadzi do jej późnej diagnozy. Do najczęstszych objawów należą:

• zmęczenie i osłabienie: pacjenci często czują się wyczerpani i brakuje im energii.
• przyrost masy ciała: spowolniony metabolizm prowadzi do przybierania na wadze, mimo braku zmiany w diecie.
• chłodna skóra i uczucie zimna: spadek produkcji hormonów tarczycy może powodować uczucie zimna nawet w ciepłych warunkach.
• sucha skóra i włosy: niedoczynność tarczycy prowadzi do problemów skórnych i łamliwości włosów.
• depresja i zmiany nastroju: brak hormonów tarczycy wpływa na funkcje mózgu, co może prowadzić do depresji i problemów z koncentracją.
• problemy z pamięcią i koncentracją: pacjenci mogą mieć trudności z pamięcią i skupieniem uwagi.
• zaparcia: spowolnienie metabolizmu wpływa również na układ trawienny, powodując problemy z wypróżnianiem.

Leczenie choroby Hashimoto polega na uzupełnianiu niedoboru hormonów tarczycy poprzez podawanie syntetycznych hormonów tarczycy. Najczęściej stosowanym lekiem jest lewotyroksyna (syntetyczny hormon T4), który przyjmuje się doustnie codziennie. Dawka leku jest dostosowywana indywidualnie na podstawie regularnych badań krwi aby utrzymać poziomy hormonów tarczycy w normie. Choć leczenie Hashimoto jest przeważnie to liczne badania potwierdzają, że odpowiednia dieta może wspierać leczenie i łagodzić objawy tej choroby.

Badania potwierdzają znaczenie diety w Hashimoto

Chociaż choroba Hashimoto jest złożonym schorzeniem, w którym genetyka, środowisko i inne czynniki odgrywają istotną rolę to coraz więcej dowodów wskazuje na to, że dieta może mieć znaczący wpływ na jej przebieg i zarządzanie objawami. Potwierdzają to liczne badania naukowe. Poniżej przyjrzyjmy się bliżej  jakie są najnowsze dowody na związek między dietą a Hashimoto oraz jakie zalecenia dietetyczne mogą pomóc w kontrolowaniu objawów tej choroby.

Gluten i choroba Hashimoto

Jednym z najbardziej dyskutowanych tematów w kontekście diety przy Hashimoto jest gluten. Wiele badań wskazuje na związek między nietolerancją glutenu a chorobami autoimmunologicznymi, w tym Hashimoto. Wiele osób z Hashimoto ma również celiakię lub nietolerancję glutenu, co może zaostrzać objawy choroby. Dlatego unikanie glutenu może pomóc w redukcji stanu zapalnego i poprawie funkcjonowania tarczycy.

W badaniu opublikowanym w „Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism” stwierdzono, że u pacjentów z Hashimoto i celiakią wyeliminowanie glutenu z diety prowadziło do znaczącej poprawy funkcji tarczycy i redukcji poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych. Choć nie wszyscy pacjenci z Hashimoto mają celiakię to  istnieją dowody sugerujące, że niektóre osoby z Hashimoto mogą odnieść korzyści z diety bezglutenowej.

Selen i jego rola

Selen jest minerałem, który odgrywa kluczową rolę w metabolizmie hormonów tarczycy. Bogate źródła selenu to orzechy brazylijskie, ryby, jaja i produkty pełnoziarniste. Badania wykazały, że suplementacja selenem może zmniejszać poziom przeciwciał przeciwtarczycowych i poprawiać ogólną funkcję tarczycy u pacjentów z Hashimoto.

Badanie przeprowadzone przez Toulis i wsp. w „Thyroid” wykazało, że pacjenci z Hashimoto, którzy przyjmowali suplementy selenu przez 6 miesięcy mieli znacząco niższe poziomy przeciwciał anty-TPO w porównaniu z grupą kontrolną. Suplementacja selenem może zatem być skutecznym sposobem na zmniejszenie autoimmunologicznego ataku na tarczycę.

Wpływ diety bezlaktozowej

Nietolerancja laktozy jest częstym problemem u osób z chorobami autoimmunologicznymi, w tym Hashimoto. Badania wskazują, że wyeliminowanie laktozy z diety może prowadzić do poprawy funkcji tarczycy i zmniejszenia objawów choroby.

