Rak prostaty a wiek mężczyzny

Co roku w Polsce z powodu raka prostaty umiera 5,5 tys. mężczyzn, a zachorowalność na ten typ nowotworu sięga ponad 16 tys. Aktualnie jest to nowotwór, który zajmuje niechlubne pierwsze miejsce wśród onkologicznych męskich schorzeń w naszym kraju. Obecnie rak prostaty w Polsce odpowiada za 10% zgonów nowotworowych wśród mężczyzn i 19,6% zachorowań na nowotwory złośliwe. Z powodu pandemii COVID-19 można zaobserwować mniejszą liczbę wykonywanych badań przesiewowych w kierunku raka prostaty jak również znaczące ograniczenia na poziomie diagnostyki tego nowotworu, co jak szacują specjaliści w przyszłości może przełożyć się na większą liczbę pacjentów zgłaszających się do lekarza z zaawansowaną formą choroby. Dlatego też urolodzy i onkolodzy alarmują aby nie odkładać profilaktyki na później, ponieważ im szybciej podjęte leczenie, tym większe szanse na odzyskanie pełnego zdrowia, jak i na mniej inwazyjne leczenie. O tym w jakim wieku mężczyźni najczęściej zapadają na raka prostaty oraz  jakie czynniki zwiększają ryzyko zachorowania na ten typ nowotworu rozmawiamy z dr Pawłem Wiszem – urologiem z krakowskiego Szpitala na Klinach, który specjalizuje się w operacyjnym leczeniu raka prostaty z wykorzystaniem robota.

Rak prostaty a wiek mężczyzny

Wiek mężczyzny jest jednym z głównych czynników ryzyka  zachorowania na raka prostaty obok uwarunkowań genetycznych i środowiskowych.  Ogólnoświatowe badania krzywych zachorowalności na raka gruczołu krokowego w zależności od wieku jednoznacznie dowodzą, że ​​ryzyko zachorowania na ten typ nowotworu zaczyna gwałtownie rosnąć po ukończeniu 55 roku życia, a swój szczyt osiąga w wieku 70–74 lat. W Polsce większość zachorowań na raka prostaty dotyka mężczyzn w siódmej dekadzie życia, ponieważ ok. 87% zachorowań występuje po 60 roku życia oraz ósmej gdzie po ukończeniu 70 roku życia.  Trendy zachorowalności na raka gruczołu krokowego w Polsce w przeciągu ostatnich trzech dekad wykazują tendencję wzrostową, a  w połowie lat 90 XX wieku tempo wzrostu zachorowalności na ten typ nowotworu przyspieszyło prawie 2-krotnie.

Wśród województw z najwyższym współczynnikiem zachorowalności na raka prosty przodują województwa: pomorskie, świętokrzyskie i kujawsko – pomorskie. Najniższym wskaźnikiem zachorowalności mogą pochwalić się natomiast województwa: opolskie, lubuskie i zachodniopomorskie. Jeżeli chodzi o wskaźnik umieralności to w niechlubnym rankingu plasują się warmińsko – mazurskie, wielkopolskie i kujawsko – pomorskie, natomiast najmniej zgonów przypada w województwach podkarpackim i opolskim.

Przeżycia 5-letnie liczone jest jako odsetek mężczyzn, którzy pozostali przy życiu dłużej niż 5 lat po zdiagnozowaniu nowotworu w ciągu pierwszej dekady XXI znacząco się poprawiły i za lata 2010-2014 wynoszą 78,1%.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka prostaty

Wśród czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka prostaty wymienia się:

