Konflikt udowo – panewkowy

Czym jest konflikt udowo – panewkowy?

Aby odpowiedzieć na pytanie, czym jest konflikt udowo – panewkowy, musimy najpierw przybliżyć czym jest staw biodrowy.

Staw biodrowy jest stawem kulistym, tworzonym przez panewkę i znajdującą się w niej głowę kości udowej. Panewka to struktura powstająca na połączeniu kości miednicy: biodrowej, kulszowej i łonowej. Powierzchnie stawowe kości pokryte są chrząstką szklistą zmniejszającą tarcie. Panewka otoczona jest przez obrąbek stawowy zbudowany z chrząstki, a on z kolei odpowiada za zwiększenie objętości panewki oraz umożliwia wytworzenie podciśnienia, które dodatkowo stabilizuje staw.

Istotą patologii w konflikcie udowo – panewkowym (FAI – femoroacetabular impingement) jest nieprawidłowy kontakt między głową kości udowej a panewką, spowodowany nadmierną ilością tkanki kostnej. Prowadzi to do destrukcji obrąbka stawowego i chrząstki stawowej.

W jaki sposób powstaje konflikt udowo – panewkowy (FAI)?

Dokładny mechanizm powstawania konfliktu udowo – panewkowego (FAI) nie jest poznany. Prawdopodobnie jest to anomalia rozwojowa, wynikająca z nieprawidłowego formowania kości, wchodzących w skład stawu biodrowego. Objawy szybciej występują u młodych, aktywnych sportowo ludzi, ze względu na wykorzystywanie przez nich pełnego zakresu ruchomości stawów biodrowych. Powoduje to wcześniejsze rozwinięcie dolegliwości, ale nie zwiększa ryzyka rozwinięcia objawów w trakcie całego życia.

Jak wiele osób jest dotkniętych tym problemem?

Konflikt udowo-panewkowy jest częstą patologią, ale dokładny procent populacji dotkniętej tym problemem nie jest znany.

---

Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.

Jakie dolegliwości wywołuje zespół udowo – panewkowy (FAI)?

Pacjenci zazwyczaj skarżą się na ból w okolicy biodra oraz pachwiny, nasilający się podczas zginania kończyny dolnej w stawie biodrowym (powoduje trudności w siadaniu). Często występują również charakterystyczne kliknięcia i przeskakiwania w stawie w biodrowym. Wieloletni konflikt udowo – panewkowy może w konsekwencji powodować zaburzenia chodu.

W jaki sposób można zdiagnozować konflikt udowo – panewkowy (FAI)?

Najważniejsze dla oceny możliwości występowania konfliktu udowo – panewkowego jest badanie lekarskie podczas wizyty – ból związany z konfliktem udowo – panewkowym prowokowany jest przez konkretne ustawienie stawu. Podczas wizyty lekarz wykona dokładne badanie ortopedyczne z testem swoistym dla FAI – zgięcie, przywiedzenie i rotację wewnętrzną w stawie biodrowym. Przy nieprawidłowościach wykrytych podczas badania, kolejnym krokiem diagnostycznym jest wykonanie zdjęć rentgenowskich – pozwalają ocenić struktury kostne tworzące staw biodrowy i wzajemne zależności między nimi. Do dokładniejszej wizualizacji kości tworzących staw, można wykorzystać badanie tomografii komputerowej. Najlepszym badaniem w diagnostyce uszkodzeń obrąbka stawowego i chrząstki stawowej, jest badanie rezonansu magnetycznego

Czy jest możliwe leczenie nieoperacyjne konfliktu udowo – panewkowego (FAI)?

Tak, jest ono dedykowane dla pacjentów ze skąpymi objawami, bez nieprawidłowości mechanicznych w obrębie stawu biodrowego. Można do niego wykorzystać leczenie farmakologiczne, głównie niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, naproksen) oraz rehabilitację opartą o ćwiczenia zwiększające zakres ruchomości w obrębie stawu biodrowego i wzmacniające mięśnie stabilizujące staw biodrowy.

Jakie są wskazania do leczenia operacyjnego pacjentów z konfliktem udowo – panewkowym (FAI)?

Leczenie operacyjne zalecane pacjentom symptomatycznym, przy nieskuteczności leczenia zachowawczego konfliktu udowo – panewkowego oraz w przypadku nieprawidłowości mechanicznych w obrębie stawu biodrowego.

Jak wygląda operacja pacjentów z konfliktem udowo – panewkowym (FAI)?

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu regionalnym, po podaniu środka znieczulającego w obrębie kręgosłupa (pacjent nie czuje bólu od pasa w dół) lub w znieczuleniu ogólnym (śpi).

Pacjent układany jest w pozycji leżącej na plecach.

Operowana kończyna jest rozciągana przez specjalną trakcję, co zwiększa przestrzeń w obrębie stawu i ułatwia manipulowanie narzędziami chirurgicznymi. Przez około centymetrowe nacięcie w skórze, do stawu wprowadzany jest artroskop (urządzenie optyczne), umożliwiający wizualizacje stawu. Następnie po identyfikacji chorobowo zmienionych elementów, do stawu wprowadzane są kolejne instrumenty umożliwiające naprawę uszkodzeń i usunięcie patologicznych struktur.

Podczas zabiegu wykonywane są również dodatkowe zdjęcia rentgenowskie, ułatwiające wprowadzanie instrumentów oraz oceniające skuteczność zabiegów terapeutycznych. Zabieg polega na usunięciu nadmiaru kości, powodującego konflikt udowo – panewkowy (FAI) oraz zszyciu obrąbka stawowego, w przypadku jego uszkodzenia.

W zależności od zaawansowania procesu chorobowego, operacja trwa od godziny, do dwóch godzin.

Jak wygląda rekonwalescencja po takiej operacji?

Podstawą rekonwalescencji jest rehabilitacja – fizjoterapia. Jej dokładny przebieg będzie zależny od poziomu aktywności przed operacją i tego co było wykonane w jej trakcie. Przed zabiegiem pacjent jest konsultowany przez zespół rehabilitacyjny, co ma na celu dokładne omówienie oczekiwań i perspektyw na ich spełnienie. Po operacji pacjent chodzi o kulach, stopniowo zwiększając obciążenie kończyny operowanej. Następnie wprowadzane są ćwiczenia zwiększające zakres ruchomości w obrębie stawu biodrowego oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące. W przypadku sportowców, rehabilitacja jest dodatkowo ukierunkowana na powrót do danej dyscypliny.

Ból miejsca operowanego kontrolowany jest środkami przeciwbólowymi, przepisywanymi przez lekarza prowadzącego.

Powrót do pełnej aktywności trwa od 4 do 6 miesięcy.

Artykuł powstał przy udziale: Krzysztof Starszak, lek. med. Maciej Otworowski.