W badaniu opublikowanym w „Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism” stwierdzono, że pacjenci z Hashimoto i nietolerancją laktozy, którzy przeszli na dietę bezlaktozową  doświadczyli poprawy poziomu TSH (hormonu stymulującego tarczycę) oraz zmniejszenia dokuczliwych objawów ze strony jelit.

Znaczenie przeciwutleniaczy

Przeciwutleniacze odgrywają ważną rolę w ochronie komórek tarczycy przed stresem oksydacyjnym, który jest często zwiększony w chorobach autoimmunologicznych. Dieta bogata w antyoksydanty takie jak witaminy C i E może pomóc w ochronie tarczycy i zmniejszeniu stanu zapalnego. Dlatego ważne jest spożywanie dużej ilości warzyw, owoców, orzechów i nasion.

Badania opublikowane w „International Journal of Endocrinology” wykazały, że pacjenci z Hashimoto mają niższy poziom antyoksydantów w porównaniu do zdrowych osób, co sugeruje potrzebę zwiększenia spożycia tych składników odżywczych w diecie.

Kwasy tłuszczowe omega-3

Kwasy tłuszczowe omega-3 mają silne właściwości przeciwzapalne i mogą odgrywać rolę w zarządzaniu chorobami autoimmunologicznymi, w tym Hashimoto. Znajdują się one w rybach, takich jak łosoś, makrela, sardynki a także w orzechach włoskich i siemieniu lnianym. Badania wskazują, że suplementacja omega-3 może zmniejszać stan zapalny i poprawiać ogólną funkcję tarczycy.

W badaniu opublikowanym w „Journal of Nutritional Biochemistry” stwierdzono, że suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-3 prowadziła do znaczącego zmniejszenia poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych i poprawy objawów u pacjentów z Hashimoto.

Dieta bezkazeinowa

Podobnie jak w przypadku glutenu i laktozy, niektóre osoby z Hashimoto mogą być wrażliwe na kazeinę – białko mleka. Badania sugerują, że wyeliminowanie kazeiny z diety może przynieść korzyści niektórym pacjentom.

W badaniu opublikowanym w „Clinical Thyroidology” stwierdzono, że pacjenci z Hashimoto, którzy przeszli na dietę bezkazeinową doświadczyli poprawy poziomu TSH oraz zmniejszenia objawów jelitowych i ogólnoustrojowych.

Znaczenie żelaza w chorobie Hashimoto

Żelazo jest kluczowym minerałem nie tylko dla produkcji hemoglobiny ale również dla funkcjonowania tarczycy. Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, która często współwystępuje z chorobami autoimmunologicznymi, w tym Hashimoto.

Badania opublikowane w czasopiśmie „Thyroid” wykazały, że pacjenci z Hashimoto mają często niższe poziomy ferrytyny, wskaźnika zapasów żelaza w organizmie. Niedobór żelaza może pogarszać objawy niedoczynności tarczycy i obniżać skuteczność leczenia lewotyroksyną. Dlatego suplementacja żelaza zarówno poprzez dietę bogatą w żelazo (czerwone mięso, rośliny strączkowe, zielone warzywa liściaste) jak i w formie suplementów, może poprawić stan pacjentów.

Rola witaminy D

Witamina D odgrywa kluczową rolę w regulacji układu odpornościowego. Jej niedobór jest często obserwowany u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi, w tym Hashimoto. Badania sugerują, że odpowiednia podaż witaminy D może zmniejszyć autoimmunologiczny atak na tarczycę i poprawić jej funkcjonowanie.

W badaniu opublikowanym w „Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism” stwierdzono, że suplementacja witaminy D u pacjentów z Hashimoto i niskim jej poziomem prowadziła do zmniejszenia poziomu przeciwciał anty-TPO co wskazuje na mniejszy autoimmunologiczny atak na tarczycę. Dlatego zaleca się aby pacjenci z Hashimoto regularnie sprawdzali poziom witaminy D we krwi i suplementowali ją jeśli jest to konieczne. Naturalne źródła witaminy D obejmują tłuste ryby, żółtka jaj i wzbogacone produkty mleczne ale ekspozycja na słońce jest również kluczowa dla jej syntezy w skórze.

