Rekonstrukcja piersi po mastektomii (amputacji piersi)

Zgodnie z danymi ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rak piersi to najczęstszy nowotwór złośliwy występujący u kobiet. Zachorowalność na ten typ nowotworu w 2020 r. dotyczyła ponad 19 tys. Polek. Statystyki pokazują że, jesteśmy krajem, w którym ciągle rośnie zarówno zachorowalność jak i śmiertelność z powodu raka sutka. Nowoczesne metody leczenia oraz diagnostyki pozwalają nie tylko zmniejszyć umieralność, ale również zwiększają możliwości wykonania leczenia oszczędzającego pierś. W przypadkach kiedy wykonanie amputacji jest nieuniknione, umożliwiają niekiedy zastosowanie jednoczasowej rekonstrukcji piersi. Jeżeli z jakiegokolwiek powodu jest to niewskazane – zawsze pozostaje opcja rekonstrukcji odroczonej – czyli wykonanej po zakończeniu całego lecenia onkologicznego. W rozmowie z dr Mateuszem Górskim – specjalistą diagnostyki i chirurgicznego leczenia chorób piersi z krakowskiego Szpitala na Klinach, przybliżmy tematykę nowoczesnych metod rekonstrukcji piersi po mastektomii.

Rekonstrukcja piersi – dla kogo?

W leczeniu raka piersi najważniejszy jest aspekt onkologiczny – usunięcie raka z prawidłowymi marginesami. Rolą specjalisty chirurgii piersi jest dodatkowo zapewnienie jak najlepszego efektu estetycznego. Czasami można go osiągnąć jedynie z wykorzystaniem technik onkoplastycznych. Jedną z nich jest jednoczasowa rekonstrukcja piersi z użyciem implantów. W zależności od indywidualnych cech pacjentki, rodzaju raka, jego zaawansowania i preferencji chorej można zastosować ekspandery tkankowe lub implanty, umiejscowione pod mięśniem lub bezpośrednio pod skórą. Do poprawienia efektu estetycznego i wzmocnienia tkanek można wykorzystać specjalne siatki lub ADM (sztuczną skórę). Jedynym bezwzględnym przeciwskazaniem do zabiegu jednoczasowej amputacji z rekonstrukcją piersi jest rak zapalny. U chorych w wyższym stopniu zaawansowania, które będą wymagały radioterapii, oraz u chorych w gorszym stanie ogólnym z chorobami współistniejącymi jednoczasowa rekonstrukcja jest względnie przeciwskazana i jej zastosowanie powinno być wyważone, biorąc pod uwagę możliwości gojenia, działania niepożądane, przewidywany efekt ostateczny w świetle oczekiwań chorej.

Rekonstrukcja piersi – dlaczego tak mało kobiet w Polsce decyduje się na ten zabieg?

Rekonstrukcja utraconej piersi pozwala pacjentkom na odzyskanie akceptacji własnego ciała, naturalnego wyglądu ale także na zapomnienie o chorobie nowotworowej. Niestety w naszym kraju tylko 5% pacjentek decyduje się na taki zabieg, a dla przykładu w USA rekonstrukcje wykonywane są u prawie 50% pacjentek będących po zabiegu mastektomii. Dlaczego tak się dzieje? Według mnie, w Polsce, temat zabiegów rekonstrukcyjnych jest za mało upowszechniony i niedostatecznie promowany. Ponadto dostępność procedur rekonstrukcyjnych jest niewystarczająca. Chore postrzegają odtworzenie piersi jako bardzo kłopotliwe bolesne i kosztowne. Jednak większość chorych po rekonstrukcji żałuje że nie wykonała jej wcześniej.

Rekonstrukcja jednoczasowa piersi daje nieocenioną możliwość oszczędzenia chorej cierpienia psychicznego związanego z amputacją oraz potencjalnych kolejnych zabiegów po zakończeniu leczenia.

Rekonstrukcja piersi – na czym polega zabieg?

Celem zabiegu jest przywrócenie symetrii i naturalnego wyglądu piersiom. Podczas pierwszej wizyty ustala się plan leczenia rekonstrukcyjnego, który obejmuje odtworzenie piersi, jego sposób (implant ekspander, użycie tkanek własnych), rozważenie konieczności symetryzacji drugiej piersi oraz ewentualne rekonstrukcje brodawki sutka. Ta konsultacja pozwala na ustalenie potrzeb chorej i rozwianie wszystkich wątpliwości dotyczących procesu leczenia.

Zabieg rekonstrukcji piersi zwykle trwa od 1,5 do 3 godzin, jest obarczony średnim poziomem bólu a dyskomfort znika typowo w czasie do miesiąca po operacji. Występują pewne ograniczenia w życiu codziennym, jednak stopniowo ustępują w czasie do 2-3 miesięcy od zabiegu i zależą od przeprowadzonej rekonstrukcji.

Rekonstrukcja piersi – jednoczasowa czy odroczona?

Współczesna medycyna daje możliwość odtwarzania piersi od razu podczas tego samego zabiegu (po wykonaniu mastektomii) lub jako procedurę odroczoną w czasie – po zakończeniu leczenia onkologicznego. Pacjentka, po jednoczasowej rekonstrukcji budzi się z nową piersią, dzięki czemu nie ma poczucia jej utraty. Wskazaniem do wykonania zabiegu odroczonego w czasie jest konieczność zastosowania leczenia uzupełniającego w postaci radioterapii, lub gdy chora z jakiegoś powodu nie zdecydowała się wcześniej na zabieg jednoczasowy. W takim przypadku zabieg rekonstrukcyjny można przeprowadzić najwcześniej 6 miesięcy po zakończeniu leczenia. Dobór odpowiedniej techniki operacyjnej związany jest z rodzajem pierwotnego leczenia oraz zależy od jakości i dostępności tkanek własnych oraz preferencji chorej.

