Rak endometrium a otyłość

Zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów w 2020 r.  raka trzonu macicy zdiagnozowano u  ponad 5 tys. Polek, co stanowi 7,2% zachorowań na nowotwory złośliwe wśród kobiet w naszym kraju a blisko 2 tys. kobiet zmarło z jego powodu. W przeciwieństwie do wielu innych typów raka, zachorowalność i śmiertelność z powodu raka endometrium stale rośnie i dla przykładu w  latach 2005–2017 zachorowalność na ten nowotwór wzrosła, aż o 44 proc., a umieralność o ponad 120 proc.! Ten groźny trend jest w niemałej części wynikiem światowej epidemii otyłości, ponieważ zgodnie z badaniami ponad połowa przypadków raka endometrium jest obecnie przypisywana otyłości, która jest uznawana za niezależny czynnik ryzyka rozwoju tej choroby. Należy się spodziewać, że aktualna pandemia koronawirusa i towarzyszące jej zmiany w naszym stylu życia z pewnością spotęgują problem otyłości, a co za tym idzie przyczynią się do wzrostu liczby kobiet dotkniętych rakiem trzonu macicy. O tym jaka jest korelacja pomiędzy otyłością a zachorowaniem i operacyjnym leczeniem raka endometrium rozmawiamy z  dr n. med. Maciejem Olszewskim – specjalistą w dziedzinie ginekologii onkologicznej, specjalizującym się w operacyjnym leczeniu nowotworów ginekologicznych z wykorzystaniem technik małoinwazyjnych w tym robota.

Główne czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka endometrium

Rak endometrium powstaje na skutek nieprawidłowego rozrostu komórek błony śluzowej wyścielającej jamę macicy. Wśród głównych czynników ryzyka zachorowania na raka trzonu macicy wymienia się m.in. otyłość, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, stosowanie tamoksyfenu przez dłużej niż 5 lat, nierództwo, wczesny wiek pierwszej miesiączki, jak również późny wiek menopauzy. Na ryzyko zachorowania wpływają również zespół policystycznych jajników, zespół Lyncha, zespół Cowdena.

Otyłość a  rak endometrium

Szacuje się, że na świecie są już 2 mld dorosłych, którzy mają problem z nadwagą a 650 mln osób zmaga się z  otyłością. Liczby te gwałtownie rosną również wśród kobiet i zgodnie z szacunkami ich znaczny wzrost będzie odczuwalny dopiero w ciągu następnych kilku lat, a wszechobecna pandemia z pewnością spotęguje ten problem. Nadwaga i otyłość są mierzone za pomocą wskaźnika masy ciała (BMI) i definiowane jako nadmierny przyrost masy ciała w stosunku do wzrostu. Nadwagę definiuje wskaźnik BMI powyżej 25 kg / m ² , a otyłość przy BMI powyżej 30 kg / m ² .

Zgodnie z opracowaniem „Biomarkery otyłości, metabolizm i ryzyko raka: perspektywa epidemiologiczna” (Nimptsch K, Pischon T.) stosując wskaźnik masy ciała (BMI) jako miarę otyłości, stwierdzono, że otyłość (zdefiniowana jako BMI> 30 i <35 kg / m ² ) wiązała się z 2,6-krotnym wzrostem ryzyka raka endometrium, podczas gdy otyłość olbrzymia (BMI> 35 kg / m ² ) była związana z 4,7-krotnym wzrostem w porównaniu z kobietami o prawidłowej masie ciała (BMI <25 kg / m ²). Zwiększona otyłość centralna (brzuszna) również zwiększała ryzyko zachorowania na  raka endometrium od 1,5 razy do prawie dwukrotnie.

Zespół metaboliczny a rak endometrium

Ponieważ otyłość jest głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka endometrium, konieczne jest lepsze zrozumienie związku otyłości z zachorowalnością i śmiertelnością na ten typ nowotworu. Z otyłością związane jest współwystępowanie hiperestrogenizmu, czy insulinooporności, które w konsekwencji tworzą zespół metaboliczny zwiększające ryzyko rozrostów błony śluzowej macicy i raka endometrium. Zgodnie z przeprowadzonym badaniem „Badanie kliniczno-kontrolne zespołu metabolicznego i metabolicznych czynników ryzyka raka endometrium”  CM Friedenreich , RK Biel , DC Lau  wśród kobiet przed menopauzą z zespołem metabolicznym istnieje skorygowane dwukrotnie większe ryzyko zachorowania na raka endometrium, głównie ze względu na zwiększenie obwodu talii. Po menopauzie u kobiet z zespołem metabolicznym ryzyko to wzrasta  odpowiednio na poziomie 60–230%.

Otyłość a śmiertelność wśród kobiet z rakiem endometrium

Kobiety otyłe z rakiem endometrium cierpią na szereg chorób współistniejących, takich jak: cukrzyca, choroba zwyrodnieniowa stawów, nadciśnienie i choroby układu krążenia. Badanie przeprowadzone przez von Greunigena i Gynecologic Oncology Group (GOG) wykazało, że otyłość co prawda nie zwiększa wskaźników nawrotów choroby natomiast zwiększa ryzyko zgonu u kobiet z rozpoznaniem raka endometrium we wczesnym stadium.

Otyłość a zabieg chirurgiczny u pacjentek z rakiem endometrium

Otyłość zwiększa ryzyko powikłań okołooperacyjnych. Wynika to z faktu gorszej dostępności do pola operowanego i powikłań związanych z gojeniem rany.  System robotycznego  daje pacjentkom otyłym możliwość skorzystania z procedury małoinwazyjnej a co za tym idzie również możliwość uniknięcia typowych i częstych dla tej grupy pacjentek, problemów z gojeniem się ran i powstawaniem przepuklin brzusznych.

Korzyści dla pacjentek z wykorzystania robota w operacyjnym leczeniu raka endometrium

Operacyjne leczenie raka endometrium z wykorzystaniem robota ogranicza się do pięciu nacięć skóry na długości 1 cm, pozwalających na wprowadzenie narzędzi do wnętrza jamy brzusznej i wizualizacji znajdujących się w niej narządów, bez potrzeby rozległych nacięć powłoki brzusznej generujących wysokie ryzyko powikłań okołooperacyjnych. Dodatkowo dzięki wizualizacji pola operacyjnego w technologii trójwymiarowej i w 10-krotnym powiększeniu oraz zminiaturyzowanym instrumentom chirurgicznym, które poruszają się we wszystkich kierunkach naśladując nadgarstek chirurga, zniesieniu naturalnego drżenia rąk chirurga, operacje robotyczne cechuje precyzja, która przekłada się na minimalną utratę krwi podczas zabiegu i znikomy uraz tkankowy zmniejszający ryzyko powikłań śródoperacyjnych. Niewielkie, centymetrowe rany goją się szybciej, gwarantują dobry efekt kosmetyczny w postaci kilku niewielkich blizn, a pacjentki będące po operacji robotycznej mogą liczyć na krótszy czas hospitalizacji (ok. 3- 5 dni) jak również szybszy powrót  do swoich aktywności życiowych i zawodowych.