Związki goitrogenne i ich wpływ na tarczycę

Związki goitrogenne to substancje, które mogą hamować funkcjonowanie tarczycy wpływając na produkcję hormonów tarczycy. Są one obecne w wielu zdrowych warzywach takich jak brokuły, kalafior, kapusta i brukselka, które należą do rodziny krzyżowych. Chociaż te warzywa są bogate w witaminy i minerały to  ich spożycie w dużych ilościach, zwłaszcza w surowej formie może wpływać na funkcjonowanie tarczycy.

Badania opublikowane w „Endocrine Reviews” wskazują, że umiarkowane spożycie tych warzyw nie stanowi zagrożenia dla osób z Hashimoto, szczególnie jeśli są one spożywane po ugotowaniu, co redukuje zawartość związków goitrogennych. Niemniej jednak pacjenci z Hashimoto powinni być świadomi potencjalnych efektów goitrogenów i starać się spożywać warzywa krzyżowe w umiarkowanych ilościach.

Jod a choroba Hashimoto

Jod jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, ponieważ jest kluczowym składnikiem hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Niedobór jodu może prowadzić do niedoczynności tarczycy i wola endemicznego, jednak nadmiar jodu może również być szkodliwy szczególnie dla osób z chorobami autoimmunologicznymi tarczycy, takimi jak choroba Hashimoto. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej roli jodu w chorobie Hashimoto i jakie są najnowsze zalecenia dotyczące jego spożycia.

Liczne badania naukowe potwierdzają związek między nadmiarem jodu a chorobami autoimmunologicznymi tarczycy. W badaniu opublikowanym w „Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism” stwierdzono, że populacje o wysokim spożyciu jodu mają wyższy odsetek chorób autoimmunologicznych tarczycy, w tym Hashimoto. Z kolei w regionach z umiarkowanym spożyciem jodu, ryzyko tych chorób jest mniejsze. Badania epidemiologiczne przeprowadzone w Chinach i Japonii, krajach o wysokim spożyciu jodu z dietą bogatą w wodorosty, również wykazały większą częstość występowania autoimmunologicznych chorób tarczycy w tych populacjach. Wyniki te sugerują, że nadmiar jodu może być czynnikiem ryzyka dla rozwoju choroby Hashimoto.

Ze względu na związek między nadmiarem jodu a chorobą Hashimoto zaleca się ostrożność w suplementacji jodu i spożyciu pokarmów bogatych w jod. Oto kilka zaleceń dotyczących spożycia jodu dla osób z Hashimoto:

• monitorowanie spożycia jodu: pacjenci z Hashimoto powinni unikać nadmiernej suplementacji jodem, chyba że jest to wyraźnie zalecane przez lekarza. Dzienna zalecana dawka jodu dla dorosłych wynosi około 150 mikrogramów a dla kobiet w ciąży i karmiących piersią – 220-290 mikrogramów.
• unikanie nadmiernej konsumpcji wodorostów: wodorosty, takie jak kelp i nori są bardzo bogate w jod i ich nadmierne spożycie może prowadzić do nadmiaru jodu w organizmie. Pacjenci z Hashimoto powinni spożywać te produkty w umiarkowanych ilościach.
• ostrożność z solą jodowaną: sól jodowana jest powszechnie stosowanym źródłem jodu. Pacjenci powinni kontrolować spożycie soli jodowanej aby nie przekraczać zalecanej dziennej dawki jodu.
• konsultacja z lekarzem: przed rozpoczęciem suplementacji jodem lub wprowadzeniem większych zmian w diecie pacjenci z Hashimoto powinni skonsultować się z endokrynologiem lub dietetykiem klinicznym.

Jak potwierdzają badania naukowe dieta odgrywa istotną rolę w zarządzaniu chorobą Hashimoto. Właściwe wybory żywieniowe mogą wspomóc leczenie farmakologiczne, zmniejszyć objawy i poprawić jakość życia pacjentów. Kluczowe jest unikanie glutenu, spożywanie przeciwzapalnych składników odżywczych, zapewnienie odpowiedniego poziomu selenu, cynku, żelaza,  jodu i witaminy D  a także ograniczenie produktów, które mogą zakłócać funkcjonowanie tarczycy. rekomendowane są również regularne konsultacje z dietetykiem, które  mogą pomóc w dostosowaniu diety do indywidualnych potrzeb i uzyskaniu najlepszych wyników w zarządzaniu chorobą Hashimoto.