• Wiek – ryzyko zachorowania na raka prostaty wzrasta wraz z wiekiem. Według American Cancer Society około 60 procent wszystkich przypadków raka prostaty jest diagnozowanych u mężczyzn w wieku powyżej 65 lat.
• Obciążony wywiad rodzinny – posiadanie brata lub ojca z rakiem prostaty zwiększa ryzyko zachorowania dwu- lub trzykrotnie (ryzyko to jest większe jeżeli na chorobę nowotworową zapadł brat niż ojciec). Dodatkowo na podniesienie ryzyka zachorowalności wpływa wczesny wiek zachorowania u krewnych, który przyjmuje się przed ukończeniem 65 rokiem życia.  Cztery razy bardziej na pozytywne rozpoznanie raka w przyszłości narażeni są panowie, którzy posiadają więcej niż 2 krewnych z rakiem prostaty.
• Mutacje genów – niektóre mutacje genów takie jak BRCA1 i BRCA2 zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwory, w tym nowotwór prostaty. Ryzyko to jest większe również u mężczyzn z zespołem Lyncha inaczej zwanym dziedzicznym rakiem jelita grubego bez polipowatości lub HNPCC.
• Pochodzenie etniczne – badania wyraźnie pokazują, że 60% częściej na raka prostaty chorują Afroamerykanie w porównaniu z mężczyznami rasy białej. Ten typ nowotworu najrzadziej dotyka natomiast panów pochodzenia azjatyckiego i latynoskiego.
• Otyłość – pomimo, że większość badań wykazała, że ​​otyłość nie wpływa na ogólne ryzyko zachorowania na raka prostaty to jednak otyli mężczyźni wykazują większe narażenie na rozwój bardziej agresywnych postaci raka prostaty.
• Dietę – badania wskazują, że dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, będąca również przyczyną otyłości może zwiększać ryzyko zachorowania na raka prostaty. Udowodniono, że nowotwór ten znacznie częściej dotyka panów pochodzących z krajów o wysokim spożyciu mięsa i produktów mlecznych w przeciwieństwie do krajów gdzie dieta składa się głównie z ryżu, soi i warzyw.
• Wykonywany zawód – badania wskazują na zwiększone ryzyko raka prostaty u mężczyzn narażonych na niektóre rodzaje chemikaliów takich jak np. kadmmetaliczny (np. spawacze) czy pestycydy (np. rolnicy).  Dodatkową grupę ryzyka zawodowego stanowią strażacy, którzy są regularnie narażeni na produkty uboczne spalania.

Profilaktyka skutecznym sojusznikiem w walce z rakiem prostaty

Niektóre z  powyższych czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka prostaty takie jak wiek czy obciążenia genetyczne są niemożliwe do zmiany, jednak jest wiele aspektów codziennego życia, o  które mężczyźni mogą zadbać, aby zmniejszyć lub opóźnić ryzyko zachorowania na ten typ nowotworu. Poniżej klika przykładów tego co można zrobić, aby zapobiec lub opóźnić wystąpienie tej choroby:

• Zadbaj o profilaktykę – po ukończeniu 45 rż regularnie, raz w roku odwiedzaj urologa i wykonuj oznaczenie poziomu PSA, tym, bardziej jeżeli jesteś mężczyzną u którego w rodzinie stwierdzono nowotwór prostaty (w przypadku tych panów pierwsze badanie urologiczne w kierunku raka prostaty powinno być wykonane już w wieku 40 lat);
• Spożywaj mniej kaloryczne potrawy i zadbaj o aktywność ruchową aby utrzymać prawidłową masę ciała;
• Staraj się ograniczyć do minimum ilość tłuszczu pochodzącego z czerwonego mięsa i produktów mlecznych;
• Unikaj kwasów tłuszczowych trans (na przykład tych zawartych w margarynie czy maśle roślinnym);
• Uważaj na spożycie wapnia, nie przyjmuj dawek znacznie przekraczających zalecane dzienne spożycie tzn. unikaj spożywania więcej niż 1200 mg dziennie;
• Jedz więcej ryb – badania sugerują, że tłuszcze zawarte w rybach w tym głównie kwasy tłuszczowe omega-3  mogą chronić przed rozwojem nowotworu;
• Włącz do codziennych posiłków pomidory (przygotowane na oliwie z oliwek) oraz warzywa kapustne (takie jak brokuły i kalafior). Potencjalne składniki diety, które mogą być w profilaktyce antyrakowej to również żywność na bazie soi i zielona herbata;
• Rzuć palenie;
• Zadbaj o zdrowie – tym bardziej jeżeli zdiagnozowano u ciebie nadciśnienie, cukrzycę, czy wysoki poziom cholesterolu, ponieważ wyleczenie lub prowadzenie tych chorób pod kontrolą specjalisty może uratować życie jak również poprawić jakość walki z chorobą nowotworową;
• Unikaj stresu i ciesz się życiem – zmniejszenie stresu w miejscu pracy jak i w domu prowadzi do dłuższego, szczęśliwszego życia jak również obniża ryzyko zachorowania na raka.