Co to jest czerniak?
Czerniak jest jednym z najbardziej agresywnych i złośliwych nowotworów skóry, powstającym z niekontrolowanego wzrostu komórek barwnikowych zwanych melanocytami. Skóra, będąca największym organem ludzkiego ciała, składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek, będący najbardziej zewnętrzną warstwą skóry, odgrywa kluczową rolę w rozwoju czerniaka.
Naskórek to złożona wielowarstwowa struktura, w której kolejne warstwy powstają poprzez stopniowe przemieszczanie się komórek od skóry właściwej w kierunku powierzchni skóry, gdzie zachodzi rogowacenie. W naskórku występują głównie dwa rodzaje komórek: keratynocyty, odpowiedzialne za produkcję keratyny, istotnej dla funkcji skóry, oraz melanocyty, które odpowiadają za produkcję barwnika skóry – melaniny. To właśnie z melanocytów wywodzi się czerniak.
Jest to choroba, która stanowi jedną z głównych przyczyn zgonów związanych z nowotworami skóry. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2020 roku zdiagnozowano około 325 000 nowych przypadków czerniaka na świecie, a 57 000 osób zmarło z powodu tej choroby. Przewidywania Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) są niepokojące – liczba nowych zachorowań na czerniaka skóry ma wzrosnąć o ponad 50% w okresie 2020-2040, osiągając ponad 500 000 przypadków rocznie.
Rozpoznanie czerniaka jest wyzwaniem, ponieważ może on przybierać różne formy i występować w różnych kolorach, co utrudnia jego identyfikację. Czerniak stanowi ważny problem zdrowotny i publiczne wyzwanie, a w przeszłości występował częściej u mężczyzn niż u kobiet, choć różnice te stopniowo zanikają. Należy pamiętać, że czerniak może wystąpić w każdym wieku, ale ryzyko jego pojawienia się wzrasta wraz z wiekiem.
Wczesna diagnoza czerniaka jest kluczowym czynnikiem wpływającym na rokowanie. Kiedy nowotwór jest wykryty we wczesnym stadium, ograniczony jedynie do skóry, szanse na wyleczenie są znacznie wyższe. Dziesięcioletnie przeżycie w grupie chorych, u których grubość czerniaka wynosi ≤1 mm i nie występuje owrzodzenie, wynosi aż 97%.
Niestety, w miarę zaawansowania choroby, szanse na wyleczenie drastycznie maleją. W przypadkach, gdy czerniak rozprzestrzenił się na pobliskie tkanki lub przerzucił się do innych części ciała, rokowanie staje się mniej pomyślne. Dlatego tak istotne jest zwracanie uwagi na wszelkie zmiany skórne i korzystanie z badań profilaktycznych w celu wczesnego wykrycia potencjalnych nowotworów skóry.
Dzięki regularnym badaniom kontrolnym, można znacznie zwiększyć szanse na wyleczenie czerniaka i uniknąć jego niebezpiecznych powikłań.
Warto również pamiętać, że czerniak nie jest jedynym rodzajem nowotworu skóry. Istnieje wiele innych typów nowotworów skóry, które również wymagają uwagi i odpowiedniego leczenia. Dlatego tak ważne jest dbanie o skórę, unikanie nadmiernego narażenia na promieniowanie UV oraz regularne monitorowanie wszelkich niepokojących zmian skórnych w celu wczesnego wykrycia potencjalnych zagrożeń. Zdrowa i odpowiednio pielęgnowana skóra może znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważnych schorzeń skórnych, w tym czerniaka.