Rekonstrukcja piersi implantami

Wszczepienie podskórnego, silikonowego implantu piersiowego jest najprostszą techniką rekonstrukcyjną. Zaletą jest szybkość operacji i trwały efekt bez konieczności wspomagania tkankami własnymi chorej. Implanty mają różnorodność kształtów, tekstur i rozmiarów pozwalając chirurgowi na wybór tego, który będzie spełniał oczekiwania kobiety. Warto dodać, że aktualnie dostępne na rynku implanty są bardzo trwałe a ryzyko ich uszkodzenia czy pojawienia się ewentualnych powikłań jest naprawdę znikome. Wszczepienie implantu pod skórę lub mięsień piersiowy może być przeprowadzone równocześnie z mastektomią a jeżeli skóra wymaga wcześniejszego przygotowania (rozciągnięcia) może być procedurą dwuetapową. W pierwszym etapie, umieszczany jest tzw. ekspander („pusty implant”), którego zadaniem jest rozciągnięcie tkanek (przez regularne powiększanie wstrzykiwaną solą fizjologiczną), w taki sposób aby w późniejszym terminie możliwe było umieszczenie właściwego implantu. Drugi etap zabiegu polegający na wymianie ekspandera na protezę silikonową przeprowadzany jest zazwyczaj po ok. 3 – 4 miesiącach.

Rekonstrukcja piersi własną tkanką pacjentki

Rekonstrukcja piersi po mastektomii wykonana z użyciem tanek własnych pacjentki nazywana jest rekonstrukcją autologiczną. W tej technice wykorzystuje płaty tkankowe, które mogą być wolne (pobierane najczęściej z okolicy podbrzusza) lub uszypułowane (z grzbietu). Pobrane w ten sposób tkanki są odcinane i przenoszone razem ze skórą, tkanką podskórną i z zaopatrującym je naczyniem krwionośnym w miejsce po usuniętym gruczole piersiowym. Następnie pod mikroskopem chirurg dokonuje połączenia naczyń krwionośnych z płata z naczyniami na klatce piersiowej a z tkanek płata formuje nową pierś. Metoda z użyciem płata (najczęściej tzw. DIEP – nazwa pochodzi od angielskiej nazwy naczynia krwionośnego zasilającego płat) pozwala na zachowanie naturalnej konsystencji, struktury piersi oraz jej opadanie w naturalny sposób, a co za tym idzie możliwość długoletniego zachowania symetrii.

Innym rodzajem tkanek stosowanych w rekonstrukcji są komórki tkanki tłuszczowej. Pozyskiwane na drodze liposukcji umożliwiają poprawę konturu nowej piersi, zwiększenie jej rozmiaru, naprawę ubytku a czasem nawet całkowite odtworzenie.

Czy warto zdecydować się na zabieg rekonstrukcji piersi? 

Warto zaznaczyć, że amputacja piersi to zabieg, który ma nie tylko fizyczne konsekwencje ale również psychiczne. Rekonstrukcja piersi w praktyce nie jest tylko opcją poprawy wyglądu pacjentki ale również zabiegiem, który wpływa na emocjonalne podejście do choroby, pozwalając podnieść kobiecie jakość życia po zabiegu ale również pozbyć się psychospołecznych problemów, czy wahań nastroju. Warto uświadamiać pacjentki z rakiem piersi, że współczesna medycyna pozwala na wykonanie zabiegu odtwórczego jednoczasowo, czyli w trakcie tej samej procedury chirurgicznej co amputacja piersi lub usunięcie guza, a jeżeli rekonstrukcja jednoczasowa nie jest możliwa to zawsze można skorzystać z operacji odroczonej z wykorzystaniem implantów lub własnej tkanki. W Polsce jest szybka ścieżka onkologiczna a pacjentki decydujące się na rekonstrukcje mogą z niej skorzystać w ramach NFZ. Niestety w naszym kraju wciąż brakuje ośrodków i doświadczonych chirurgów koordynujących cały proces leczenia włącznie z rekonstrukcją piersi, dlatego też pacjentki często decydują się na komercyjne wykonanie zabiegów odtwórczych. Z pewnością ważnym jest aby uświadamiać pacjentki, że owszem trzeba skupić się na raku i jego usunięciu, ale warto zadbać również o jakość życia po operacji.

Ile kosztuje zabieg rekonstrukcji piersi?

Cena komercyjnego zabiegu rekonstrukcji piersi uzależniona jest od metody, którą zostanie przeprowadzona, rodzaju zastosowanych wypełnień jak również od indywidualnych cech anatomicznych pacjentki. Wszystkie szczegóły operacji jak również możliwe formy leczenia rekonstrukcyjnego omawiane są zawsze wspólnie z pacjentką podczas konsultacji specjalistycznej. Pacjentki decydujące się na zabieg komercyjny mają możliwość skorzystania z zewnętrznych, ratalnych form finansowania takich jak np. system Mediraty a dodatkową możliwością sfinansowania zabiegu są ubezpieczenia pracownicze, których zakres obejmuje wypłatę świadczenia w przypadku realizacji takiej procedury.